Dilqəm ƏHMƏd yolun yarpaqları
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Sözlərim qan tökməyəcək, əlim heç vaxt silah tutmayacaqdır”
- Nəqqaş Mani
təmizlənmək üçün hər gün dəstəmaz alır, yediklərini su ilə mütləq təmizləyirlər. Ət və şərab içmək qadağan idi. Hər bir üzv onun üçün ayrılmış tarlada işləməli idi. Umumilikdə, təriqətin bu adətləri yəhudi təriqəti olan Esseneləri xatırladır. Belə ki, onlar da essenelər kimi dini inanclarını Yasa (Nomos) adlandırırdılar və yəhudi adəti olan Sabbat gününə riayət edirdilər. Bu təriqətin qaydalarına əsasən əgər Pətikin oğlu olarsa, onu anasından ayırıb onlara verməli və uşaq burada yetişməli idi. Dünyaya gələn Maninin bir ayağı axsaq olsa da, o, bu təriqətdə özünü zəkalı bir gənc kimi göstərməyə başlayır. Mani bir dəfə Malkos adlı birininin (Yolçuluq əsnasında atası öldüyündən 15 yaşınadək təriqətdə qalmalı idi.) cəzasını yüngülləşdirdiyindən Malkos daima onun yanında olmağa başlayır. Mani əvvəlcə Malkosla danışmaq istəməsə də, sonra onunla yaxınlaşmağa başlayır və onlar birlikdə ticarətlə məşğul olurlar. Bu ticarət ərəfəsində Malkos bir qızla tanış olur və Mani ilə birlikdə onun atası ilə əlaqə yaradırlar. Mani bu qızın evində rəssamlıq qabiliyyətini kəşf edir və burada olan kitabların səhifələrini bəzəməyə başlayır. Malkos 15 yaşı tamam olduğunda təriqətdən ayrılır və həmin qızla evlənərək uzaq ərazilərə gedir. Bu vaxt Maninin 12 yaşı var idi. Bu vaxtlar Mani bir su kənarına gedərək tənhalığını paylaşırdı. Belə günlərin birində Maninin suda olan əksi onunla danışmağa başlayır və Maniyə təriqətin doğru yolda olmadığını, onun insanlara kömək etməsini bildirir. Bu hadisədən sonra Mani böyük rahibin fikirlərinə qulaq asmır və oranı tezliklə tərk etmək istəyirdi, fəqət onun əksi bir az da gözləməsini bildirir. Bu müddət ərzində Mani buradakı kitabxanalardakı kitabların hamısını oxuyur və bir həkim səviyyəsinə çatır. 21 yaşına çatdığında kölgəsi ona artıq elmini dünyaya yaymasını bildirir. Mani çox çətinliklə təriqətdən ayrılır və yola düşür. Yaxın dostu Malkosu taparaq özünə qoşur və getdiyi yerlərdə düşüncələrini yaymağa başlayır. Mani uzun illər müxtəlif ölkələri gəzərək Türküstan və Şimali Hindistanda (Deb şəhərində) maniçi yığıncaqlar qurur. Yurdumuza qayıdanda Şapurun qardaşı Pərvizi öz inancına cəzb etməyi bacara bilir. O, ən önəmli əsərlərindən biri olan “Şapurikanı” Pərvizə ithaf edir. Pərvizin köməyilə Mani Şapurla görüşə bilir və öz ideyalarını ona anladır. 20 mart 242-ci ildə Sasani hökmdarı I Şapurun taxta çıxdığı gün (İran hökmdarlarının taxtaçıxma günü Novruzda baş verirdi.) mövcud qələbəliyə üzünü tutaraq bunları söylədi: “Necə ki, Budda Hindistana, Zərdüşt Midiyaya, İsa qərb torpaqlarına gəldi, indi də mən-Mani Həqiqi Tanrının elçisi kimi öz peyğəmbərliyimi elan edirəm”. Maninin xalqa ilk çıxışında onun yanında atası Pətik və həvarilərindən Simon və Zakko da var idi. Həkimlik qabiliyyəti sayəsində Şapur ona imperiya hüdudları daxilində görüşlərini yaymasına imkan verir. Şapurun Bizansa yürüşündə Mani onunla birlikdə olmur və bu səbəbdən aralarında soyuqluq yaranır. Belə ki, Mani Şapuru Romanı