Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini


Termoparalar uchun qotishmalar



Yüklə 4,26 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə28/169
tarix15.05.2022
ölçüsü4,26 Mb.
#87108
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   169
Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Termoparalar uchun qotishmalar. Turli metallar (yoki yarim-
o‘tkazgichlar)ning kontakt chegarasida  kontakt potensiallar farqi
yuzaga keladi. Bu holat elektronlar chiqishidagi qiymatlarning va
Qotishma
markasi
X15N60
X20N80
Ñr
15–18
20–23
Ni
15–18
77—78
Mn
1,5
1,5
Massa tarkibi,  %
larda (qolgani Fe)
Zichlik,
Mg/m
3
8,2—8,3
8,4—8,5

,
mk

·m
1,1—1,2
1,0—1,1
TK 

,
10
-6 
K
-1
T
max.
ishchi,
°C
100—200
100—200
1000
1100


46
kontaktga  kirayotgan  metallarning  erkin  elektronlar  konsentra-
tsiyasi qiymatlarining farqi bilan bog‘liq.
Ikkita  turli o‘tkazgichlardan  berk  zanjir  hosil qilamiz.  Agar
kontaktlardagi  temperatura  bir  xil  bo‘lsa,  u  holda  potensiallar
yig‘indisining  farqi    nolga  teng  bo‘ladi.  Agar  kontaktlardagi
temperatura  bir  xil  bo‘lmasa,  u  holda  zanjirning  to‘liq  EYKi
termo  elektr  yurituvchi  kuch  (TEYK)  deb  ataladi.
Birikuvchi metallning birining temperaturasi T bo‘lsa, ikkin-
chisi esa yuqori temperaturada T
1
 bo‘lsa, to‘liq TEYK quyidagiga
teng bo‘ladi:
 


,
ln
1
B
A
n
n
q
K
T
T
U


bu yerda,  n
A
  va  n
B
 —  A va  B  metallardagi erkin  elektronlarning
konsentratsiyalari, K — Bolsman doimiysi, q — elektron zaryadi.
Temperaturani o‘lchashda ishlatiladigan, ikki turli metall yoki
qotishmadan tashkil topgan sim termopara deb ataladi.
Termoparalar yasashda quyidagi qotishmalar qo‘llaniladi:
1) komel (44 % Ni va 56 % Cu);
2) alumel (95 % Ni qolgani — Al, Si va Mg);
3)  xromel  (90  % Ni  va  10  %  Cr);
4)  platinorodiy (90  % Pt  va 10%  Rh).
Eng  ko‘p  ishlatiladigan  metall  juftliklarining  TEYK  qiy-
matlari 3.5-jadvalda keltirilgan.
Termoparalar quyidagi temperaturalarni o‘lchashda qo‘llaniladi:
a)  platina-platinorodiy  —  1700  °C  gacha;
b) konstantan-mis va kopel-mis — 350 °C gacha;
d) konstantan-temir, kopel-temir va kopel-xromel — 600 °Ñ
gacha;
e)  xromel-aluminiy  —  900—1000  °Ñ  gacha.
Juda past temperaturalarni o‘lchashda temir-oltin juftligi qo‘l-
laniladi.


47
3.5-jadval

Yüklə 4,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   169




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə