ĠƏRIƏt hökmlərinin izahi ayətullah əl-uzma Məkarim ġirazi

Məsələ
dir ki, Ģəriət baxımından mö’təbər sayılsa belə, diqqət baxımından 
təqlidçi təqlid mərcə’sindən fərqlənir. 
3
. Bütün bunlarla yanaĢı, sür’ətlə dəyiĢən cəmiyyət vaxtı ötmüĢ 
mövzuların risalələrdən çıxarılmasını tələb edir. Bu məsələlərin əvəzində ən 
çox mühüm məsələlərə yer verilməlidir. Yalnız bu halda müsəlman ümməti 
fiqhi suallarını cavablandırmaq olar. 
Əlinizdəki risalədə həmin problemlər, həmd olsun Allaha, aradan 
qaldırılmıĢdır. Onun yetərincə tərəflərin cavab verdiyini düĢünürük. Belə ki, 
əvvəla, ifadələrin tam islahı və dəqiq nəzərdən keçirilməsi risalənin ilkin 
səlisliyini və uyğunluğunu ona qaytarmıĢdır. 
Ġkincisi, həzrət Ayətullahül-üzma Məkarim ġirazi bütün məsələlərə 
Ģəxsən özü nəzarət etmiĢ, risalə mətnlərini öz fətvaları ilə (bu fətvalar 

---

“Tə’liqati-ürvətül-füsqa” kitabında bəyan olunmuĢdur.) tutuĢdurmuĢ, 
“ürvədə” olmayan məsələləri artırmıĢ, bütün təbirləri islah etmiĢdir.
Üçüncüsü, ehtiyac duyulmayan məsələlər çıxarılmıĢ, onların əvəzinə 
aktual məsələlər daxil edilmiĢdir. ĠnĢaallah, risalə elə bir formaya 
düĢmüĢdür ki, ondan hamı asanlıqla bəhrələnə biləcək. 
Allah-təala Ġslam və Qur’an hökmlərinə, Peyğəmbər (s) və mə’sum 
imamların buyuruqlarına əməl üçün hər birimizə yardım buyursun, 
niyyətlərimizi xalisləĢdirsin, Onun razılığını əsas götürək! 

---

ġəriət risaləsi 
14 
TƏQLĠD 
Təqlidin hökmləri 
Məsələ
1
: Heç bir müsəlman dinin əsaslarına (“Üsuli-din”) e’tiqadda 
təqlid yolu ilə getməməli, öz səviyyəsinə münasib dəlillər əsasında bu 
e’tiqadlara 
yiyələnməlidir. Amma dinin hökmlərinə (“Fürui-din”) 
münasibətdə ya müctəhid olub (Ġlahi hökmləri dəlillər əsasında 
müəyyənləĢdirə bilib) öz əqidəsinə əməl etməli, ya da (müctəhid olmadığı 
halda) müctəhidə təqlid etməlidir. Adətən, insanlar mütəxəssis və 
mə’lumatlı olmadıqları sahələrdə mütəxəssislərlə və mə’lumatlı insanlara 
müraciət edir, onların yolunu gedirlər. (Ġbadət və digər Ģər’i vəzifələrin 
yerinə yetirilməsi üçün Qur’an və rəvayatlər baxımından me’yar Ģər’i-büluğ, 
yetkinlik həddinə çatmaqdır. Oğlanların qəməri tarixi illə on beĢ yaĢının 
tamam olması və onların on altı yaĢa keçməsi, qızların doqquz yaĢının 
tamam olması və onların on yaĢa keçməsi büluğ həddinə çatma 
niĢanələrindən biridir. Hər Ģəmsi il qəməri ildən on bir gün çoxdur. Bu fərqi 
hesablayıb miladi ili əsas götürsək, oğlanlar üçün büluğ yaĢı on dörd il altı 
ay iyirmi gün, qızlar üçün büluğ yaĢı səkkiz il, səkkiz ay iyirmi beĢ gün 
alınar.) 
Ġnsan dini hökmlərin yerinə yetirilməsində üçüncü bir yolu da seçə bilər, 
o, ehtiyat yolunu tutub elə bir Ģəkildə addım ata bilər ki, vəzifəsini yerinə 
yetirdiyinə əmin olsun. Məsələn, əgər müctəhidlərdən bir qrupu bir iĢi 
haram, baĢqa bir qrupu halal sayarsa, həmin iĢi tərk edər. Əgər bir iĢi 
müctəhidlərdən bir qrupu müstəhəb, baĢqa bir qrupu vacib sayarsa, həmin 
iĢi yerinə yetirər. Amma ehtiyat yolunu seçmək bir qədər çətindir. Bu yolu 
seçmiĢ insan fiqhi məsələlərdən əhatəli Ģəkildə xəbərdar olmalıdır. Xalq 
kütləsi üçün münasib yol müctəhidə müraciət və ona təqlid etməkdir. 
Qızlar qəməri tarixi ilə doqquz yaĢı tamamladıqda buluğ və yetkinlik 
yaĢına çatırlar.Bununla belə əgər bəzi təkliflərini yerinə yetirmək qüdrətində 

---