Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

D104
Çalma,  ozan,  ayıtma,  ozan!
Qaraluca m ən qızın  7 nəsinə  gərək,  ozan?! 
Qarşu yatan qara dağı  sorar olsan,
Ağam  8 Beyrəgin yaylasıydı;
Ağam Beyrək gedəli yaylanm  yoq.
9  Sovuq-sovuq  suları  sorar olsan,
Ağam  Beyrəgin  içədiydi;
10 Ağam Beyrək gedəli  içərim  yoq. 
Tavla-tavla şahbaz atlarını  "   sorar olsan, 
Ağam Beyrəgin binədiydi;
A ğam  Beyrək gedəli  12 binərim  yoq. 
Qatar-qatar dəvələri  sorar olsan,
Ağam   13 Beyrəgin  yüklədiydi;
Ağam  Beyrək gedəli  yüklədim  yoq.
1 A ğ ayılda ağca qoyunı  sorar olsan,
A ğam  Beyrəgin  şüləniydi;
2  Ağam B eyrək gedəli  şülənim  yoq. 
Q aralu'göglü otağı  sorar 3  olsan,
A ğam  Beyrəgindir;
Ağam  Beyrək gedəli  köçərim  yoq.
4 Yenə qız aydır:
M ərə ozan!  Qarşu yatan  qara  dağdan 
Aşub  5  gəldigində-keçdigində 
B eyrək adlu bir yigidə bulışmadınmt? 
D aşqun-6daşqun  suları 
Aşub  gəldigində-keçdigində 
B eyrək 7  adlu bir yigidə bulışdınmı? 
A ğır-adlu  şəhərlərdən gəldügində
8  B eyrək adlu bir yigidə bulışmadınmı?
M ərə  ozan,  g ö rd ü n sə ,9 degil mana!
Qara başım  qurban  olsun,  ozan,  sana!  -  dedi.
Qız  10 genə  aydır:
Qarşu yatan qara  dağım yıqılubdur,
Ozan,  sənin  11  xəbərin yoq.
D105
D106
K ölgəlicə  qaba  ağacım kəsilübdür,
Ozan,  12  sənin  xəbərin yoq.
D ünyəlikdə b ir qardaşım alınubdur,
Ozan,  13  sənin  xəbərin yoq.
Çalm a,  ozan,  ayıtm a,  ozan,
Q araluca  1  m ən  qızın nəsinə  gərək,  ozan?
İləyündə  dügün  var,
Dügünə  2  varub  ötgil!  -  dedi.
Beyrək  bundan  keçdi.  Ulu  qız  3  qarındaşlan  yanına  gəldi. 
Baqdı  gördi  qız  qardaşları  4  qaralu-göglü  oturarlar.  Çağırıb 
Beyrək soylar,  görəlim ,  x a n ım ,5  nə  soylar.  Aydır:
A lan  sabah yerindən duran  qızlar!
Ağ otağı  6 qoyuban  qara otağa  girən qızlar!
Ağ çıq an b   qara  geyən qızlar!
7  B ağır kibi  ögnəndə yoğurtdan  nə  var?
Qara  saqac  altında  göm əc8dən  n ə var?
K əndirikdə  ətm əkdən  nə  var?
Üç  gündür,  yoldan  9 gəldim ,  doyurun  m əni 
Üç  günə  varm asun,  Allah  sevindirsün  10  sizi!  -  dedi.
Qızlar  vardılar,  yem ək  gətürdilər.  Beyrəgin  11  qam ın  do- 
yurdılar.  B eyrək  aydır:  “Ağanızın  başı  və  gözi  12  sədəqəsi, 
köhnə qaftam nuz var isə, geyəyin, dügünə varayın.  13 Dügündə 
əlüm ə qaftan  verür,  gerü  qaftamnuz verəyim ” , -  dedi.
1 
Vardılar,  B eyrəgin  qaftanı  varmış,  buna  verdilər.  Aldı,  2 
geydi.  Boyı  boyına,  beli  belinə,  qolı  qolına  yaqışdı.  3  Ulu  qız 
qardaşı  bunı  B eyrəgə  bənzətdi.  Qara  qıym a  gözləri  4 qan-yaş 
doldı.  Soylamış,  görəlim ,  xanım,  nə  soylamış:
5  Q ara qıym a  gözlərin  çöngəlm əsəydi,
“Ağam   B eyrək”  d e y ə y d im ,6 ozan,  sana!
Yüzini  qara  saç  örtm əsəydi,
“Ağam   7  B eyrək”  deyəydim ,  ozan,  safia!
Q unt-qunt biləklərin  sol8masaydı,
“Ağam  B eyrək”  deyəydim ,  ozan,  sana!
A p u l-a p u l9 yürüşündən,

