Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov

Bu gün dünyada işsizlik problemi ilə qarşılaşmayan, əhalisi iş yeri problemini 

yaşamayan ölkə yoxdur. Əlbəttə, söhbət iqtisadi terminologiyada işlənən ləyaqətli iş 

yerlərindən  gedir.  Ləyaqətli  iş  yeri  isə  o  deməkdir  ki,  işləyənin  aldığı  əməkhaqqı 

(yaxud qazandığı gəlir) onun və ailəsinin normal, ən azmdan minimum yaşayışım 

təmin etsin. Məhz bu baxımdan sözü gedən problem müxtəlif səviyyələrdə iqtisadi 

gücünə  və  potensialına  baxmayaraq,  demək  olar,  bütün  ölkələrdə  mövcuddur. 

Azərbaycanda  da  işsizlik  problemi  gündəmdədir.  Əgər  əvvəllər  söhbət  kütləvi 

işsizliyin  qarşısmm  alınmasından  gedirdisə,  indi  ləyaqətli  (yüksək  maaşlı)  iş 

yerlərindən  və  onlarm  əsasən  regionlarda  yaradılmasından  gedir.  Əvvəllər 

sosial-iqtisadi  inkişafla  bağlı  bütün  hökumət  sənədlərinin  ə^əriyyətində  kütləvi 

işsizliyin qarşısım almaq üçün yeni iş yerlərinin yaradılması barədə dövlət qurumlan 

qarşısmda  vəzifələr  qoyulurdu.  Bəzi  mütəxəssislər  hesab  edirlər  ki,  indi  belə  bir 

vəzifənin  xüsusi  qoyulmasma  ehtiyac  yoxdur.  Onlar  hesab  edirlər  ki,  iqtisadi 

inkişafin  təmin  edilməsi  özlüyündə  yeni  iş  yerlərinin  açılmasma  şərait  yaradu*. 

Düşünürük ki, məsələyə bu cür yanaşma düzgün deyil. Belə ki, 1995-2010-cu illərdə 

ölkədə sənaye məhsulu istehsalı 3,5 dəfədən çox artdığı halda, orada məşğul olanlann 

sayı 1,8 dəfə azalmışdır. 2003-2011-ci illərdə sənayenin 3 dəfəyə qədər artmasma 

baxmayaraq,  orada  işləyənlərin  sayı  cəmi  21  faiz  artmışdır.  Rəsmi  dövlət 

qəzetlərinin  informasiyalanndan  görünür  ki,  kənd  təsərrüfatma  verilən  çoxsaylı 

imtiyazlara və istehsalın inkişafına baxmayaraq, minlərlə kəndli yenə də dolamşıq 

dalmca  şəhərə  uz  tutur.  Qapışma  qıfıl  asıb,  pay  torpağım  sahibsiz  qoyub,  bəzən 

təkbaşına,  bəzən  də  arvad  -  uşağı  ilə  birlikdə,  kirayədə  yaşamaqla,  şəhərdə  iş 

axtarmağa üstünlük verənlər də var. Ola bilər ki, bu proses urbanizasiya problemi ilə 

də  bağlıdır.  Bu  o  deməkdir  ki,  kəndli  öz  torpağınm  becərilməsindən  və  ya  yeni 

yaradılan müəssisələrdən əldə etdiyi gəlir onun ailə tələbatım ödəmir. İnkar etmək 

olmaz  ki,  ölkədə  minlərlə  ali  təhsilli  gənc  ya  işsizdir,  ya  da  ixtisası  üzrə  işləmir 

(31,2012). 

Azərbaycanda  rəsmi  işsizlik  statusu  alanlann  sayı  xeyli  azdu*.  Bu  isə, 

tədqiqatçılann  fikrincə,  qeydiyyat  və  müavinatıh  təyin  olunması  prosedu-  rasımn 

mürəkkəb olması, işsizlik müavinatımn məbləğinin çox az olması, bu məqsəd üçün 

dövlət  büdcəsindən  aynlan  vəsaitin  az  olmasıdır.  Bundan  başqa  məşğulluq 

mərkəzlərində ləyaqətli əmək haqqı ilə iş tapmaq da çox çətindir (53,27.11.2010). 

2010-cu ildə orta və tam orta məktəbi 226 min nəfər qurtarmışdır. Onlardan 

ilk  peşə-ixtisas  və  ali  təhsil  müəssisələrinə  50  min  nəfəri  və  ya  22  faizi  qəbul 

olunmuşdur (24,2012, s.226-242). Həmin ildə 15-24 yaşlı gənclərin arasmda işsizlər 

15 faiz və ya 268 min nəfər təşkil etmişdir. İşsiz əhalinin 35 faizdən çoxu gənclərdir. 

2010-cu ildə dövlət məşğulluq xidməti orqanlan müraciət edənlərin yalmz 60 faİ2dni 

və cəmisi 29,3 min nəfərini işlə təmin edə bilmişlər. 

114 

---

Cədvəl 2.16 

Əhalinin məşğulluq göstəriciləri (mln nəfər) 

 

Göstəricilər

 

2003

 

2005

 

2010

 

2011

 

2011- 

ci il 

2003- 

cü ilə, 

%-Iə

 

fakt

 

yekuna

 

görə

 

%-lə

 

fakt

 

yekuna

 

görə

 

%-lə

 

fakt

 

yekuna 

görə %- lə

 

proqnoz

 

fakt

 

yekuna

 

görə

 

%-lə

 

proqnoz

 

 

Əmək ehtiyatları

 

4923

 

-

 

5421

 

-

 

6015

 

-

 

5666

 

6155

 

-

 

5722

 

125,0

 

 

İqtisadiyyatda 

məşğul olanlar, cəmi

 

3747

 

100

 

3869

 

100

 

4330

 

100

 

4211

 

4375

 

100

 

4262

 

 

-

 

-dövlət sektoru

 

1180

 

31,5

 

1230

 

31,8

 

1144

 

26,4

 

-

 

1143

 

18,6

 

-

 

96,9 -

 

 

-qeyri - dövlət 

sektoru

 

2567

 

68,5

 

2639

 

68,2

 

3186

 

73,6

 

-

 

3232

 

52,5

 

-

 

125,9

 

 

İqtisadiyyatda 

məşğul olanlardan:

 

3747

 

loa

 

3869

 

100

 

4330

 

100

 

-

 

4375

 

100

 

-

 

 

1.

 

Kənd təsərrüfatı

 

1497

 

40

 

1499

 

38,7

 

1720

 

39,7

 

1554

 

1658

 

26,9

 

1552

 

110,8

 

2.

 

Sənaye, cəmi

 

252

 

6,7

 

292

 

7,5

 

306

 

7,1

 

348

 

306

 

5,0

 

358

 

121,4

 

 

-emal sənayesi

 

170

 

4,5

 

189

 

49

 

209

 

4,8

 

257

 

210

 

4,8

 

265

 

123,5

 

3.

 

Tikinti

 

183

 

4,9

 

202

 

5,2

 

288

 

6,7

 

238

 

309

 

5,0

 

341

 

168,9

 

4.

 

Xidmət sektorlan

 

1815

 

48,4

 

1876

 

48,5

 

2015

 

46,5

 

2071

 

2075

 

47,4

 

2011

 

114,3

 

 

İşsizlər

 

-

 

 

318

 

 

258

 

 

-

 

251

 

 

-

 

 

Mənbə: Dövhtstatkomun hesabat

 

və dövht proqnozlarının göstəriciləri əsasında müəllif tərtib etmişdir. "Müstəqil Azərbaycan~20‘\ 2011 

 

---