Dylematy wiary chrześcijańskiej
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
31
Kwestia Kwiryniusza i tekstu z Ewangelii św. Łukasza 2,2 zostaje w pewien sposób niewyjaśniona. W latach 7/6 p.n.e. do 4 p.n.e. funkcję namiestnika Syrii pełnił Publiusz Kwinktyliusz Varus. Biorąc pod uwagę pewne podobieństwo imion Kwiryniusz i Kwinktyliusz (łac. Quirinius oraz
53 , pojawia się pytanie o błąd kopistów (skrybów), którzy przepisywali Ewangelię Łukasza – być może Łukasz miał na myśli Kwinktyliusza? Problem z tą hipotezą jest taki, iż żaden znany manuskrypt nie popiera tej wersji. Nie mniej jednak istnieją warianty tego imienia w kilku manuskryptach – oto one: Kyreniou 54 , Kyriniou, Kyr(e)inou. Jednak jak widać, żaden z nich nie przypomina łacińskiego Quinctilius. Jeśli byłby to tego rodzaju błąd, musiał on powstać bardzo wcześnie, tak aby utrwalił się we wszystkich czterech głównych grupach manuskryptów (odpisów) Nowego Testamentu. Pewnym argumentem, natury zdroworozsądkowej jest to, że gdyby Łukasz miał na celu przedstawienie historii zmyślonej (czy nawet prawdziwej), ale nie byłby pewien faktów historycznych, mógł po prostu pominąć wzmiankę o Kwiryniuszu. Świadectwo tekstu wskazuje więc, iż Łukasz nie miał co do tego wątpliwości, kto był namiestnikiem Syrii podczas spisu, jaki zarządził Cesarz August. Oczywiście nie jest to dowodem na prawdziwość samego twierdzenia, ale wskazanie na przekonanie autora. Być może sam Łukasz pomylił się pisząc Kwiryniusz mając na myśli Kwinktyliusza, co tłumaczyłoby zgodność manuskryptów (czyli nie byłby to błąd kopistów, ale omyłka samego Łukasza, ze względu na podobieństwo imion wymienionych wcześniej gubernatorów – tym bardziej, że pierwsze imię obydwu urzędnik to Publius).
Kolejną dawką faktów historycznych, jakie serwuje nam Łukasz, są te dotyczące początku nauczania Jana Chrzciciela, przez co również wskazanie czasu chrztu Jezusa i rozpoczęcia Jego publicznej misji, mianowicie Łk 3,1-3: „Było to w piętnastym roku rządów Tyberiusza Cezara. Gdy Poncjusz Piłat był namiestnikiem Judei, Herod tetrarchą Galilei, brat jego Filip tetrarchą Iturei i kraju Trachonu, Lizaniasz tetrarchą Abileny; za najwyższych kapłanów Annasza i Kajfasza skierowane zostało słowo Boże do Jana, syna Zachariasza, na pustyni. Obchodził więc całą okolicę nad Jordanem i głosił chrzest nawrócenia dla odpuszczenia grzechów”. Łukasz wskazuje nam dość dokładnie okres, który z proroctwa Księgi Daniela ustaliliśmy na około 27 r. n.e. – to jest rok chrztu Jezusa, czyli mówiąc językiem Daniela: namaszczenie Świętego świętych. Zważywszy na te rozmaite szczegóły, widzimy, iż Łukasz nie próbuje opuścić pewnych faktów, wręcz przeciwnie jest nadzwyczaj (w porównaniu z innymi ewangelistami) dokładny. Wymieńmy zatem wyżej zacytowane dane historyczne. Jan Chrzciciel i Jezus rozpoczęli swoją służbę:
gdy Poncjusz Piłat był namiestnikiem Judei;
gdy Herod był tetrarchą Galilei (mowa o Herodzie Antypasie, a nie jego ojcu Herodzie Wielkim);
gdy Filip, brat Heroda Antypasa, był tetrarchą Iturei i kraju Trachonu;
gdy Lizaniasz był tetrarchą Abileny;
za najwyższych kapłanów Annasza i Kajfasza. Spróbujmy zweryfikować powyższe dane, aby ustalić, czy nie ma tu sprzeczności wyliczeniami z Dn 9,25-27 (mowa o roku 27 n.e., jako roku chrztu Jezusa).