qılıncla işğal etmək fikrindən çəkindirməyə çalışır və ona bildirir ki, mən Romanı düşüncə gücü ilə zəbt edə bilərəm. Şapur onu bu fikrindən vaz keçirmək üçün böyük vədlər verir, lakin Mani qəbul etmir, Şapura bu cavabı verir: “Sözlərim qan tökməyəcək, əlim heç vaxt silah tutmayacaqdır”.Ona görə də sarayda yaşayan Mani oranı tərk edərək imperiyanın başqa bir əyalətinə yerləşir. Şapurun xəstələndiyi zaman Mani onu müalicə etmək istəsə də, buna imkan yaradılmır. Şapur da onunla görüşməyi arzu edir, fəqət saray münəccimləri Maninin onların dininə həqarətlə baxdığını Şapura inandırır və bu fitnə nəticəsində sonuncu dəfə əlaqə yarada bilmirlər. Az sonra Mani yenidən gəzərgi həyat sürərək bu dəfə öz təlimini məktublar vasitəsilə yaymağa başlayır. Bu hərəkətinə görə, Mani tutularaq həbsə atılır, 274-cü ildə I Şapurun ölümündən sonra azadlığa qovuşur. I Şapurdan sonra hakimiyyətə gələn oğlu I Hörmüz Maniyə dəstək çıxsa da, onun hakimiyyəti cəmi bir il sürür. O, saray münəccimləri və Bəhram tərəfindən öldürülür. Növbəti dəfə hakimiyyətə gələn I Bəhram Zərdüşt etiqadında idi, ona görə də digər inancların qatı düşməni idi. Bəhram “Bu adam xalqı dünyanı məhv etməyə səsləyir, ona görə də planlarını həyata keçirmədən onu məhv etmək lazımdır”-deyə fikrini bildirir. Sonuncu dəfə o, baş zərdüşti kahin Kartirin yanında Maniyə açıq-aşkar bildirir ki, onun ideyalarının İranda yayılmasına heç bir vəchlə yol verməyəcəkdir. Mənbələrdən məlum olur ki, Bəhram hakimiyyətə gəldiyi zaman, Mani ona sığınacaq verən Quşan krallığına getmək istəyir, fəqət Bet Lapatdakı sarayda şahın hüzuruna gəlməli olması əmrini alır. Maninin saraya gəlməsi böyük əks-səda doğurur. Sarayda Bəhram və Kartir Mani ilə mübahisə etməyə başlayır. Mani fars dilini yaxşı bilmədiyindən ana dili olan parf dili ilə (tərcüman vasitəsilə) müdafiə olunmağa başlayır. Həbsə atılan Mani yanvarın 19-dan fevralın 14-dək orada qalır və 276-cı ildə çarmıxa çəkilir, dərisi üzülərək parça-parça doğradılır və içinə saman doldurularaq şəhər qapısından (hələ də Mani qapısı adlanan Qundişapur qapısından) asılır. Maninin cəsədinin 3 gün orada saxlayırlar ki, onu dəfn edib məzarını ziyarətgaha çevirməsinlər. Fəqət Maninin tərəfdarları şəhər qapısından asılmış cəsədə baxaraq Mani- Hayy (Canlı Mani) deyərək ölümə meydan oxuyurlar. Bu söz o qədər məşhur olur ki, sonralar yunanlar buna uyğun olaraq Manihey sözünü və Maniheyizm terminini yaradırlar.Maninin tərəfdarları təqiblərə məruz qaldıqlarından xarici ölkələrə qaçırlar və orada Maniçiliyi təbliğ etməyə başlayırlar. Nəqqaş Mani- Bir peyğəmbər, filosof, mühəndis olmaqla yanaşı Mani həmçinin dövrünün məşhur rəssamlarından olub. O, müəllifi olduğu əsərləri müxtəlif rəsm əsərləri ilə bəzəmişdir. Orta əsrlərdə Şərq dünyasında ən yaxşı rəssamlara Mani adı verilirdi. Görkəmli türk şairlərindən Nazim Həzrəti Muhammədi (s.a.s) vəsf edərkən bu sözləri işlədib: “Sənsən ol kim, ya Həbibullah, rəsmi-nətini, Maniyi-dil rəşki, nəqşi-Çinü Fərxar eylədi”. Digər türk şairi Dərviş Paşa bu beyti yazıb: “Səqfü divari nəqşini Mani Görsə, olurdu dəngü heyran”. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|