74
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
yi insanların qəbirdaşları da başqa cür olurmuş. Bura
dan ötübkeçənlərə ağır dərd, acı göz yaşları olurmuş.
Yönümü başqa səmtə tutub, gündoğan tərəfə boy
landım. Mənə elə gəlirdi ki, üfüqə dirənən uca dağlar
göyün dirəyidir. O dirəklər olmasa, intəhasız göylərdə
nə var, hamısı uçub başımıza tökülər. Təzə Həsənli
ermənilərin divan tutduğu Köhnə Həsənlidən də
betər günlərə qalar. Mənim xəlvət bir yerdə saldığım
balaca kəndim də yox olar.
Dağın quzey tərəfində gözümə qoyunquzu sürü
sü dəydi: “Yəqin Nəci ordadır”, – özözümə düşün
düm. Vaxtı itirmədən həmin tərəfə üz tutdum. Yuxa
rılara şiddətli yağış yağdığından dərələrin suyu bu
lanmışdı və həm də artmışdı. Ona görə çarıqpatava
mı soyunub, şalvarımı dizəcən çırmadım. Çamır iyi
gələn bulanıq sulardan keçib Nəcinin qoyunlarına
tərəf dolaylandım. Sürüyə yaxınlaşanda bir neçə
köpək həmişəki kimi hənirtimi alıb hürəhürə üstümə
cumdu. Lakin itlər mənə yaxınlaşan kimi səslərini
kəsib mülayimləşdilər. Qulaqlarını yapıdıb quyruqla
rını buladılar. Təhlükə sovuşduğundan rahat nəfəs
alıb itlərin müşayiətilə yoluma davam etdim... Nəci
sürünün qabağını qaytarmaq üçün təpənin o üzünə
aşdığından məni görmürdü. Yalın belinə qalxanda qa
raltımı aldı və “gəlirəm” demək mənasında uzaqdan
papaq elədi. Addımlarını yeyinlədib, tövşüyətövşüyə
yaralı ov kimi özünü mənə yetirdi. Əlimdən yapışıb
özünə tərəf çəkdi və qollarının arasına alıb sinəsinə
sıxanda quzu dərisindən olan çalpapağı yerə düşdü.
O, çomağın əyri ucu ilə papağını götürüb başına qoy
du və geri çəkilib riqqətlə üzümə baxanda elə bil
çiçəyi çırtladı. – Harda itibbatmısan, etibarsız? – dedi.
– Neçə gündür səndən ötəri gözüm yol çəkir.
75
Daş y
ağan gün
Nəcini də qınamalı deyil. Bəzən aylarla adam üzü
görmür. Alaqaranlıq yerindən qalxıb sürünü örüşə
aparır, qaş qaralanda kəndin qırağındakı ağıla qayı
dır. Havalar mülayim keçəndə qoyunlarla birlikdə
dağdadaşda, kahalarda gecələyirdi. Ona elə gəlirdi
ki, dünya dediyin elə Köhnə Həsənlinin kalafalıqları,
Təzə Həsənlinin on bir evi, qoyun otardığı dərə
təpələr, bir də ki, əmisinin qoyun sürüsündən ibarət
dir. Ürəyinə yatan həmdərdi, həmsöhbəti yox idi.
