282
Aileler bunun zorlayıcı olduğunu ne kadar çok düşünürlerse,
terapinin sıklığı da o kadar azalacaktır. Bu anlamda her ailenin
kendi optimal durumu vardır. Uygulanabilir ama aynı zamanda
da fonksiyonel olarak odaklanmış çalışma biçiminin,
ebeveynlerin çocuklarıyla olan günlük interaksiyonlarına
entegre edebilir özellikte olması gerekir. Ebeveynlere günlük
hayatları sırasında, çok fazla zaman almayacak ve bakım
rutinlerini bozmayacak şekilde, odaklanmış motor becerileri
hangi yolla stimüle edecekleri öğretilir.
283
5 Fizyoterapötik tedavi sistemi
5.1 Evre 1: Yüzüstü pozisyonda
motor davranış
Genel motor resim
- Yer çekimine karşı postür ve hareket gelişiminde problemler
vardır.
- Bu da esasen düz bir yüzüstü pozisyona yol açar ve büyük
ölçüde simetrik destek tercih edilir. Bunun da baş, gövde ve
kol-bacakların uygun simetrik ekstansiyonunun gelişimi
üzerinde negatif etkisi olur.
- Simetrik desteğe olan eğilim ve eksik ekstansiyon gelişimi,
yüzüstü pozisyonda ayrışmış hareketin meydana gelmesine
engel olur. Bu başlangıç postüründeki motor davranışın bir
özelliği de statik karakteridir: Çocuk pasif ve hipotoniktir.
Spesifik motor problemler
- Çocuk başın altındaki zemin tarafından desteklenmiş şekilde,
pasif olarak uzanır. Çocuk başını kaldırmakta ve bununla
bağlantılı olarak döndürmekte problem yaşar.
- Kaldırılmış bir postürde başın konumlandırılması stabilite
eksikliğinden dolayı problemlidir.
- Eğer kaldırılmış bir baş postürü elde edilirse, bu başlangıçta
sadece simetrik olarak mümkündür.
- Baş pozsiyonunun fonksiyonel stabilizasyonu (etrafa bakmak),
zorlukla gelişir. Tıpkı postür reaksiyonlarıyla birlikte postür
değişikliklerine uygun reaksiyonda olduğu gibi...
- Kollar vücudun yanında ve yer ile desteklenmiş şekilde pasif
ve kıvrıktır.
- Her iki kolla öne doğru kaldırma, esnetme ve uzanmanın
gelişimi, omuz kuşağındaki stabilite eksikliğine bağlı olarak
zorlukla oluşur. Omuz kuşağındaki stabilite eksikliğinden ve
gövde ekstansiyonunun eksik gelişiminden kaynaklı, dirsekler
ve eller üzerinde desteklemede problemler çıkar. Çocuk
kendini dirsekleri ya da elleri üzerinde destekleyebildiği zaman,
bu simetrik olarak yapılır.
- Ağırlığı lateral olarak bir kola transfer etmede ve kontralateral
kolla uzanmada problem vardır. Çocuğun kendini desteklediği
omzunda yeterli stabilite gelişene ve gövdeyi ekstansiyona
getirme ve rotasyona sokma kabiliyeti artana kadar bu
imkansızdır.
284
- Manuel motor kabiliyet ve oyun yetersiz gelişmiştir.
- Gövdeyi ve kalçayı esnetme kabiliyeti yetersiz gelişmiştir.
Toraksı ve pelvisi yerden kaldırmada problemler çıkar.
- Çocuk uzatılmış bir pozisyonda örneğin baş, kollar ve
bacakları kaldırırken; gövdesini stabilize etmekte zorluk yaşar.
- Gövde stabilitesinin olmaması, yüzüstü pozisyonda gövde
rotasyonları ve dengenin yetersiz gelişimine yol açar. Ayrıca
bunun yüzüstü pozisyonda kol motor aktivitelerinin gelişimi
üzerinde yansımaları olur.
Telafi edici motor aktiviteler
- Yerden destek almak; baş, gövde, omuz kuşağı ve kalçaların
stabilite eksikliğini telafi eder.
- Başın pozisyonunu stabilize etmedeki problem, başın destek
için boyundan içeri çekilmesiyle telafi edilir.
