Diyanet iŞleri başkanliği yayinlari 1273 Halk Kitapları : 279 Yayın Yönetmeni Dr. Yüksel salman
Yüklə 6,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
CAMİ VE KİTAP 122 leriyle de ilgilendirilebilir. Bununla birlikte İslam’ın en önemli mâbedleri olarak Mescid-i Haram, Mescid-i Aksâ ve Mescid-i Nebevî, baştan itibaren sahip oldukları isimlerini aynen koru- maya devam etmişlerdir. İslam mâbedi olarak caminin varlığı öncelikle namazla alakalıdır; yani caminin Müslümanların ibadet mahalli olma- sı hususunda, hiçbir tereddüt ve şüphe söz konusu değildir. Bunun yanında özellikle Mescid-i Nebevî’den başlamak üzere İslam mâbedinin tarihi ve başta Hz. Peygamberin örnekliğin- deki devresi olmak üzere, Müslümanların dünyalarındaki yeri eksiksiz bilinmektedir. Konuya bu açıdan bakıldığında cami- lerin İslam tarihinde yalnızca namaz kılma mahalleri olarak değerlendirilmedikleri ve değerlendirilemeyecekleri de kabul edilmek durumundadır. Bu vesile ile hiç değilse iki hususun en özlü biçimiyle hatırlanmasında yarar bulunmaktadır. Bun- lardan birincisi İslam’da ibadet denildiğinde neyin anlaşılması gerektiğidir. Buna göre özel anlamında ibadet; mükellefin Yaratan’ına karşı saygı ve itaatini simgeleyen, Allah ve Resûlü tarafından yapılması istenen belirli davranış biçimleridir. Fıkıh’ta da ibade- tin yaygın kullanımı bu şekildedir ve ibadetin kapsamı içerisine namaz, oruç, zekât ve hac gibi İslam’ın temel şartları yanında kurban kesme, itikâf, Kur’an okuma, hayır ve infakta bulunma, dua etme gibi diğer bir kısım dinî davranışlar da girmektedir. Genel ve daha geniş anlamıyla ise ibadet; mükellefin Allah’a karşı duyduğu saygı ve sevginin neticesi olarak O’nun rıza- sına uygun davranma çabalarını ve bu hedefe yönelik olmak üzere yapmış olduğu iradî davranışlarının bütününü ifade et- mektedir. Yani dince iyi, güzel ve doğru olarak nitelenen bütün davranışlar, ibadet kapsamı içerisinde değerlendirilmektedir- ler. Nihayet kulluğun en önemli gerek ve göstergelerinden biri olması nedeniyle ibadetler, Kur’an-ı Kerim’de genelde ilkeler şeklinde ve özlü ifadelerle belirtilirken, Hz. Peygamberin Sün- net’inde ayrıntılarıyla açıklanmış bulunmaktadır. Dolayısıyla CAMİ VE KİTAP.indd 122 29.09.2016 15:34:19 123 GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE CAMİ, KİTAP VE KÜTÜPHANE ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER İslam mâbedi olarak camiler söz konusu olduğunda, bütün bu hususların göz önünde bulundurulmaları gerekmektedir. Bizim dikkat çekmek istediğimiz ikinci husus ise İslam mâbedi olarak camilerin, Müslümanların ve hatta bütün insan- lığın, Allah’ın gönderdiği son kitapta gösterilen kutlu hedeflere ulaşmaları yolunda, şüphesiz meşru ve aynı zamanda da en etkin yol ve yöntemlerle kullanılmalarının teminidir. Bu husus da Kur’an-ı Kerim’in dokuzuncu suresi olan Tevbe Suresi’nin 17, 18 ve 19. ayetlerindeki “En-ya’murû mesâcidallahi... İnnemâ ya’muru mesâcidallahi... Ve imârete’l-mescidi... ” ifadeleriyle yani ‘Mescidlerin İmarı’nın müminlerin önemli görevlerinden biri olduğunun altının çizilmesiyle gösterilmiş bulunmaktadır. Son dönemdeki meâl ve tefsir çalışmalarının bir kısmında, “imar” teriminin karşılığı olarak, ‘ şenlendirmek/şeneltmek’ kelimesinin kullanılmakta olduğu görülmektedir ki, kanaatimize göre bu isabetli