CAMİ VE KİTAP
98
ler) için nurdur.”
12
Beytullah kavramı; insanın mescitte ifa ettiği
namaz ve secde aracılığıyla Allah’a yakınlaşmasını
13
ve âdeta
Yüce Rabbi ile buluşmasını ifade etmektedir.
II. Cami
Cami; Arapçada kelime anlamı olarak birleştiren, bir araya
getiren ve toplayan manasına gelmektedir.
14
Hadis kitaplarında;
cuma kılınan büyük mescidi ifade etmek için “el-Mescidü’l-Câ-
mi’ ” şeklindeki kullanımlara rastlamak da mümkündür.
15
Hatta
Buhârî’de
ِعــِما َجل� ِد ِجــ ْسَمل� يــِف ِءاَقــ ْسِت ْساِل� ُباــَب
: “Cuma Namazı Kılı-
nan Mescitte Yağmur Duası Babı” adı altında bir bölüm bu-
lunmaktadır.
16
Bu itibarla “cami”; içinde cuma namazı kılınan;
dolayısıyla da hutbe okunması için “minber” bulunan büyük
mescitlerin adıdır. Minberi bulunmayan ve cuma namazı kılın-
mayan küçük mabetler ise sadece mescit olarak anılır olmuştur.
“Namaz kılınan yer” demek olan musalla da Hz. Peygamber
döneminde bayram ve cenaze namazı kılınan yerler için kul-
lanılmıştır. Yol boylarındaki üstü açık mescitlere ise Farsçada
namazgâh denilmiştir.
17
Günümüzde bazı istisnalar hariç her
12 Heysemi,
Mecma’, II, 7, Hadis No: 1934. Bkz. Ebû Dâvûd, “Vitir”, 14;
İbn Mâce “Mukaddime”, 17.
13 Mâverdî, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed,
en-Nüket ve’l-uyûn, Thk.
Es-Seyyid İbn Abdulmaksûd b. Abdirrahîm, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,
Beyrût, ts., VI, 119; Kuşeyrî, Abdulkerîm b. Hevâzin,
Letâifu’l-işârât,
Thk. İbrâhîm el-Besyûnî, Nşr. el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmmetü li’l-Küt-
tâb, Mısır, ts. III, 639.
14 Zebîdî, Muhammed Murtazâ,
Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs, Thk. Mec-
mûa mine’l-Muhakkıkîn, Dâru’l-Hidâye, yy., ts., XX, 453.
15 Ebû Dâvûd, “Talâk”, 38, 40; İbn Mâce, “İkâmetü’s-Salât”, 198; Taberânî,
Süleymân b. Ahmed,
el-Mu’cemu’l-kebîr, Thk. Hamdî b. Abdilmecîd
es-Selefî, Mektebetü İbn Teymiyye, Kâhire, II. Baskı, 1415/1994, XX,
45, Hadis No: 72; IV, 59, Hadis No: 3629.
16 Buhârî, Muhammed b. İsmâîl,
el-Câmi’, Thk. Muhammed b. Züheyr b.
Nâsır, Dâru Tavki’n-Necât, y.y., 1422, II, 27.
17 Önkal, Ahmet – Bozkurt, Nebi, “Câmi”,
Türkiye Diyanet Vakfı İslam An-
siklopedisi, VII, 46-47.
CAMİ VE KİTAP.indd 98
29.09.2016 15:34:18
CAMİ, KİTAP VE GENÇLİK
99
mescitte cuma kılındığını düşündüğümüzde bu kelimelerin eş
anlamlı olarak kullanılmaya başlandığını söyleyebiliriz.
Namaza ve secdeye ev sahipliği yaparak Allah’a vuslatın
şiarı olan ve “beytullah” olarak isimlendirilen mescit, insanın
yeryüzünde vücut bulduğu ilk andan itibaren onun hayatında
her daim var olagelmiştir:
“Şüphesiz, insanlar için kurulan ilk
ibadet evi, elbette Mekke’de, âlemlere rahmet ve hidayet kaynağı
olarak kurulan Kâ’be’dir.”
18
Bazı müfessirler bu ayete dayanarak,
Allah’a yönelme ve O’nun rızasını kazanma konusunda hayati
öneme sahip olan mescitlerin ilk insanla birlikte ortaya çıktığını
belirtmişler ve Ka’be’yi ilk inşa eden kişinin Hz. Âdem oldu-
ğunu ifade etmişlerdir.