- Omuz kuşağının etrafındaki stabilite eksikliği, kolları simetrik
destek olarak kullanarak ve simetrik gövde pozisyonuyla telafi
edilir.
Motor gelişim için neticeleri
- Postüral kontrolün kusurlu gelişimi ve bundan dolayı başın
hareket ayrışması, bu fonksiyonların daha dikey
pozsiyonlardaki gelişimini etkiler.
- Omuz kuşağı etrafındaki postüral kontrolün yetersiz
gelişiminin, yerde ileri doğru ilerlemenin gelişmesi üzerinde bazı
etkileri vardır (emekleme, sürünme). Bununla birlikte, oturma
pozisyonunun edinilmesinin gelişimini etkilediği gibi, oturma ve
ayakta durma sırasında sırtüstü pozisyondaki manuel motor
aktiviteyi de etkiler.
- Başın postüral kontrol eksikliği ve uzanmadaki problemler;
uzamsal oryantasyonun, oyun/oyun oynamanın ve manuel
fonksiyonun gelişmesini etkiler.
- Gövde ve kalçaların etkisiz ekstansiyon gelişimi, daha dikey
pozisyonlardaki esneme ve stabiliteyi etkiler, örneğin oturma ve
yürüme ile ayakta durma esnasında...
- Yüzüstü pozisyonda gövde rotasyonu ve dengenin yetersiz
gelişimi, örneğin oturma ve ayakta durma gibi gövdenin daha
dikey pozisyonlardaki ayrışma gelişiminin imkanlarını etkiler.
- Telafi edici hareket stratejilerinin ortaya çıkışı normal ve daha
fonksiyonel hareket paternlerinin gelişimine engel olur.
285
Tedavinin amaçları
- Başın postüral kontrol seviyesinin etkili bir şekilde gelişimi.
Başın pozisyonunun stabilize edilmesinin mümkün olması
gerekir. Çocuk ancak bundan sonra postüral değişikliklere
uygun reaksiyon verebilir ve etrafında bakabilir.
- Gövde, kalçalar ve kol-bacakların yeterli derecede
esnetilmesinin gelişimi.
- Gövde motor aktivitelerin oluşmasına ve baş ve kol-bacakların
etkin şekilde hareket ettirilmesine olanak sağlayacak kapsamda
gövde stabilitesi gelişimi.
- Omuz kuşağının etkili stabilite seviyesinin gelişmesi ve
böylelikle kollarla uzanmanın, manuel fonksiyonlar yapmanın ve
oyun oynama gelişiminin mümkün olması.
Egzersiz terapisi
Başlangıç postürü: Bir mat ya da denge tahtası üzerinde
yüzüstü pozisyon.
- Başın kaldırılmasının kolaylaştırılması: Başın gövde ile
ilişkisinde stabilite, denge ve motilitesinin egzersizi.
- Dirsekler ve eller üzerinde simetrik desteğin kolaylaştırılması
için hareket transferi, uzanma, kavrama ve oyun oynama.
- Göğüs altında, rulo yapılmış bir havlu ya da sıkıştırılmış bir
yastık, çocuğun baş pozisyonunu stabilize etmesini ve kollarıyla
uzanmasını kolaylaştırır.
- Gövde, kalçalar ve kol-bacaklardaki ekstansiyonun
kolaylaştırılması.
- Gövde stabilitesi ve gövde motor aktivitesinin kolaylaştırılması
- Başın postüral kontrolünün düzeltilmesi için gövde stabilitesi
ve gövde motor aktivitesinin rotasyonu (lateral gövde
fleksiyonu, rotasyon ve denge).
Başlangıç postürü: Göğsün hareketli bir egzersiz malzemesi
üzerinde desteklendiği yüzüstü pozisyon (rulo havlu, bacak,
Bobath topu, top). Bu yolla, başlangıç postürünün yatay ile
daha dik pozisyon arasında değiştirilebilmesi sağlanır,
rotasyonlar tanıtılır ve denge tepkileri temin edilir.
- Başın kaldırılmasının kolaylaştırılması: Başın etrafında
stabilite, denge ve motilite egzersizi.
- Kollardaki desteğin derecesini çeşitlendirmek için ağırlık
transferi, doğrulma reaksiyonlarının stimülasyonu, tekerlekli el
arabası egzersizi.
Dostları ilə paylaş: |