74
yerdən çıxanı, səmadan enəni və səmaya qalxanı bilir.
O, mehriban və bağışlayandır”
44
Bu günədək zooloqlar 700 minədək həşərat növü
qeydə almışlar. Bu həşəratların ümumi sayını
hesablamaq qeyri-mümkündür. İsti yay günündə
havada və torpaqda olan kiçik canlıların sayı
sonsuzdur. Bir təpənin qoynunda, çatlarında olan
həşəratlar bir materikdəki insanlardan çoxdur.
“Və binuri vəchikəl-ləzi əzaə ləhu kullu şəy”
(“Səni hər şeyi işıqlandırmış zatının nuruna and verib
istəyirəm...)
Qurani-Kərim və rəvayətlərdə kamillik və insani
dəyərlər nur adlandırılmışdır. Nur hidayət, yəni imana
doğru hərəkət üçün yardım deməkdir. İslam, mərifət,
elm, Quran – hər biri nurdur. “Maidə” surəsinin 15-ci
ayəsində buyurulur: “Sizin üçün Allah tərəfindən nur
və aydın bir kitab gəlmişdir”. Nur ilahi hökmlər, əxlaqi
məsələlər, etiqadi həqiqətlərdir. “Maidə” surəsinin 44-
cü ayəsində oxuyuruq: “Biz hidayət və nur olan
Tövratı nazil etdik”.
Bütün bu mənalara diqqət etdikdən sonra deyə bilərik
ki, nur Allah-Taalanın sifət və adlarıdır. Hər bir məxluq
öz istedadı həddində bu nurdan faydalanır və
zülmətdən işığa hərəkət edir. İstedadlı insan bu nurun
sayəsində zülmdən, küfrdən xilas olub ədalət və iman
yoluna qədəm qoyur. Ayə və rəvayətlərdən belə
görünür ki, “nuri vəch” “Covşən kəbir” duasında min
44
“Səba”, 2.
75
dəfədən artıq təkrarlanmış həqiqət və kamilliklərə
işarədir. Bəs nə üçün “nur” kəlməsi tək haldadır?
Çünki ali sifətlər və gözəl adlar ilahi zatın özü, eynidir.
Elm, hikmət, ədalət, rəhmət və sair sifətlər müqəddəs
zatı təşkil edir. “Nur” kəlməsinin “hidayət” mənasında
tez-tez işlənməsini nəzərə alaraq bu duanın mə’nası
bəlkə də belədir:
“Pərvərdigara! Səni bütün mövcudların doğru yol
tutmasına səbəb olmuş hidayətinə and verib, Səndən
istəyirəm.” Hər halda, “Nur” kəlməsində bütün ilahi
mənalar vardır.
“Ya nuru, ya quddusu, ya əvvələl-əvəlinə və ya
axirəl-axirinə”
(“Ey nur, ey hər eybdən pak, ey əvvəllərin əvvəli və
ey axırların axırı”)
Ey kamilliklərin tamı, ey mütləq zühur, ey aşkar, ey
zahir! Ərəfə günü Ərəfat səhrasında “mətləil-fəcr”
nurun, xalis bəndən Həzrət Hüseyn (ə) Sənin dərgahına
belə ərz etdi: “Başqası üçün elə bir zühur varmı ki,
Sənin üçün olmasın və həmin başqası Sənin zühuruna
vasitə olsun?! Nə vaxt gizli olmusan ki, varlığına dəlil
axtarıla və nə vaxt uzaq olmusan ki, Sənə yaxınlaşmaq
üçün vasitələr tapıla?!”
45
“Pərvərdigara! O zaman ki, özümə gəlib diqqətlə
baxıram, görürəm cəlal və camalın varlıq aləmində
aşkardır. Müqəddəs vücudunda məxfilik yoxdur ki,
əlimə çıraq götürüb dərgahını axtaram. Tutduğum
45
“Biharul-ənvar”, 95-226.
76
yolun həqiqi olduğuna bir dəlil tapanda görürəm ki, bu
dəlilləri də Sən yaratmısan.”
