Downloaded from KitabYurdu org
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
92
“Biz anadangəlmə ideyalarlamı doğuluruq?” Çətin ki, - Sofi düşündü. İdeyalarla yaxşı təchiz olunmuş yeni doğulmuş körpə təsəvvür etmək çətindi. Digər tərəfdən, heç kəs bunu bilə bilməz, axı uşağın danışa bilməməsi heç də o demək deyil ki, onun başında heç bir ideya yoxdu. Lakin əlbəttə, şeylər haqda nə isə bilməzdən öncə biz onları görməliyik. “Bitki, heyvan və insan arasındakı fərq nədir?" Sofi çox aydın fərqlər görə bilirdi. Məsələn, bitkinin çox mürəkkəb emosional həyatı yoxdu. Məsələn, kim qəlbi ağrıyan bir zəngçiçəyi haqda eşidib? Bitki yetişir, qidalanır və çoxala bilmək üçün toxumlar verir. Adamın bitkilər haqda deyə biləcəyi təxminən bu qədərdi. Sofi belə nəticə çıxardı ki, bitkilərə aid edilən şeylər heyvanlara və insanlara da tətbiq olunur. Amma heyvanların başqa xüsusiyyətləri də var. Məsələn, onlar hərəkət edə bilirlər. (Hansısa qızılgül marafon qaçışına çıxıbmı?) Heyvanlarla insanlar arasındakı fərqləri göstərmək isə bir az çətin idi. İnsanlar düşünə bilir, amma məgər heyvanlar bunu etmir? Sofi əmin idi ki, onun pişiyi Şerekan düşünə bilir. Ən azı öz işini bilir. Lakin bu, fəlsəfi suallarda özünü göstərirmi? Pişik, bitki heyvan və insan arasındakı fərq haqda fikir yürüdə bilirmi? Çətin! Pişik ya məmnun olur, ya da əksinə; pişik özünə sual verirmi ki, Tanrı varmı, mənim ölməz ruhum varmı? Bunu demək olduqca çətindi. Eyni sual uşaq və anadangəlmə ideyalar haqda da ortaya çıxır. Belə məsələlər haqda ya pişiklə müzakirə açdın, ya körpəylə, - ikisi də birdi. “Yağış niyə yağır?” Sofi çiyinlərini çəkdi. Yəqin ona görə ki, dənizlərin suyu buxarlanır və buludlar sıxılıb su damcılarına çevrilir. Bunu o, hələ üçüncü sinifdə öyrənib. Əlbəttə, kimsə deyə bilər ki, yağış bitkilərin və heyvanların böyüməsi üçün yağır. Amma məgər bu doğrudur? Hamamdakı duşun məgər nəsə xüsusi bir məqsədi olur? Sonuncu sualınsa məqsədlə nəsə bir əlaqəsi olmalıdı. “Yaxşı yaşamaq üçün nə gərəkir?” Filosof bu barədə hələ kursun lap əvvəlində nə isə yazmışdı. Hamının yeməyə, istiliyə, sevgiyə və şəfqətə ehtiyacı var. Nə olur olsun, bunlar yaxşı həyat üçün başlıca şərtlərdi. downloaded from KitabYurdu.org
93
Sonra o qeyd etmişdi ki, insanlar həmçinin müəyyən fəlsəfi suallara cavab tapmaq ehtiyacı duyurlar. İstədiyin işdə işləmək də çox güman ki, vacibdi. Maşın sürməkdən zəhlən gedirsə, taksi sürücüsü kimi çox da xoşbəxt ola bilməzsən. Yoxlama yazı işlərindən zəhlən gedirsə, müəllim işləmək heç yaxşı fikir deyil. Sofi heyvanları sevir və veterinar olmaq istəyirdi. Lakin hər halda o, yaxşı yaşamaq üçün lotoreyada milyon kron udmağın vacib olduğu qənaətində deyildi. Əksinə. Belə bir deyim var: şeytan bekar əllər üçün iş tapır. Anası onu günorta yeməyinə çağırana qədər Sofi yuxarıda - otağında oturdu. Anası ət və kartof qızartmışdı. Desertə sarı moruq və qaymaq vardı.
