Dr. Emeran Mayer Beyin-Bağırsak

SAĞLIKSIZ ANILAR 127
etki gösteren yalamak ve tımar etmek gibi davranışların karşılığı
olan davranışlardır.
Ne var ki insan beyni sıçan beyinlerinden çok daha karmaşık­
tır. Yaşama tutunmak için yoğun mücadele verirken aşırı strese
giren bekâr bir anneye sahip olduğu hâlde büyük başarılar elde
eden ve mutlu olan ya da hayatlarının başlangıcında yaşadıkları
en zorlu sıkıntıları bile atlatan çok sayıda insan örneği mevcut­
tur. İnsanlarda, erken gelişim dönemindeki stresin olumsuz etki­
lerinden bizi koruyabilecek birçok faktör vardır. Bunlar genetik
faktörlerden erken gelişm e süresince ortaya çıkan tamponlayıcı
etkilere kadar pek çok çeşitlilik gösterir. İşe gitmeyen babalar, d e­
deler, büyük kardeşler ve bakıcılar, çocukların bu tür sıkıntıların
üstesinden gelm esine destek olan besleyici ve istikrarlı bir aile
ortamı yaratmaya yardımcı olabilir. D ış etkilerin stres sistemini
harekete geçirm esi için gerekli olan süreni n insanlarda 20 yıla
kadar uzayabildiğini unutmayın.
Bu tür tam ponlayıcı etkenler bulunm asa bile, insanlar ola­
rak elim izin altında, erken dönem stres ve travmasının yol açtığı
olumsuz programlamayı, sıçanların ve diğer hayvanların yapa­
mayacağı şekilde kısmen tersine çevirm em ize izin veren birçok
araç var. Örneğin, bilişsel davranış terapisi, hipnoz ve meditasyon
gibi çeşitli zihin temelli terapilerin durum ve bedensel algıları
değerlendirme biçim im izi değiştirdiği gösterilmiştir. Bütün bu
terapötik yöntemler sadece psikolojik tedaviler olmayıp, aynı za­
manda korteksin beyindeki duygusal ve stres yaratan sinirsel dev­
reler üzerindeki kontrolünü artırma becerisine de sahiptir. Bu tür
tedavilerin öncelikle beynin prefrontal korteksini güçlendirerek