Diyanet iŞleri başkanliği yayinlari 1273 Halk Kitapları : 279 Yayın Yönetmeni Dr. Yüksel salman

   CAMİ, KİTAP VE GENÇLİK   
107
mirasın sağlıklı bir şekilde nesilden nesile aktarılabilmesi için 
yaşlıların yanında gençlerin de camilerin ayrılmaz unsuru hâ-
line getirilmesi gerekir.
Gençlik dönemi insanın bedenî ve ruhi bakımdan en ve-
rimli dönemidir. Bu sebeple peygamberimiz bir insanın kıya-
met günü gençliğini nerede harcadığının hesabını vermeden 
Allah’ın huzurundan ayrılamayacağını bildirmiştir
52
 Hatta Hz. 
Peygamber, cennetliklere verilecek nimetlerden bahsederken 
onların hiç tükenmeyen bir gençliğe sahip olacaklarını haber 
vermiştir
53
 Gençlik dönemi; nefis, şeytan ve dünya üzerinden 
gelen baskı ve buhranların en fazla hissedildiği evredir. Bu çağ, 
aynı zamanda insanın hataya düşmemek için Allah’a yönel-
meye en fazla ihtiyaç hissettiği dönemdir. Bu bağlamda Hz. 
Peygamberin genç ashabına verdiği şu nasihat bu dönemde 
ibadetin (ve mabedin) gençlerin karakter inşasında ne denli 
belirleyici olduğunu göstermesi bakımından oldukça önemli-
dir: 
“Ey gençler topluluğu! İçinizden kimin evlenmeye gücü yeterse 
evlensin. Çünkü bu, gözü haramdan, ferci (zinadan) daha iyi ko-
rur. Gücü yetmeyen ise, oruç tutsun. Çünkü orucun (şehveti) kırma 
niteliği vardır.”
54
 Aynı şekilde peygamberimiz, hiçbir gölgenin 
bulunmadığı bir günde arşın altında gölgelenecek yedi grubu 
sayarken Rabbine ibadet ederek yetişmiş olan genci ve hemen 
akabinde kalbi mescitlere bağlı olan kişiyi de zikretmiş;
55
 başka 
bir hadisinde de olgun davranan gençleri övmüştür.
56
Bir zincir en zayıf halkası kadar sağlamdır. Yaşlı ve orta ku-
şağın; milli ve manevi değerlerle mücehhez olması bir milletin 
bekası için yeterli değildir. Eğer bir millet gençlerine kendi 
mukaddesatını aktaramamış ise, o millet, varlığını bir müd-
52  Tirmizî, “Sıfatü’l-Kıyâme”, 1.
53  Tirmizî, “Sıfatü’l-Cenne”, 2; Müslim, “Cenne”, 21.
54  Buhârî, “Savm”, 10; Müslim, “Nikâh”, 1; Nesâî, “Siyâm” 43.
55  Buhârî, “Ezân”, 36; Müslim, “Zekât”, 91; Nesâî, “Âdâbü’l-Kudât”, 2.
56  Heysemî, 
Mecma’, 271.
CAMİ VE KİTAP.indd   107
29.09.2016   15:34:18

---

  CAMİ VE KİTAP  
108
det daha bilfiil devam ettirebilir; ama bilkuvve ölü demektir. 
Gençlerinin çizgisi milletin yazgısıdır. Onların taşıdığı karakter 
özellikleri bir milleti gelecekte saadetin mi yoksa felaketin mi 
beklediğini belirleyen temel unsurdur. Gençlerin ahlaki duru-
mu, bir milletin hâl ve gidişatını gösterir. 
“İnsanlardan öylesi de 
vardır ki, dünya hayatına ilişkin sözleri senin hoşuna gider. Bir de 
kalbindekine (Sözünün özüne uyduğuna) Allah’ı şahit tutar. Hâlbuki 
o, düşmanlıkta en amansız olandır. O, iş başına geçince yeryüzünde 
bozgunculuk yapmaya, “hars”ı ve “nesl”i yok etmeğe çalışır. Allah 
ise bozgunculuğu sevmez.”
57
 Ayetlerde Allah, en amansız düş-
mandan bahsetmekte ve gücü ele geçirdiğinde onun “hars”ı ve 
“nesil”i yok etmeye çalışacağını belirtmektedir. Bazı tefsircilere 
göre Bakara 205. ayette geçen “hars”, ْمــُكَّل  ٌثْرــَح ْمُكُؤآاــَسِن ayetinde
58
 