Bircə məni görəndə gözləri işıqlanırdı. Kenquru barə
də şeiri, Qurbanəli bəy əhvalatlarını danışanda ona
elə gəlirdi ki, uşaq olsam da, çox şey bilirəm. Dünya
nın ən ağıllı, dərrakəli adamıyam və əlimdən hər şey
gəlir, qəsd qoysam, gedib Nəcini yetim qoyub, gecə
gündüz bu çöllərə salan o əclaf erməniləri məhv edə
rəm. Ona görə də Nəci mənə güvənirdi. Ürəyini bo
şaltmaq üçün heç kimə demədiyi dərdini mənə danı
şırdı. Mən də Nəcini ümidsizləşdirib onun qəlbini
qırmamaq üçün dostumun yanında özümü uşaq kimi
aparmırdım. Saqqallıbığlı kişilər kimi hərəkət edir
dim. Bu dəfə Nəci gözümə kefsiz kimi göründü. Elə
bil dəryada gəmisi batmışdı. Həmişəki kimi deyib
gülmürdü. Heç alabəzək tütəyi də dillənmirdi. On
dan buynuzlu qoçu soruşanda elə bil yaralı yerinə to
xundum. Nəcinin günəşdən qaralmış dolu sifəti ava
zıdı, qəhərlənən kimi oldu. Nəyi isə axtarırmış kimi
dolmuş gözləri uzaqlara zilləndi. Buynuzlu qara qoç
barəsində sualıma cavab vermək əvəzinə alabəzək
tütəyini çıxartdı. Sanki mənimlə tütəyin dili ilə danış
maq istəyirdi. Alabəzək tütəyin səsi bu dəfə ayrı cür
çıxırdı... Nəci tütəyin səsini kəsib dərdlidərdli:
– Eh, mənim balaca dostum, eşit, agah ol ki, yetimə
cancan deyən çox olar, çörək verən yox. Qonşu
76
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
kənddə Əlqəmə adlı dostum var. Elə mən yaşda olar.
Hərdən örüşdə rastlaşıb dərdləşirik. O da mənim kimi
yetimdir. İntəhası, o, anadan yetimdir. Mən isə həm
atadan, həm anadan yetiməm. Bacıqardaşım da yox
dur. Əlqəmənin anası Allahın məsləhəti ilə, öz əcəli
ilə ölüb, ağlayanı olub, el yığışıb yasını tutub. Karlı
atası, beş bacıqardaşı var. Mənim ataanam, bacıqar
daşım öləndə, nə ağlayanları olub, nə də yas tutanları.
Çünki onlar öz əcəlləri ilə yox, namərd ermənilərin əli
ilə, urvatsız ölüblər. Qəbirlərinin yeri də bilinmir ki,
hərdən onların dəfn olunduğu torpağı ziyarət edim.
Əmi kölgəsi də ata kölgəsinin yerini vermir. Öz öv
ladları yağ yeyib yaxada gəzirlər, məni isə adam
yerinə qoyan yoxdur. Gecələrim ağılların qırağında,
gündüzlərim yalyamacda keçir. Paltarımın cındırın
dan cin hürkür, şalvarımı özüm yamayıram. Tale
mənə ataana nəvazişi əvəzinə əmi danlağı qismət
eləyib. Onun yolunda özümü nə qədər odaközə vur
sam da, xeyri yoxdur. Dilindən bircə dəfə “sağ ol”
kəlməsi çıxmır, məyus oluram. Ağlım artdıqca dərdim
də artır...
Nəci bu sözləri çox vaxt alabəzək tütəyin dili ilə
deyirdi. Mən onu aydınca başa düşürdüm. Nəci ala
bəzək tütəyini yenə dilə gətirdi. Çalıbçalıb ürəyini
boşaltdıqdan sonra susdu. Bir qədər xəyala daldı.
Sonra qırıq kəlmələrlə, dili dolaşadolaşa:
– İnsafsızlar buynuzlu qoçumu kəsdilər, – dedi. –
Bu dəfə nə qədər yalvardımyaxardım, əmim qulaqar
dına vurdu. Erməni kəndindən Mıkırtıç adlı nalbənd
gəlmişdi. Kəndin öküzlərini, atını, qatırını nallayırdı.
Gecə də əmimgildə qonaq qaldı. Mıkırtıç buynuzlu
qoçumun ətini yeyib, üstündən su içib, iri lopa bığla
rını burandan sonra, ona yuxarı başda, taxtın üstündə
Dostları ilə paylaş: |