İnsan puç xəyallardan ayılıb azca düşündükdə anlayır
ki, Allah-Taalanın varlığı hər zaman aşkardır və onun
varlığına tapılan dəlilləri də özü yaratmışdır. Ey bütün
eyblərdən pak, ey bütün vəsflərdən uca, ey nur, ey
başlanğıcların başlanğıcı, ey nəhayətlərin nəhayəti! Sən
özün əzəli olaraq hər şeyə başlanğıc vermiş və hər şey
məhv olduqdan sonra əbədi qalasısan!
Başlanğıc və son, yaranmışlara aid olan sifətlərdir.
Əvvəl və axır, yaranmış üçün qaçılmaz bir həqiqətdir.
Başlanğıc odur ki, bir zaman olmayanları Allah var etdi.
Axır odur ki, bütün yaranmışlar nə zamansa fəna
olasıdır. “Ey əvvəllərin əvvəli və ey axırların axırı”
“Allahumməğfirliyəz-zunubəl-ləti təhtikul-isəm”
(“Allahım,bağışla o günahlarımı ki, əzabların qarşısını
almış pərdələri aradan qaldırar”)
Günah nədir? Allahın, peyğəmbərlərin və imamların
göstərişlərinə zidd olan hər bir hərəkət, iş, söz günah
hesab olunur. Bəzi günahlar o qədər ağırdır ki,
günahkar şəxs Allah və peyğəmbərlərlə savaşa qalxmış
hesab olunur.
46
Dünyada baş vermiş hər hansı bir
günah Qiyamət günü insanın yaxasından yapışmış oda
çevriləcək. “Nisa” surəsinin 10-cu ayəsində buyurulur:
“Şübhəsiz ki, yetimlərin malını zorla yeyənlər
qarınlarına od doldururlar”. Günah Allah-Taalanın
süfrəsində duz yeyib, min bir nemətdən istifadə edib,
46
“Bəqərə”, 279.
77
duzqabını sındırmaqdır. Tarix boyu duz-çörəyi itirmək
insafsızlıq hesab olunmuşdur.
SÜFRƏ SAHİBİNƏ HÖRMƏT
Yəqub Ləys Sistanın görkəmli şəxsiyyətlərindən
olmuş və qaniçən Abbasi hökumətinə qarşı inqilabın
bünövrəsini qoymuşdur. Gənclikdə bir müddət
misgərliklə məşğul olan Yəqub qazancını tay-tuşlarına
xərcləyərdi. O, səxavətli, azad düşüncəli olduğundan
ətrafına xeyli gənc toplaşmışdı.
Az sonra misgərliyin daşını atan Yəqub nəhayət,
Sistan əmirinin xəzinəsini yarmaq qərarına gəlir.
Xəzinə güclü mühafizə dəstələri tərəfindən qorunduğu
üçün Yəqub dostları ilə birlikdə yerin altı ilə lağım
atmağa başlayır. Bu tunelin qazılması altı ay vaxt aparır.
Nəhayət, bir gecə xəzinəyə yol açılır. Xəzinədə olan
bütün ləl-cəvahirat, dinar-dirhəm, qızıl-gümüş kisələrə
doldurulur. Yəqub xəzinədə öz parlaqlığı ilə diqqəti
cəlb edən bir daş görür. O, daşı tanımaq üçün dilinə
toxundurur. Yəqub dilinə gələn daddan hiss edir ki, bu
parlaq şey duz parçasıdır. Dostlarına əmr edir ki, bütün
yüklər boşaldılsın və hamı xəzinədən çıxsın. Bütün
gənclər müti halda xəzinəni tərk edirlər. Yəqub deyir:
“Dilimə Sistan əmirinin duzu dəydi. Bir insanın
duzunu daddıqdan sonra onun xəzinəsini yarmaq
namərdlikdir!”
Xəzinədar xəzinədə baş vermiş təəccüblü hadisəni
əmirə xəbər verdikdən sonra əmir şəhərdə car çəkdirir
ki, bu işi görmüş adam onun yanına gələrsə mükafat
alacaq.
Dostları ilə paylaş: |