ve üzerinde önemle durulması gereken bir tercihtir. Çünkü ‘şenlendirmek’, Türk kültür tarihinde, hem maddî ve hem de manevî yönüyle hizmeti içeren, geniş kapsamlı bir keli- medir. Bu bakımdan ayetlerde zikri geçen ‘imar’ terimini, ibadet yanında İslam’ın hayrına olan diğer bir kısım faaliyet ve çabayı da kapsayacak genişlikte düşünmemiz, İslam’ın ruhuna uygun bir anlayış olarak değerlendirilmek durumundadır. Bu çerçe- vede eğitim-öğretim ve eski tabirle onun mütemmim bir cüzü yani onu tamamlayan pek önemli bir öge olarak kitap/kütüpha- nenin de camilerimizde bilhassa yer alması gerekmektedir. Ni- tekim bu durum bizzat Hz. Peygamberin Mescid-i Nebevî’deki uygulamalarıyla tam olarak uyum halindedir. Hatırlanacağı üzere ilk şekli ile oldukça mütevazı ve sade bir yapı olan Mescid-i Nebevî’de namaz kılınacak mekân ya- nında Hz. Peygamberin eşleriyle birlikte kaldığı odalar ve arka tarafta evsiz barksız fakir sahabîlere ayrılmış Suffe diye isimlen- dirilen üstü örtülü bir kısım bulunmakta idi. İslam’ın ilk mü- essesesi olarak nitelediğimiz Mescid-i Nebevî, Hz. Peygamber ve Hulefâ-i Râşidîn dönemlerinde çok geniş bir işleve sahipti. CAMİ VE KİTAP.indd 123 29.09.2016 15:34:19 CAMİ VE KİTAP 124 Bunların en önemlisinin ibadet mahalli olarak değerlendiril- mesi olduğunu ifade ettikten sonra, diğer birkaçını da başlıklar şeklinde hatırlamamız yerinde olacaktır. Bilindiği gibi Peygamber Efendimiz, önemli bir başka sebep yoksa, namazını Mescid-i Nebevî’de kılar ve kıldırır, dua eder- di. Namaz öncesi veya sonrasında sahabîler ve diğer insanlarla burada sohbet eder, dinin gereklerini burada öğretir, zikir ve tevbe tavsiye ederdi. İslam toplumunu ilgilendiren bütün me- seleler çoğunlukla burada müzakere edilirdi. Elçiler burada kabul edilir, lüzumu halinde yaralıların tedavisi, mahkemeler, hatta folklor gösterileri diye nitelenebilecek bir kısım faaliyetler de Mescid-i Nebevî’de gerçekleştirilebilirdi. Peygamber Mescidi kültür merkezi, danışma meclisi, misafirhane, hazine, hatta hapishane olarak da kullanılmıştı. Görüldüğü gibi Hz. Peygamber döneminde Mescid-i Ne- bevî, günümüzdeki camilerden çok daha geniş kapsamlı bir faaliyetler bütününe sahne olmaktaydı. En özlü biçimiyle tekrar ifade etmek gerekirse burası, İslam’ın bir bütün olarak yaşandı- ğı mekândı. Çünkü Mescid-i Nebevî’de namaz kılmanın yanın- da, daha sonraları her biri kendisine tahsis edilen ayrı yerlerde, değişik mahal ve müesseselerde gerçekleştirilecek olan birçok faaliyet yapılmakta idi. Bununla birlikte bizim burada ele al- mak istediğimiz kitap/kütüphane, dolayısıyla eğitim-öğretim meselesi açısından da Mescid-i Nebevî özel bir öneme sahipti. Nitekim hayatının çok büyük bir bölümünü burada geçiren Hz. Peygamber de “Ben muallim olarak gönderildim” 1 buyurmuştu. Bu durumun uygulamaya intikalinin örneklerini görmek açı- sından Allah’ın Elçisi’ni Mescid-i Nebevî’de takip etmekte yarar bulunmaktadır. O, kendisine sorulan soruları özellikle burada cevaplandırır, duyurmak istediklerini de burada duyurmayı tercih ederdi. Bunun yanında Mescid-i Nebevî’nin bitişiğindeki Suffe denilen bölümde, bir taraftan evsiz barksız fakir Muha- 1 İbn Mâce, Mukaddime, 17; Dârimî, Mukaddime, 32. CAMİ VE KİTAP.indd 124 29.09.2016 15:34:19 Yüklə 6,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|