geçen “hars” ile aynı anlamda olup; kadın ve cinsellikle ilgili 
durumları ifade eder. Bu tefsir, “nesil”in bozulmasıyla kurduğu 
anlam ilişkisi sebebiyle oldukça dikkat çekicidir.
59
 Kelime anla-
mı olarak “nesil”; bir milletin bir zaman dilimi içinde yaşayan 
çocuk, genç ve yaşlı bütün fertlerini kapsamakla birlikte; bu 
tefsire göre; cinsel duyguların istismarı noktasından baktığımız-
da “nesil” kelimesini “genç kuşak” olarak yorumlamak anlam 
bütünlüğü açısından daha uygun olacaktır. Şu halde bir toplum 
için yıkım ve inşanın kilit taşı gençlerdir. Onların inançsızlık, 
içki, kumar ve fuhuş gibi olumsuz davranışlarla karakter çiz-
gilerinin bozulması o toplumun felaketinin habercisidir. Bu 
bağlamda âdeta cami; özelde gençleri, genelde bütün toplumu 
isyan ve fitne tufanından koruyan bir “Sefine-i Nûh”; küfür ve 
57  Bakara, 2/204-205.
58  Bakara, 2/223.
59  Râzî, 
Mefâtîhu’l-ğayb, V, 347; Âlûsî, Şihâbuddîn, Rûhu’l-meânî fî tefsî-
ri’l-Kur’âni’l-Âzîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Thk. Ali Abdulbârî Atıyye, Beyrut, 
Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415 h., I, 491; eş-Şa’râvî, Muhammed Müte-
vellî, 
Tefsiru’ş-Şa’râvî: el-Havâtır, Matâbiu Ahbâri’l-Yevm, y.y., 1997, II, 
869; Seyyid Kutub, 
Fî zilâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şurûk, Beyrût-Kâhire, 1412, 
I, 205.
CAMİ VE KİTAP.indd   108
29.09.2016   15:34:18

---

   CAMİ, KİTAP VE GENÇLİK   
109
şirk rüzgârlarına karşı “Ashab-ı Kehf”in
60
 sığındığı bir “hidayet 
mağarası”; içinden Allah’ın nurunun saçıldığı bir Hira’dır. 
Mekânın şerefi mekîn (o mekânda bulunan kişi)nin şerefiy-
le kaimdir.
61
 Unutulmamalıdır ki, Medine’de inşa edilen mescit, 
içindeki Hz. Peygamber ve ona tâbi olan ashap sebebiyle mü-
barek bir mescitti. Bu mescidin birlik ve beraberliği sağlayan 
“el-Câmi” boyutu Hz. Peygamber ile tecelli etmiştir. Asıl cami 
(yani toplayan), bina değil, o binada Hz. Peygamberin verase-
tini omuzlarına almış olan din görevlisidir. Başka bir deyişle 
cem eden “mekân”dan çok “mekîn”dir. 
“Allah’ın rahmeti saye-
sinde sen onlara karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli 
olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi.”
62
 ayeti asr-ı sa-
adette Hz. Peygamberin inşa ettiği vahdetin en önemli sırrının 
muhabbet ve merhamet olduğunu ifade etmektedir. Dolayısıyla 
bir din görevlisinin sevgi, saygı, ilgi, ihtimam, vefa ve samimi-
yet gibi erdemleri kendi karakterinde inşa etmesi ve gençlerle 
bu esaslar üzerinden bir iletişim kurması, onların ruh hâllerini 
ve sorunlarını iyi tahlil etmesi ve ona göre çözümler üretmesi 
gerekir. Her konuda örneğimiz Hz. Peygamber
63
 olduğu gibi 
gençlerle iletişim hususunda da bizim için model odur. Örne-
ğin; bir keresinde Kureyş’ten bir delikanlı; “Ey Allah Resulü! 
Bana zina etmem için izin verir misin?” dedi. Cemaat hemen 
başına üşüşüp azarladılar. Bunun üzerine Peygamberimiz; 
“Onu 
bana yaklaştırın!” buyurdu. Hemen yaklaştırdılar. Buyurdu ki; 
“Bunu annen için ister misin?”; “Hayır, vallahi, Allah beni sana 
feda etsin!” dedi. 
“Senin gibi diğer insanlar da bunu anneleri için 
istemezler” buyurdu; Sonra kızı, kız kardeşi, halası ve teyzesi 
hakkında da aynısını söyledi. Her seferinde 
“Sen onlar için bunu 
ister misin?” diye sordu. O da her seferinde: “Hayır vallahi, Allah 
60  Kehf, 18/10-13.
61  Aliyyü’l-Kârî,  Nûreddîn  el-Herevî, 
Mirkâtu’l-mefâtîh  şerhu  Miş-
kâti’l-mesâbîh,  Dâru’l-Fikr,  Beyrût,  1422/2002,  IV,  1415.
62  Âl-i İmrân, 3/159.
63  Ahzâb, 33/21.
CAMİ VE KİTAP.indd   109
29.09.2016   15:34:18

---