Tyberiusz rozpoczął swoje rządy w 14 roku n.e., tak więc 15. rok jego panowania przypada na rok 29 n.e., co daje różnicę dwóch lat między 27 r. n.e. Należy jednak wspomnieć zapis Swetoniusza, rzymskiego pisarza, żyjącego na przełomie I i II wieku n.e., który opisał triumfalny powrót Tyberiusza z Germanii i wskazał na realną władzę Tyberiusza już w tamtym czasie, to jest w 12 roku n.e. Oczywiście
53 Należy dodać, iż w języku greckim, w jakim spsiany został Nowy Testament, nie ma liter Q/q, a w łacinie zbitka Qu /qu, czyta się jak polskie „kw”. W grece Q/q zamieniano na literę kappa = k, która znowu w łacinie jest niemal niespotykana. 54 Ou – w grece czyta się jak „u”. 32
Oktawian August dalej był cesarzem, jednak pełnił bardziej formalną rolę 55 . Obierając tę rachubę od 12 roku n.e., gdy dodamy 15 lat panowania, faktycznie dotrzemy do 27 r. n.e.,
Poncjusz Piłat pełnił stanowisko prefekta Judei w latach 26 – 36/37 r. n.e., Herod Antypas (syn Heroda Wielkiego i brat Heroda Archelaosa) panował jako tetrarcha od 4 r. p.n.e. (to jest od roku śmierci swojego ojca) do 39 r. n.e. Jego przyrodni brat, Filip piastował stanowisko tetrarchy Iturei i Trachonu w latach 4 r. p.n.e. – 34 r. n.e. Ich panowania więc potwierdzają (czy nie wykluczają raczej) datowanie na rok 27 n.e. Pozostaje jeszcze Lizaniasz, tetrarcha Abileny, o którym sądzono do pewnego czasu, że w ogóle nie istniał. Wysnuwano ten wniosek z faktu, iż gdy Józef Flawiusz wspominał o Lizaniaszu, miał na myśli człowieka, który rządził Itureą (a więc i Abileną) w latach 40 – 36 p.n.e., czyli ponad 50 lat wcześniej, niż omawiane wydarzenia z Ewangelii Łukasza. W 36 r. p.n.e. Lizaniasz od Flawiusza został stracony z rozkazu Marka Antoniusza, który uległ namowie Kleopatry. Tym sposobem przypisywano kolejne przekłamanie nowotestamentowemu historykowi – Łukaszowi. Ciekawych argumentów w dyskusji dostarczył szwajcarski teolog Frederic Louis Godet (1812 – 1900):
Lizaniasz Józefa Flawiusza nosił tytuł króla, jaki nadał mu Marek Antoniusz, nie zaś tytuł tetrarchy, który jest niższym tytułem;
później (gdy Flawiusz i Łukasz spisywali swoje dzieła) dalej mówiłoby się o Abilenie Lizaniasza.
Odnaleziona moneta z napisem Lizaniasz, tetrarcha i najwyższy kapłan nie łączy się w sposób naturalny z królem Lizaniasz, o którym wspomina Flawiusz 56 .
Jakkolwiek powyższe argumenty mają jedynie charakter polemiczny, nie zaś merytoryczny, to jednak najważniejszym dowodem na istnienie Lizaniasza w czasach Jezusa i Jana Chrzciciela jest świątynna inskrypcja odkryta w Abilenie (numer: CIG 4521), która odnotowywała, iż tetrarcha Lizaniasz ustanowił
(następcy Augusta) i Liwii, wdowie po Auguście. Oznacza to, iż inskrypcja ta powstała po śmierci Augusta (po 14 r. n.e.), za panowania Tyberiusza (oficjalnie od 14 r. n.e.), ale jeszcze przed śmiercią Liwii (29 r. n.e.). Dowód ten rozwiał wątpliwości na temat istnienia Lizaniasza, tetrarchy Abileny, o którym sprawozdaje ewangelista Łukasz. Powyższy przykład jest jednym z wielu przypadków, kiedy nauka ogólnie, czy historycy twierdzili, że zapis biblijny jest przekłamany lub niewiarygodny historycznie. Jednak z czasem, szczególnie w XIX wieku, gdy zaczęła się doba odkryć archeologicznych, odnaleziono wiele dowodów potwierdzających tekst biblijny. Nie oznacza to, naturalnie, że wszystkie niejasności zostały rozwiane, jednak biorąc pod uwagę dotychczasowe sytuacje, nie należy podważać tekstu Pisma Świętego, tylko i wyłącznie dlatego, że nie dysponujemy źródłami, które mogłyby to potwierdzić. Tym sposobem im więcej faktów zostaje potwierdzonych, tym większą możemy mieć pewność, że Biblię możemy poddawać tym samym procesom badawczym, co inne źródła historyczne. Wracając jednak do zapisu z Ewangelii św. Łukasza 3,1-3, pozostało nam jedynie zidentyfikować okres Annasza i Kajfasza – arcykapłanów. Należy zauważyć, iż zakon Mojżesza przewidywał istnienie tylko jednego arcykapłana jednocześnie, który swoją funkcję pełnił dożywotnio. Annasz został dopuszczony do urzędu arcykapłana w 6 r. n.e. przez rzeczonego wcześniej namiestnika Syrii, Kwiryniusza, natomiast odwołany przez prefekta Judei – Waleriusza Gratusa w 15 r. n.e. Następcą jego został Izmael syn Fabiego, jednak pełnił swój urząd tylko do roku 16 n.e., gdy został odwołany. Jego następcą był Eleazar syn Annasza, jednak został odwołany dwa lata później, a więc w 18 r. n.e., kiedy to arcykapłanem został Kajfasz, nota bene zięć Annasza. Faktycznie wśród Żydów Annasz nadal cieszył się poważaniem i pełnił rolę naturalnego przywódcy dlatego czytamy o Annaszu (który zmarł prawdopodobnie ok 40 r. n.e.) i Kajfaszu, a nie tylko o samym Kajfaszu. Ten drugi sprawował urząd do 36 roku n.e.
55 Stron internetowa: https://en.wikipedia.org/wiki/Tiberius#cite_note-ReferenceA-35; J. Finegan, Handbook of Biblical Chronology, Hendrickson 1964, s. 331; Ch. Scare, Chronicles of the Roman Emperors, Thams and Hudson 1995, s. 30. 56 F. Godet, A Commentary on The Gospel of St. Luke, t. 1, Eugene 2004, s. 168. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|