1. Go’daklikdagi psixologik rivojlanish asoslari va xususiyatlari
Chaqaloqlik
(tug’ilganidan boshlab bir-ikki oylikkacha). Bola ko’pchilik jonivorlarning
bolasiga qaraganda ancha ojiz tug’iladi. U nisbatan cheklangan xulq-atvor, tashqi olamga
moslashishning muqarrar-reflektor shakllari jamg’armasiga ega bo’ladi. Tug’ma xulq-atvor
shakllarining kamligi bola kuchsizligini emas, kuchini tashkil etadi – u deyarli cheksiz aqliy
rivojlanish, xulq-atvorning yangi shakllariga ega bo’lishning yangi tajribalarini o’zlashtirish
imkoniga sohib bo’ladi.
Chaqaloq rivojlanishining farqli xususiyatlari shuki, uning analizatorlari
faoliyati somatik (jismoniy) harakatlarga qaraganda tezroq shakllanadi. Shu asosda munosabat
refleksi rivojlanadi va xilma-xil shartli reflektor aloqalari shakllana boshlaydi. Chaqaloqlik davri
oxiri va go’daklikning boshlanishida «tetiklanish kompleksi» - kattalarnnig paydo bo’lishiga
munosabat bildirish paydo bo’ladi.
Go’daklik
da (bir-ikki oylikdan bir yoshgacha) go’dak to’laligicha kattalarga bog’liq bo’ladi
(uni ovqatlantirishadi, Yuvintirishadi, yo’rgaklashadi, ag’darib qo’yishadi, qo’lga olishadi, sayr
qildiri-shadi, allalashadi, gapirishga, Yurishga o’rgatishadi va h.k.). ²ayotining birinchi yili so’ngiga
kelib go’dak ayrim so’zlarni tushunadi va ilk so’zlarni ayta boshlaydi.
Tasodifan odamlar davrasidan
chiqib qolgan inson bolasi o’z rivojlanishida insoniy imkoniyatlar darajasigacha ko’tarila olmaydi.
Faqat ijtimoiy muhit va ta’lim natijasidagina bolada insonlarcha his qilish va fikrlashga qodir
shaxsiyat shakllanadi. Go’daklik so’ngida bolalar kattalarga taqlid qila boshlaydilar. Maqsadli
harakat va taqlid intensiv rivojlanayotgan intellektdan (aqliy faoliyatdan) dalolat beradi. Bola harakat
jarayonida, o’zining va boshqalarning harakatlariga taqlid qilib, fikrlashga o’rganadi.
Dostları ilə paylaş: | 
