Dərslik Prof. S.İ. Seyidov və prof. M.Ə. Həmzəyevin elmi redaktorluğu ilə

40

«Kiçik məktəbyaşlı şagirdlərdə əqli keyfiyyətlərin inkişaf

dinamikası»  mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə

etmişdir.

O,  1974-cü

ildən

SSRİ

Psixologiya

Cəmiyyəti

Azərbaycan şöbəsinın sədri olmuşdur. Ə.S.Bayramov 1971-97-

ci illərdə BDU-nun pedaqogika və psixologiya kafedrasına

rəhbərlik etmişdir.  Uzun illər psixologiya üzrə ixtisaslaş-

dırılmış müdafiə şurasının sədri kimi respublikada yüksək

ixtisaslı psixoloq kadrların hazırlanmasına rəhbərlik etmişdir.

Hazırda

Bakı

Dövlət

Universiteti

psixologiya

kafedrasının professoru,  Azərbaycan Respublikası Prezidenti

yanında Ali Attestasiya Komissiyası Ekspert Şurasının üzvü

kimi Azərbaycan psixologiya elminin inkişafına xidmət

göstərir.

Respublikamızın görkəmli alimlərindən biri, Azərbaycan

Dövlət

Pedaqoji

Universitetinin

ümumi

psixologiya

kafedrasının müdiri,  professor Əbdül Əli oğlu Əlizadə (1932)

Azərbaycanda

psixologiya

elminin

inkişafında

əvəzsiz

xidmətlər göstərmiş psixoloqlardandır.  Ə.Əlizadə 1950-55-ci

illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin məntiq-psixologiya

şöbəsində təhsil almışdır.  1956-cı ildə ilk elmi məqaləsi çap

olunur.  1957-ci ildə «Azərbaycan məktəbi»  jurnalında işə

başlayır.  1959-cu

ildə

Azərbaycan

Dövlət

Pedaqoji

İnstitutunun aspiranturasına daxil olur.  Sonrakı fəaliyyəti bu

institutla bağlıdır.

1962-ci ildə «Şagirdlərin yaradıcı təxəyyül fəaliyyətində

analiz və sintez proseslərinin xüsusiyyətləri»  mövzusunda

namizədlik,  1975-ci ildə isə «Cinsi dimorfizm və şəxsi

qarşılıqlı

münasibətlərin

formalaşmasının

psixoloji

problemləri»  mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə

edir.

1976-cı ildən bu günədək Ə.Ə.Əlizadə ADPU-nun ümu-

mi psixologiya kafedrasının müdiridir.

Ə.Ə.Əlizadənin fəaliyyətində dərsliklərin hazırlanması

---

41

xüsusi yer tutur. O, hələ 60-cı illərdən dərsliklərin hazırlanma-

sında yaxından iştirak edir.  Professor Y.Ş.Kərimovla birlikdə

hazırladığı «İlk addımlar»  dərs vəsaiti özünün psixoloji

məzmununa görə diqqəti cəlb edir. 

1964-cü ildə nəşr olunmuş «Psixologiya»  dərsliyinin

müəlliflərindən biri də professor Ə.Ə.Əlizadədir.  Professor

Ə.Ə.Əlizadə professor Ə.S.Bayramovla birlikdə çox səmərəli

fəaliyyət göstərmiş, Azərbaycan psixologiya elminin inkişafına

önəmli xidmət etmişlər. «Psixologiya» (1989), «Sosial psixolo-

giyanun aktual məsələləri»  (1986),  «Sosial psixologiya» 

(1976),  «Sosial psixologiya»  (2003)  və digər əsərlər onların

birgə fəaliyyətinin məhsuludur.

Ə.Ə.Əlizadənin yaradıcılığında ailə tərbiyəsi,  ailə prob-

lemləri daha dolğun şəkildə araşdırılmışdır.  Professor A.N.Ab-

basovla birlikdə hazırladıqları «Ailə»  dərsliyi pedaqoji

ictimaiyyət tərəfindən müstəsna xidməti olan əsər kimi qəbul

olundu.

