Elmi 1 electron doi jurnal11. qxd qxd

Şək. 2 Bibiheybət yatağının fərdi işlənmə obyektlər üzrə bir quyuya düşən qalıq çıxarıla 
bilən (QÇB) ehtiyatın kəciliş boyu paylanması
Q, 103t
- 01.01.2009–cu il tarixinə bir işlək quyuya düşən QÇB neft ehtiyatın faktiki qiyməti;
- bir quyuya düşən QÇB ehtiyatın hesablanmış qiyməti;
– bir quyuya düşən QÇB ehtiyatın minimal qiyməti (iqtisadi göstəricilər üzrə).
BLD
Suraxanı LD
Sabunçu LD
QALD
X-XVI
QUG-QUQ
QLD

---

Yuxarıda deyilənlər, əsasən
qarışıq və subasqı rejimində işləyən
yataqlara şamil oluna bilər. Odur ki,
işlənmənin başa çatdırlması layihə 
-
sinin tərtibində quyu sayı müəyyən
edilərkən həmin zonaların xarak 
-
terinin nəzərə alınması məqsə 
də 
-
uyğundur. Odur ki, bütöv yataq üzrə
layihədə quyu sayının müəyyən
edilməsində, quyuların işlənmə müd 
-
dətləri nəzərə alınmalıdır.
Burada ∑
t
1,
∑
t
2,
∑
t
3,- 
zonalar üzrə
quyuların cəmi iş müddəti, ∑
t0
- yataq
üzrə quyuların cəmi iş müddətidir.
Əgər bir quyunun orta işlənmə müd-
dəti zonalara müvafiq – 
T1
, 
T2,
T3
olarsa, onda quyu sayı aşağıdakı kimi
müəyyən olunur:
burada 
N1
,
N2
,
N3
– yatagın işlənmə
layihəsinin tərtibində zonalar üzrə
tələb olunan ümumi quyuların sayıdır.
Beləliklə, yatma bucağı
böyük olan (10
o
böyük ) laylara malik
antiklinal strukturlu fərdi neft
yataqlarında işlənmə layihələrinin tərt-
ibində (periodik olaraq) layihə quyu
sayı təyin edildikdə, lay rejimlərini də
nəzərə almaqla, sahə üzrə differensi-
asiya edilməsi, yəni yatağın geoloji
quruluşunun nəzərə alıması
məqsədəuyğundur.
İqtisadi cəhətdən geoloji fak-
torlar nəzərə almaqla layihə quyu-
larının sayının dıfferensiasiyası,
çoxlaylı yataqların bazis və qaytarma
obyeklərinin quyu sayını düzgün təyin
etməklə, səmərəliliyin artması
baxımından böyük əhəmiyyət kəsb
edir. Bununla da yataqların müxtəlif
işlənmə mərhələlərində layihə quyu-
larının obyektiv sayını müəyyən
etməklə bərabər, iqtisadi itkilərin
qarşısı alınır.
Bu həm də NVƏ-nın dəqiq
təyin olunmasını, uzun müddət işlən-
mədə olan yataqlarda potensial imkan-
ların aşkar edilməsi və ehtiyatın
səmərəli mənimsənilməsi üçün olduqca
vacibdir.
Nəticədə, respublikamızın
çoxlaylı antiklinal tipli neft yataq 
-
larında, ehtiyatın tam mənim sənilməsi,
işlənmə effektivliyi, o cümlədən
neftvermə əmsalının artırılmasında
layihə quyu sayının, məhsuldarlığının
və işlənmə müddətinin geoloji faktor-
lar əsasında differensial təyini böyük
əhəmiyyət kəsb edir.
(2)
Ədəbiyyat 
1.Геология Азербайджана, том VII. Нефть и газ: Баку: Нафта-Пресс, 2008. - 672 с.
2.И.И.Потапов. Абшеронская нефтеносная область: геологическая характеристика. - Баку, АН АзССР, 1954.
3.I.S.Guliyev, L.E.Levin, D.L.Fedorov. Hydrocarbons potential of the Caspian Region: System Analysis: Moscow –
Baku, 2003. - 120 p. 
4.Т.Ю.Багаров, К.Н.Каграманов. Методические основы оценки запасов и коэффициентов извлечения нефти по
геолого-промысловым данным: методы кривых падения и проектирования. - Баку, 2003. - 220 с.
5.Э.Б.Велиева. Геологические основы комплексной оценки ресурсов месторождений нефти и газа. - Баку, 2007.
- 320 с.