Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Flügelhorn
- Fleksaton
Musiqi terminl əri
192
Fa – yeddi
əsas musiqi səsindən dördüncüsü; hərfi nişanəsi F, f.
(lat. factura – h ərfi mənada emal, məcazi mənada quruluş) – musiqinin əsası, məğzi, texniki quruluşu, musiqi səslənməsinin tərkibi. F.- nın elementləri – melodiya, müşayiət, bas, ayrı-ayrı səslər, səsaltı xəttlər, mövzular v ə s.
F.- nın əsas növləri: a) homofonik; b) akkordlu-harmonik; c) polifonik.
(ital. falsetto – yalan, saxta) – vokal ifaçılığında səs registrlərindən biri; əsasən tenor səsinə aiddir. F-d ə sinə rezonatoru təcrid edilməklə, təkcə bir rezonatordan istifadə olunur. XIX əsrə qədər tenorlar zildə oxuyarkən falsetdən istifadə edirdilər. F. s əsin tembrinin boyalı olmaması, obertonların əskik olması ilə əlaqə- dardır.
(ital. fanfara) – 1. Natural truba (siqnal şeypuru) – şeypur tipli mis nəfəsli alət. 2. T əntənəli xarakterə malik çağırış siqnalı; natural mis nəfəsli alətlərdə ifa olunur. Əsasən major üçsəslisinin səsləri üzərində qurulur. İkisəsli fanfar seksta, kvinta, tersiya intervallarının ardıcıllığından əmələ gəlir. Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 193
Fantaziya (yun. phantasia – x əyal, xülya, təsəvvür) – 1. Fikir z ənginliyi mənasında istifadə edilir. 2.
İnstrumental musiqi janrı olub, ənənəvi forma çərçivəsindən kənara çıxan müst
əqil və sərbəst formaya malik musiqi əsərinə deyilir. Faqot (ital. fagotto – düyün; fr. fagot – bağlama, odun bağlaması) – 1. Üfl əmə ağac alət; üzün boruşəkilli gövd əyə və klapanlar sisteminə malik nəfəs al ətidir; S şəkilli metal borucuqla əsas göv- d əyə nəfəs üfürülür. XVI əsrdə İtaliyada düzəldilmişdir, XVIII əsrin 1-ci yarısında simfonik orkestrə daxil olunmuşdur. Ağac nəfəsli alətlər qrupunda ən aşağı səsli alətdir, qalın, dolğun səsə malikdir. S əs diapazonu üç oktava yarım həcmindədir (kontroktava si-bemol – ikinci oktava re, mi). Çalğı texnikası sərbəstliyi və rəngarəngliyi ilə seçilir. Fermata (ital. fermata - dayanacaq) – s əsin, pauzanın davam etdirilməsini bildirir. F.- nın davam etmə müddəti ifaçının musiqi zövqündən asılıdır. F. s əs, xanə xətti, pauza üzərində işarələnir. F ərd – xor
əsərinin başlanğıcında melodiyanın bir ifaçı tərəfindən oxunması.
ərdxan – xor
əsərinin başlanğıc melodiyasını oxuyan müğənni. Musiqi terminl əri
194 F əri üçhəmsədalar (köm
əkçi üçsəslilər) – ladın köməkçi pillələrində (fəri pillələrində), yəni II, III, VI, VII pillə- l ərində qurulan üçsəslilər (üçhəmsədalar); onların harmonik funksiyaları əsas üçsəslilərlə (tersiya sxemi üzrə) qohumluq münasibətlərindən asılı olur.
əri pərdələr (köm
əkçi pərdələr) – majorda v ə minorda ikinci, üçüncü, altıncı və yeddinci pillələr (II, III, VI, VII) bu cür adlandırılır; harmonik cəhətdən onlar əsas pillələrdən az əhəmiyyətlidir.
(yunan. philos – dost, harmonia – ah əng; “gözəl sənətləri dəyərləndirən” m ənasını ver) – geniş dinləyicilər arasında klassik və müasir musiqinin təbliği ilə məşğul olan konsert t əşkilatı.
– silsil ə şəkilli musiqi əsərinin (simfoniya, konsert, kvartet, sonata və s.) sonuncu hiss əsi; opera və ya balet əsərinin yekunu; həmçinin bu əsərlərdə ayrı-ayrı aktlarının tamamlayıcı, yekun hissəsi; irihəcmli birhissəli əsərin tamamlayıcı fraqmenti.
(ital. fioritura – çiç əklənmə) – vokal musiqid ə oxunan melodiyanın əlavə səslərlə bəzədilməsi; oxuma zamanı istifadə olunan melodik fiqurasiya; çox zaman müşayiətdə verilən akkordlar üz ərində akkorddan xaric tonlarla gəzişmədən ibarət olur.
(lat. figura – sur ət, obraz) – 1. R əqsdə nisbətən tamamlanmış hissə. Hər bir bir neçə özünəməxsus fiqurlardan ibar ət olub, onların təkrarlanmaları üzərində qurulur. Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 195
2. Mü əyyən ritmə müvafiq rəqs hərəkəti. Bax: Ritmik fiqur.
– akkordlu- harmonik quruluşlu musiqidə səslərin müxtəlif şəkilli hərəkəti. Harmonik fiqurasiya – tersiya quruluşlu akkordun səsləri üzərində müxtəlif ritmik şəkilli hərəkətdən əmələ gəlir. Melodik fiqurasiya – bir v ə ya bir neçə səs təbəqəsində akkordlar üzərində melodik x əttin kiçik ritmik ölçülərlə hərəkətindən yaranır.
(alman. Fisharmonium; yunan. phusa – körük, harmonia – ah əng) –
al ətinə yaxındır. Bax: Alət, musiqi aləti.
(alman. Flugelhorn, h ərfi: flugel – qanad, horn - ton) – n
əfəsli musiqi aləti.
(frans. flageolet – tüt ək)
– 1. Fleytanın qədim növü. 2. Simli al ətlərdə istifadə olunan ifaçılıq üsulu. Simlərə müəyyən bölgü nöqt ələrində toxunmaqla zərif və soyuq tembrli səslənmə alınır. Fleksaton (alman. Flexaton, lat. flexio – büküntü, yunan. tonos - ton) – n əfəsli musiqi aləti. Fleyta (ital. flauto – kül ək, meh) – ağac nəfəsli alət. Q ədim tarixə malikdir. Keçmişdə qamışdan düzəldilən fleytanı şaquli (uzu- nuna) tutaraq çalırdılar. Əsrlər boyu bu alət təkmilləşdirilmişdir, hal-hazırda
Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|