Ə.Ə.Əlizadənin psixoloq kadrlarının hazırlanmasında da

əvəzsiz rolu olmuşdur. Onun aspirant və dissertantları müxtəlif

istiqamətli mövzularda namizədlik dissertasiyaları müdafiə et-

mişlər.  Professor Ə.Ə.Əlizadə indi də fəaliyyətini uğurla da-

vam etdirir.

80-ci illərin ortalarından başlayaraq SSRİ-də psixologi-

yanın praktik istiqamətdə inkişafına xüsusi yer ayrıldı. Təbii ki, 

Azərbaycanda da bu istiqamətə diqqət yetirilməyə başlandı. 80-

ci illərin sonuna yaxın məktəbə psixoloji xidmət sahəsində fəa-

liyyətə başlandı.  Aydındır ki,  fəaliyyət üçün ixtisaslı psixoloq

kadrlarına ehtiyac yarandı.  İlk dövrlər problem işləyən

müəllimlərin

ixtisasdəyişməsi

yolu

ilə

həll

olundu. 

Respublikamız müstəqillik qazandıqdan sonra yüksək ixtisaslı

psixoloq kadrlarının hazırlanması zərurəti yarandı.

90-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq Bakı Dövlət

Universitetində,  Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində, 

Bakı Ali Pedaqoji Qızlar Seminariyasında (hazırda Bakı Qızlar

---

42

Universiteti)  psixologiya

fakültələri

fəaliyyətə

başladı. 

Görülmüş işlər tədricən öz bəhrəsini verməyə başladı.

İndi Azərbaycanda həm elmi psixologiya, həm də praktik

psixologiya özünün inkişafının yeni bir mərhələsinə qədəm

qoyur.

20  ildən artıq bir müddətdə Azərbaycanda psixologiya

üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə olunmadı.  1996-cı ildə

Ərəstun Təriş oğlu Baxşəliyev «XX əsrdə Azərbaycanda psixo-

loji fikrin inkişafı» mövzusunda doktorluq dissertasiyası müda-

fiə etdi.  Azərbaycanda psixologiya tarixi üzrə görkəmli mütə-

xəssis Ə.Baxşəliyev 1973-cü ildə «Sovet Azərbaycanında

psixologiyanın inkişaf tarixindən»  mövzusunda namizədlik

dissertasiyası müdafiə etmişdir. 

Ə.Baxşəliyev xüsusilə Azərbaycanda elmi psixologiyanın

təşəkkül tapmasından sonrakı dövrün öyrənilməsinə diqqət

yetirmiş, təhlillər aparmışdır. O hazırda ADPU-da yaş və peda-

qoji psixologiya kafedrasına rəhbərlik edir.

Respublikamızın müstəqillik qazanmasıyla digər sahələr-

də olduğu kimi, elm və təhsil sahəsində də islahatlar aparılması

zərurəti yarandı.  Bu isə psixologiya elmində də yeni

istiqamətli,  praktik

əhəmiyyət

kəsb

edən

problemləri

aktuallaşdırdı.  Bu istiqamətdə ilk addım atan psixoloqların

sırasında ilk növbədə professor Səməd İsmayıl oğlu Seyidovun

adını qeyd etmək lazımdır. 1986-cı ildə Leninqrad Dövlət Un-

iversitetinin psixologiya fakültəsini bitirən S.Seyidov 1989-cu

ildə namizədlik,  1995-ci ildə isə doktorluq dissertasiyası

müdafiə edir. 

Hazırda Azərbaycan Dillər Universitetinin rektorudur.

S.İ.Seyidov təşkilati,  ictimai işlərlə yanaşı,  Azərbaycan

Respublikası üçün yeni bir sahə olan menecment psixologiyası

üzrə aparılan ciddi tədqiqatların müəllifidir. Bununla yanaşı, o, 

kadr hazırlığı sahəsinə də önəmli yer verir. Onun rəhbərliyi ilə

namizədlik dissertasiyası müdafiə edən gənc alimlər də tədqi-

qatlarında daha çox menecment psixologiyası kimi vacib bir

---