19
Mescitlerin insanlık için taşıdığı bu
önem, İslam’ın ilk günlerinde de varlığını hissettirmiş; Hz. Pey-
gamber ve Müslümanlar her fırsatta bir araya geldikleri Erkam
b. Ebi’l-Erkam el-Mahzûmî’nin evini (Dârulerkam) bir mescit
edinmişlerdi. Ayrıca Hz. Ebû Bekir’in Mekke’deki evinin bah-
çesinde kendisi için küçük bir mescit yaptığı ve özel olmakla
beraber bu mescidin bir Müslüman tarafından inşa edilen ilk
mescit olduğu ifade edilmektedir.
20
Mescitler, İslam medeniyetinin kök hücresidir. Bundan do-
layı Hz. Peygamber hem hicret esnasında konakladığı Kuba’da
hem de Medine’de ilk iş olarak bir mescit bina edilmesini is-
temiş ve kendisi de bizzat inşa faaliyetine katılmıştır. Cami,
Hz. Peygamberin bıraktığı ilim ve irfan mirasından hisseyap
olunacak ulvî bir mekândır.
21
Bu sebeple camide cemaati rahat-
sız edecek ve onların huzurunu bozacak her türlü davranıştan
18 Âl-i İmrân, 3/96.
19 İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahmân,
Zâdu’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr, Thk.
Abdurrezzâk el-Mehdî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrût 1422, I, 306; Be-
ğavî, Ebû Muhammed,
Meâlimu’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kurân, Thk. Abdurrez-
zâk el-Mehdî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrût 1420, I, 471.
20 Önkal, Ahmet – Bozkurt, Nebi, “Câmi”, VII, 47.
21 Rûdânî, Muhammed bin Süleyman,
Büyük Hadis Külliyatı Cem’u’l-Fevâid,
Çev. Naim Erdoğan, İz Yayıncılık, İstanbul 2003, Hadis No: 198.
CAMİ VE KİTAP.indd 99
29.09.2016 15:34:18
CAMİ VE KİTAP
100
uzak durmak gerekir. Caminin içinde alışveriş yapmak, yüksek
sesle konuşmak
22
ve kerih kokulu yiyecekler yiyerek cemaate
katılmak; cünüp, hayız ve nifas halinde camiye girmek bizzat
Hz. Peygamber tarafından yasaklanmıştır.
23
Camiye girerken
sağ ayakla girmek; çıkarken de sol ayakla çıkmak; ayrıca ca-
miye girildiğinde onu selamlamak üzere iki rekâtlı bir namaz
kılmak sünnet olmuştur. “Tahiyyetü’l-Mescid” adı verilen bu
namaz,
24
caminin manevi şahsiyetine karşı duyulan derin saygı
ve bağlılığın bir ifadesidir.
Peygamberimiz, bir kuş yuvası kadar da olsa
25
Allah’ın rı-
zasını umarak helal parayla bir mescit yaptıran insana Allah’ın
cennette bir köşk ihsan edeceğini müjdelemiştir.
26
O, ashabını
namazlarını mescitte cemaatle kılmaya en üst önem derecesiyle
teşvik etmiştir. Şu halde namazları mescitte cemaatle kılmak
Hz. Peygamberin en önemli sünnetlerinden biri olup; geçerli
bir mazeret yok iken kasten mescidi ve cemaati terk etmek Hz.
Peygamberin yolundan sapmak anlamına gelir.
27
Bir toplum,
Allah’ın inayet ve rahmetine mescitte ve dolayısıyla da sosyal
hayat içinde inşa ettiği birlik ve cemaat şuuruyla vasıl olur.
Bundan dolayı Peygamberimiz;
“Allah’ın eli cemaatin üzerinde-
dir”
28
buyurmuştur. Sevgi, kardeşlik, iyilik, güzellik, takva ve
yardımlaşma gibi erdemler üzerine birlik ruhunun inşa edildiği
mescitler bu işleviyle yeryüzünde Allah’ın en sevdiği mekân-
lardır.
29
Bundan dolayı Yüce Allah, mescitlerin imarına büyük
22 Müslim, “Mesâcid”, 80-81; Ahmed,
Müsned, II, 348, 420.
23 Buhârî, “Ezân”, 160; Müslim, “Mesâcid”, 73; Ebû Dâvûd, “Tahâre”, 93;
İbn Mâce, “Tahâre”, 126.
24 Buhârî, “Salât”, 60; Müslim, “Müsâfirîn”, 69-70; Mâlik, “Kasru’s-Salât”,
57; Nesâî, “Mesâcid”, 37.
25 İbn Mâce, “Mesâcid”, 1.
26 Buhârî, “Salât”, 65; Müslim, “Mesâcid” 24.
27 Nesâî, “İmâmet”, 50.
28 Nesâî, “Muhârabe”, 6.
29 Müslim, «Mesâcid”, 288.
CAMİ VE KİTAP.indd 100
29.09.2016 15:34:18
Dostları ilə paylaş: |