Onlar cürbəcür şeylərdən danışdılar. Anası ondan on beş yaşını necə qeyd etmək istədiyini soruşdu. Ad gününə cəmi bir neçə həftə qalırdı. Sofi çiyinlərini çəkdi. Kimisə dəvət etmək, yəni şənlik keçirmək istəmirsən? Ola bilər. Martam, Anna Mariyanı, Eleni çağıra bilərik və əlbəttə ki, Coannanı. Ceremi də ola bilər. Qərar sənindi. Mən öz on beş yaşımı elə aydın xatırlayıram ki. Elə bil, təzəlikcə olub. Özümü artıq böyümüş hiss edirdim. Qəribədi, Sofi! O vaxtdan heç dəyişməmişəm elə bil. Dəyişməmisən. Heç nə dəyişmir. Sadəcə inkişaf eləmisən, daha da böyümüsən. Bilmirəm... özümü çox yetkin hiss edirdim. Hər şey elə sürətlə keçdi ki. ARİSTOTEL ...insanların anlayışlarını səliqəyə salmaq istəyən təsnifatçı... Günorta anası mürgü vuranda Sofi həyətə düşüb öz xəlvəti yerinə çəkildi. Ona gəlmiş yeni məktub yox idi. Çəhrayı zərfə bir parça qənd qoydu, üstünə isə “Albertoya” yazdı. Çox keçməmiş Sofi oturduğu yerə itin yaxınlaşdığını duydu. “Hermes”, - çağırdı, it ağzında iri qəhvəyi bir zərflə koğuşa girdi. Sofi qolunu morj kimi fısıldayan itin boynuna saldı: “Yaxşı oğlan!” İçində qənd olan çəhrayı zərfi götürüb itin ağzına verdi. İt çəpərdən sivişib downloaded from KitabYurdu.org
94
yenidən meşəyə tərəf üz qoydu. Sofi çox ehtiyatla böyük zərfi açdı, fikrində ancaq bu idi ki, görəsən, orada qayıq və ev haqda bir şey yazılıbını. Orada həmişəki kimi makinada yazılmış vərəqlər vardı, yuxarıdan sancaqla bir-birinə tikilmişdi. Onlara tikilməmiş ayrıca bir vərəq də vardı. Bu vərəqdə yazılmışdı: “Əziz Detektiv xanım, yaxud daha dəqiq desəm, Oğru xanım! Doğrudan deyirəm, qətiyyən inciməmişəm. Əgər sənin bu marağın fəlsəfi müəmmalara cavab tapılmasında olsaydı, mən deyərdim ki, sənin bu macəran çox ümidverəndir. Sadəcə olaraq, indi köçməli olacağam və bu, bir az zəhlətökən işdir. Məncə, heç kəsi yox, özümü günahkar bilməliyəm. Bilməliydim ki, sən şeylərin kökünə getməyi xoşlayan adamsan. Salamlar, Alberto”. Sofinin üstündən elə bil yük götürüldü. Deməli, bütün bu olanlardan sonra Alberto ona hirslənməyib. Bəs köçmək neyçün? Kağızları götürüb otağına yüyürdü. Anası oyananda evdə olmaq tədbirli hərəkət olardı. Rahatca çarpayısına uzanıb Aristotel haqqında oxumağa başladı. Filosof və alim Əziz Sofi, Yəqin ki, Platonun ideyalar nəzəriyyəsindən təsirlənmisən. Sən ondan təsirlənən yeganə insan deyilsən! Bilmirəm başdan ayağa hamısını mənimsəmisənmi, hər hansı tənqidi qeydin varmı, yoxmu. Amma varındırsa, əmin ola bilərsən ki, həmin tənqid iyirmi ilə yaxın Akademiyada Platonun şagirdi olmuş Aristoteldə də yaranıb (e.ə.384- 322). Aristotel əslən afinalı deyildi. O, Makedoniyada doğulmuş, Platonun altmış bir yaşı olanda onun Akademiyasına gəlmişdi. Aristotelin atası tanınmış həkim və alim idi. Onun keçmişi haqda bu məlumat artıq bizə onun fəlsəfi layihəsi haqda nə isə deyir. Aristoteli ən çox təbiət fənləri maraqlandırırdı. O, təkcə böyük yunan downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|