ĠƏRIƏt hökmlərinin izahi ayətullah əl-uzma Məkarim ġirazi

Məsələ
7
: Müctəhidin fətvasını öyrənməyin bir neçə yolu var: 
a) Müctəhidin özündən eĢitmək və onun əlyazmasını görmək; 
b) E’tibarlı sayılan risalədə görmək; 
v) E’tibarlı bir Ģəxsdən eĢitmək; 
q) Fətvanın xalq arasında xatircəmliyə səbəb olacaq qədər məĢhur 
olması. 
Məsələ
8
: Əgər insan müctəhidin fətvasının dəyiĢdiyini güman edərsə, 
araĢdırma aparmayıb əvvəlki fətvaya əməl edə bilər. 
Məsələ
9
: Əgər bir Məsələ ilə bağlı müctəhid qəti fətva verməmiĢsə, 
sadəcə ehtiyat əsasında müəyyən Ģəkildə əməl etməyi söyləyirsə, elə bir 
ehtiyat vacib ehtiyat adlanır. Təqlidçi ya onun söylədiyinə əməl etməli, ya 
da baĢqa eyni rütbəli və yaxud daha ələm bir müctəhidə üz tutmalıdır. Bu 
müctəhid bir məsələ ilə bağlı qəti fətva vermiĢsə, məsələn, namazda iqaməni 
müstəhəb saymıĢsa, eyni zamanda onu tərk etməməyi ehtiyat bilmiĢsə, elə 

---

ġəriət risaləsi 
16 
bir ehtiyat, müstəhəb ehtiyat adlanır. Təqlidçi bu göstəriĢə əməl edib-
etməməkdə azaddır. Əgər müctəhid bir iĢ haqqında “təəmmul məhəlli” və 
ya “iĢkal məhəlli” sözlərini iĢlədirsə, təqlidçi ya ehtiyata əməl edər, ya da 
baĢqa birinə üz tutar. Amma müctəhid bir məsələ ilə bağlı “zahirdə belədir” 
və ya “daha qüvvətli nəzər belədir” (“əqva”) tə’birlərini iĢlədərsə, bu 
tə’birlər fətva sayılar və təqlidçi ona əməl etməlidir. 
Məsələ_10'>Məsələ
10
: Əgər insanın təqlid etdiyi müctəhid dünyasını dəyiĢərsə, ona 
təqlidi davam etdirmək olar. Həmin müctəhid daha elmli olduqda təqlidi 
davam etdirmək vacibdir. Bir Ģərtlə ki, bu iĢdə onun fətvasına əməl etmiĢ 
olsun. 
Məsələ
11
: Ġnsan təqlidə baĢlayarkən dünyasını dəyiĢmiĢ müctəhidin 
fətvalarına təqlidə baĢlaya bilməz. Vacib ehtiyata əsasən o müctəhid ə’ləm 
olarsa belə, təqlidə bu Ģəkildə baĢlamağa icazə verilmir.