Ənvər M ete Həmidov, Zəm urə Həmidova
ruzi verdik və onları yaratdığımız məxluqatın çoxundan xeyli
üstün etdik...
əl-İsra surəsi, ayə 70.
A n d olsun (Allah-Təalanın M usa ilə danışdığı) Tur dağı
na; and olsun bu təhlükəsiz (qorxusuz-xətərsiz) şəhərə (Mək
kəyə) ki, Biz insanı ən gözəl biçimdə yaratdıq.
ət-Tin surəsi, ayə 2-4.
Tövrata əməl etməyə mükəlləf olduqdan sonra, ona əməl
etməyənlər (Tövrata yükləndikdən sonra onu daşımayanlar,
Tövrata iman gətirdikdən, onu oxuyub öyrəndikdən sonra
hökmlərini lazımınca yerinə yetirməyənlər) belində çoxlu kitab
daşıyan (lakin onların içində nə yazıldığını bilməyən, onlardan
faydalanmağı bacarm ayan) ulağa bənzərlər.. .»
əl-Cumuə surəsi, ayə 5.
(Ey insan!) Bilmədiyin bir şeyin ardınca getmə (bacarma
dığın bir işi görmə, bilmədiyin bir sözü də demə). Çünki qulaq,
göz və ü rə k - bunların hamısı (sahibinin etdiyi əməl, dediyi söz
barəsində) sorğu-sual olunacaqdır.
əl-İsra surəsi, ayə 36.
insanlara bir m ərhəm ət (firavan həyat, sağlamlıq, cah-ca-
lal) dadızdırdığımız zam an ona sevinərlər. Onları öz əlləri ilə
etdikləri əməllərə (qazandıqları günahlara) görə bir müsibətə
düçar etdikdə isə birdən-birə məyus olarlar (hər şeydən ümidlə
rini üzərlər).
ər-Rum surəsi, ayə 36.
O, göyləri və yeri haqq-ədalətlə (yerli-yerində) xəlq etdi, si
zə surət verdi, surətlərinizi də gözəl yaratdı. (İnsan bütün canlı
ların ən gözəli və ən kamilidir). Axır dönüş də Onun hüzuruna-
dır!
ət-Təğabun surəsi, ayə 3.
202
İntellektual ekologiya
Hansınızın əvvəlcə daha gözəl olduğunu sınamaq (bəlli et
mək) üçün ölümü və həyatı yaradan Odur. O, yenilməz qüvvət
sahibidir, bağışlayandır.
əl-Mulk surəsi, ayə 2.
Əziz oxucu! Qurani-Kərimdən nəzərinizə çatdırdığımız ay
ələrdən məlum olur ki, Allah-Təala b u müqəddəs kəlamlarla
insanları düzlüyə, müdrikliyə, ədəb-ərkana, sahib olduqları ru
zilərin qədrini bilməyə dəvət edir. Bəşəriyyəti faciədən, fəlakət
dən qoruyan bu qanunların əsası 1400 il əvvəl qoyulmuşdur.
Yaşam aq istəyən insan irqindən, milliyyətindən və inancından
asılı olmayaraq bu tövsiyələrə əməl elməlidir. Dünyanı öz şüur-
suzluğu ilə məhvə aparan insan, öz şüuru və intellekti sayəsin
də də çıxış yolu tapmalıdır.
İndi də dahilərin insan haqqında söylədikləri hikmətli kə
lam lara nəzər salaq:
Məhəmməd peyğəmbər (s.) buyurmuşdur:
Allahı sevirsinizsə, birinci növbədə insanları sevməlisiniz.
Allah başqasına rəhm etməyən insana rəhm etmir.
Həzrət Əli (ə.) buyurmuşdur:
İnsanların öz ata-babalarından zəmanələrinə daha artıq
oxşarlıqları var.
Nizami Gəncəvi:
İnsan, insana qatış hər zaman,
İnsanla yaşayar hər zam an insan.
Əlçatmaz xəzinə olsan da, ancaq,
Çox belə xəzinə gizləmiş torpaq.
***
203
Ənvər M ete Həmidov, Zərnurə Həmidova
O tlara yaraşar başını əymək,
İnsam n başıysa ucada gərək.
İnsan yem dalınca qaçmasın gərək,
Q uşdan ayıq olsun, zirəkdən zirək.
Çalış öz xalqının işinə yara,
Geysin əməlinlə dünya zər-xara.
Mövlana hikmətləri:
Bədəninə yağlı, ballı şeyləri az ver, çünki onu gərəyindən
artıq bəsləyən (kimsələr) nəfsani arzulara düşür və sonunda rə
zil olub gedirlər.
R u h u n a mənəvi qidalar ver. Kam il düşüncə, incə anlayış
və ruhi qidalar təqdim et ki, gedəcəyi yerə sonsuzluq səyyahı
olaraq güclü, qüvvətli getsin.
İnsam n varlığında hansı xasiyyət qalibdirsə, şəxsiyyət ona
görə təşəkkül edər. Bir m ədən qazıntılarında qızıl misdən artı
qdırsa, o məhsul artıq qızıl sayılır.
A llah buyurdu ki, ey insan, diqqətlə bax və gör: sənin tor
paqdan yaradılmış bədəninə ruhum dan bir toxum əkdim, səni
ucaltdım. Sən bu torpağın bir tozu ikən səni üstün bir varlıq
elədim. Sənə ağıl verdim, eşq verdim. Həyat, hər canlı varlıq
torpaqla başlar və yenə on d a bitər.
Fəzrullah Nəimi kəlamlarından:
K am il insan günəşdən, aydan, ulduzlardan da əzəmətlidir.
Bütün varlıq insam n vücudundadır.
204
İntellektual ekologiya
Sədi Şirazi hikmətləri:
İnsana insanlıq verməyir camal,
Büt gözəl görünür, ancaq olur lal.
İnsanlıq deyildir sümüklə, ətlə,
İnsan gözəl olmaz gözəl surətlə.
Şehin hər damlası olsaydı gövhər,
incidə, gövhərdə olmazdı dəyər.
Bir ata oğluna onu etmədi,
Ki, sən səxavətlə etdin insana.
Allah əvəzində qaldırdı səni,
H öküm ran eylədi bütün cahana.
***
Bir bədən üzvüdür bu bəni-adəm,
Eyni bir cövhərdən yaranmış aləm.
Bir üzvü dərdlərə salsa ruzigar,
Tutm az başqa üzvü yerində qərar.
Özgənin dərdinə əgər qalmasan,
Y araşm az adına deyilsin insan.
Məhəmməd Füzuli kəlamlarından:
Əsl insan hər elmdən, hər məktəbdən dərs alıbdır,
Könül-uşaq, can məktəbi bu məktəbdən dərs alıbdır.
Eynəlqüzat-Abdulla ibn Məhəmməd,
Ömər Xəyyamın tələbəsi:
Əsl və həqiqi insan odur ki, başqaları onun əlindən, di
lindən və əməlindən ziyan görməsin.
Əbdürrəhman Yusifpur, İslam alimi:
Söz və kəlam ağlm təzahürüdür, göz yaşlan da eşqin və
məhəbbətin nişanəsidir.
Mirzə Fətəli Axundzadə:
Sağlığında xalqın sevimlisi və öldükdən sonra adı tarixin
205
Dostları ilə paylaş: |
