Əlavə VƏSAİt ne mövzu Nəqliyyat sistemləri ilə ətraf mühit arsında qarşılıqlı təsirlər [2, 4, 24]

7. Su hövzələrinin abiotik faktoru. Yer kürəsi səthinin 71%-i okeanların payına düşür. Suyun sıxlığı havanın sıxlığından 800 dəfə, özlülüyü isə 55 dəfə çoxdur. Su hövzəsi axarlığı, şəffaflığı, duzluluğu, temperatur tutumluğu ilə başqa sahələrdən seçilir. Bu xüsusiyyət bakteriyaların, planktonların fotosintez proseslərinə böyük təsir edir.
Ətraf mühitin biotik faktoru. Biotik faktor dedikdə bir orqanizmin digərlərinin həyat fəaliyyətinə təsiri başa düşülür.
Hinlik faktorlar əsasən üç istiqamətdə inkişaf edir:

• 
  Qida vasitəsilə;
  
• 
  Sahə vasitəsilə;
  
• 
  Nəsilvermə vasitəsilə.
  

Canlılar arasında ən əsas əlaqə qida əlaqəsi sayılır. Bu əlaqə təbii olaraq elə yaradılmışdır ki, eyni ərazidə eyni vaxtda yaşayan heyvanlar biri-birinə qarşı olmur. Qida rəqabəti təbiət tərəfindən tənzim olunur. Məsələn, heyvanlar təbii olaraq gecə və gündüz qruplarına bölünmüş və bununla da, qida barəsində bir-birinə mane olmamışlar.
Canlıların sahə əlaqələri müxtəlif olur. Onlar növ daxilin­də güclü, növlər arasında isə zəif olur. Eyni bir sahədə növün fərdləri çoxaldıqda onlar arasında rəqabət artır, yaşayış səviy­yəsi aşağı düşür. Müxtəlif növlərin yaşadığı sahədə hər kəsin öz yeni növü olduğu üçün onlar bir-birinə rəqib olmurlar.
Nəsilvermə, yəni reproduktiv əlaqə əsasən növ daxilindəki fərdlər arasında gedir. Süni olaraq, eyni növ daxilində müxtəlif fərdlər cütləşərək reproduktiv əlaqə yarada bilərlər. Lakin, hər bir heyvan özünün irsi nəslini saxlamağa çalışır.
Ətraf mühitin antropogen faktoru. Antropogen faktor dedikdə, insanların istehsalat və məişət fəaliyyəti nəticəsində ətraf mühitə edilən təsiri nəzərdə tutulur. İstehsalat fəaliyyəti dedikdə, sənayedə, kənd təsərrüfatında, neft-qazçıxarmada, dağ-mədən işlərində və s. göstərilən fəaliyyət nəzərdə tutulur.
Məhdudlaşdırıcı faktorlar: minimum və tolerant. Minimum qanunu 1840-cı ildə U.Libix tərəfindən irəli sürülmüşdür. Bu qanuna əsasən, bitkilərin inkişafı onların torpaqda çoxluq təşkil edən maddələr ilə yox, orada olan elementlərin cüzi miqdarı ilə limitləşdirilir (məhdudlaş­dırılır). Minimum haqqında qanun özünün doğruluğunu xüsusilə insanlarda və heyvanlarda sübut edir. Məsələn, insanların sağlamlığı onların bədənində cüzi miqdarda olan maddələrdən – vitaminlərdən asılıdır.
Bütün canlı orqanizmlərə temperatur, nəmlik, qida ümu­milikdə tam şəkildə yox, yalnız onların müəyyən həddi lazımdır. Ekoloji minimum ilə ekoloji maksimum arasındakı diapazon dəyanətlilik həddi adlandırılır. Başqa sözlə, bu orqanizmin tolerantlığı (tolerant qanunu) adlandırılır. Bu qanun 1910-cu ildə V.Şelferd tərəfindən irəli sürülmüşdür.
Məhdudlaşdırıcı faktorun qiyməti ondan ibarətdir ki, o, ən mürəkkəb ekoloji halların tədqiq edilməsinə imkan verir. Əgər orqanizm geniş tolerant faktoru diapazonuna malikdirsə, onda belə faktor məhdudlaşdırıcı ola bilməz. Orqanizm kiçik diapazon tolerantlığa malikdirsə, bu hal tədqiq olunmalıdır.