- 132 -
Tipik boz torpaqların humus qatında udulmuş əsasların miqdarı 19,5-23,5 mq/ekv arasında
dəyişir və onun maksimum miqdarı (23,5 mq/ekv) Gümüşlü ətrafında təyin olunmuşdur. Uducu
kompleksdə kalsium kationu üstünlük təşkil edir və onun maksimum miqdarı 20,0 mq/ekv
Çalxanqalada, minimum miqdar 16,0 mq/ekv Şahtaxtı kəndi ətrafında təyin olunmuşdur.
Maqnezium kationun miqdarı 3,0-5,5 mq/ekv arasında müəyyən olunmuş, maksimum miqdar isə
5,5 mq/ekv Şahtaxtı ətrafında təyin olunmuşdur (cədvəl 2).
Açıq və ibtidai boz torpaqlar. Bu torpaqlar əsasən Sədərək, Şərur, Böyükdüz və Ordubad
düzənliklərin nisbətən hündür sahələrində yovşan, şorangə və efemer bitkilər altında
formalaşmışdır. Torpaqəmələgətirən süxurlar əsasən prolüvial, allüvial, karbonatlı, gilli, gillicəli və
duzlu aşınma materiallarından ibarətdir. Bu torpaqlar rütubət çatışmazlığı şəraitində əmələ
gəlmişdir.
Cədvəl 1
Naxçıvan MR-də yayılan torpaqların fiziki-kimyəvi tərkibi (100 qr.quru torpaqda)
(CCİ-nin fond materialları əsasında)
T
orpaq t
iplə
ri
K
əs
im
in y
er
i
və №
si
D
ər
inl
ik,
sm
-lə
Ü
m
um
i
hu
m
us,
%
-
lə
Ü
m
um
i azo
t, %
-lə
Q
uru q
al
ıq,
%
-lə
C
aC
O
3
CO
2
-yə
görə
%
-lə
pH
-su m
əh
-da
Udulmuş əsaslar, mq/ekv
Qranulom
etrik
tərkib.
mm, %-lə
Ca
Mg
Na
Cəm
<
0,001
<
0,01
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
T
ipik bo
z
K-447
Qıvraq,
Kəngərli
ray,
H.Ə.Əli-
yev,
Ə.Q.Zey-
nalov,
1988
0-22
22-48
48-80
80-
110
1,6
1,2
0,9
0,6
0,12
0,10
0,05
-
0,08
0,08
0,05
0,15
25,0
45,9
46,2
38,6
8,2
8,4
8,3
8,5
15,7
16,0
15,4
15,7
4,0
4,2
4,9
5,0
1,2
0,9
1,2
1,0
20,9
21,8
20,9
21,7
11,7
17,7
14,3
9,4
43,8
44,2
39,1
36,5
Ç
əm
ən
-boz
K-505
Culfa,
Yaycı
kəndi,
H.Ə.Əli-
yev,
Ə.Q.Zeyna
lov,1988
0-25
25-44
44-60
60-90
1,36
1,22
0,96
0,51
0,11
0,08
0,05
-
0,14
0,47
0,76
0,60
36,4
32,3
39,0
41,8
8,3
8,2
8,0
8,2
10,3
12,5
14,5
15,5
6,3
6,9
6,0
6,0
0,8
2,3
2,7
3,4
17,3
21,7
22,7
25,7
10,4
17,3
15,6
11,8
32,1
52,5
49,7
43,0
Aç
ıq
v
ə
ib
ti
d
ai
b
oz
K-505
Xok kəndi
H.Ə.Əli-
yev,
Ə.Q.Zeyna
lov, 1988
0-25
25-60
60-90
1,4
1,2
0,9
0,11
0,10
0,5
0,14
0,47
0,76
36,4
32,3
30,2
8,3
8,2
8,2
9,3
12,5
15,5
6,3
6,9
6,0
0,8
2,3
3,4
17,4
21,7
24,9
10,4
17,4
15,6
32,1
52,5
49,7
Şab
al
ıd
ı
K-842
Bənənyar
kəndi.
H.Ə.Əli-
yev,
Ə.Q.Zeyna
lov,1988
0-24
24-47
47-78
78-
115
2,97
2,66
1,07
0,67
0,17
0,15
0,06
-
0,10
0,14
0,17
0,20
8,6
8,8
9,9
10,3
7,8
8,0
8,0
8,1
13,9
20,7
16,7
14,0
2,3
4,0
5,8
7,1
1,0
1,1
1,5
1,6
17,2
25,8
24,0
22,7
19,0
26,9
20,0
10,2
46,3
52,0
47,5
36,9
- 133 -
Cədvəl 2
Naxçıvan MR-də yayılan torpaqların humus qatının fiziki-kimyəvi tərkibi (100 qr.
qurutorpaqda) (CCİ 2016-cı ildə aparılmış çöl tədqiqatları əsasında)
T
or
p
aq
tip
lər
i
Kəsimin
ye
ri
Kəsimin
№
-si
Üm
u
m
i
h
u
m
u
s %
-lə
Hi
q
rosk
op
ik
n
əm
li
k
, %
-lə
Qu
ru
q
alı
q
, %
-lə
CaC
O
3
CO
2
-yə
gör
ə, %
-lə
pH
-su
m
əh
lu
lu
n
d
a
Udulmuş
əsaslar, mq/ekv
Qranulometrik
tərkib, mm, %-
lə
Ca Mg Cəm
< 0,001
< 0,01
T
ip
ik
-b
oz
S
ələsüz
86
1,3
3,3
0,10 20,0
8,1
16,5 3,0 19,5 13,5
45,4
Qıvra
q
100 1,5
3,2
2,14 28,9
8,3
17,0 5,2 22,2 26,5
62,7
Gümüşl
ü
103 1,1
2,9
0,20 6,9
8,0
19,0 4,5 23,5 14,8
37,1
Ş
ahtaxlı
104 1,4
3,9
0,10 24,6
8,1
16,0 5,5 21,5 16,9
49,7
Ç
alxanqa
la
105 1,5
4,7
0,10 17,6
8,2
20,0 3,2 23,2 25,2
52,3
Aç
ıq
və
ib
tid
ai b
oz
Duz
da
ğ
89
1,3
6,5
2,79 2,9
8,5
20,5 4,9 25,0 30,8
67,9
Kota
m
90
1,1
3,9
0,14 36,6
8,0
18,0 3,5 21,5 13,5
47,5
Or
duba
d
91
1,2
3,7
0,11 2,4
8,1
18,5 4,5 23,0 17,2
46,4
Düylün
93
1,3
3,0
0,10
13,7 8,3
16,0 4,5 20,5 18,2
38,5
Dostları ilə paylaş: |