---

D107
D108
D109
Aslan kibi  duruşundan,
Qanrıluban  10 baqışından,
Ağam  Beyrəgə  bənzədürəm ,  ozan,  səni!
Sevindirdin,  11  yerindirm ə,  ozan,  məni!  -  dedi.
Qız bir dəxi  soylamış,  12 aydır:
Çalm a ozan,  bir zaman  ayıtma,  ozan!
Ağam  B eyrək gedəli bizə  13  ozan gəldügi  yoq, 
Əgnim üzdən qaftanımuz  alduğı  yoq,
1 Başım ızdan gecəligüm iz  alduğı  yoq,
Buynuzı burm a qoçlarımız  2  alduğı  yoq,  -  dedi.
B eyrək  aydır:  “Gördünmi,  qızlar  bu  qaftanla  3  məni 
tanıdılar. Qalın Oğuz bəgləri dəxi tam rlar”, -  d e d i.4 “Görəyim, 
Oğuzda  m ənim   dostum,  düşm ənim   kim dir?”  -   dedi.  Qaftam  5 
sıyırdı,  götürdi,  qızların  üstinə  atı  verdi:  “N ə  siz  olun,  6  nə 
Beyrək qalsun!  Bir əski  qaftan  verdinüz bənim   başım -beynim
7  aldınuz” ,  -   deyüb  vardı.  Bir  əski  dəvə  çuvalı  buldı,  8  dəldi, 
boynına keçürdi. Kəndüyi dəlüligə bıraq d ı,9 sürdi dügünə gəl- 
di.  Gördi dügündə göygü  10 ox atar.  Qaragünə oğlı Budaq,  Qa- 
zan bəg oğlı  Uruz,  11  B əglər başı Yegnək,  Q əflət qoca oğlı  Şir 
Şəm səddin,  12 qızın qardaşı Dəli Q arcarbilə ox atarlardı.13 Qa- 
çan  kim   Budağ  atsa,  Beyrək  “Əlüii  var  olsun!”  dedi.  1  Uruz 
atsa, “Əlün var olsun!” derdi.  Y egnək a ts a ,2 “Əlün var olsun!” 
derdi.  Şir Şəm səddin atsa, “Əlün 3 var olsun!” derdi.  Göygü at- 
sa,  “Əlün  qurısun,  4  parmaqların  çürisün,  hey,  donuz  oğlı  do- 
nuz, -  derdi, -  5  göygülərə  qurban ol!” -  derdi.
Yalançı  oğlı  Yalancuğın  6  acığı  tutdı,  aydır:  “M ərə,  qavat 
oğlı dəli qavat, s a n a 7 düşərmi m ana bunun kibi  söz söyləm ək? 
Gəl,  m ərə  qavat,  8  m ənim   yayımı  çək,  yoxsa  şimdi  boynun 
ururam !” -  dedi.
9 
B öylə digəc  B eyrək yayı  aldı,  çəkdi.  Q əbzəsindən  10 yay 
iki  para  oldı.  Götüri  öninə  bıraqdı:  “Daz  11  yerdə  turğay 
atmağa yaxşı!”  -  dedi.
Yalançı o ğ lı12 Yalancıq yay ufanduğına qatı qaqıdı. Aydır: 
“M ərə,  13  Beyrəgin  yayı  vardır,  gətürün!”  -   dedi.  Vardılar, 
gətürdilər.  1  Beyrək yayı  gördigində yoldaşların  andı,  ağladı.
7 0
D llO
2  T ol-tolara girdigim,
Tolar əri,  doxarlıyı  qodığım.
Y a ğ ı3  yordı  əlüm də  qıl  kişlim, 
ayğır malı.
Ayğır verüb  alduğım, 
ağ 4  tozlu qatı  yayım.
Buğa verüb  alduğum  boğma kirişim.
Bunlu  5  yerdə  qodım -gəldim
Otuz  doquz  yoldaşım,  iki  arğışım!  -  6 dedi.
Andan  B eyrək  aydır:  “Bəglər,  sizün  eşqinizə  çəkəyim   7 
yayı,  atayım  ox ı”  -   dedi.  M əgər  göyginin  yüziginə  nişan  8 
atarlardı.  B eyrək  oqla  yüzügi  urdı,  paraladı.  9  Oğuz  bəgləri 
bunı  göricək əl  ələ çaldılar,  gülüşdilər.
10 
Qazan  bəg  baqub  tam aşa edərdi.  Adam  göndərdi,  B ey- 
rəgi  11  qağırdı.
Dəlü ozan gəldi; baş endirdi, bağır b asd ı,12 salam verdi. B ey- 
rək aydır:
A lar sabah  sapa yerdə dikiləndə  13  ağ-ban  evli,
Atlasla yapılanda  gög sayvanlu,
T av la -'tav la çəkiləndə  şahbaz  atlu,
Ç ağıruban  dad  verəndə  y o l 2  çavuşlu,
Yayqanduğında  yağ  dökülən  bol  nemətlü!
Qalmış  3  yigit arxası!  Bizə  miskin  umudı!
Bayındır xanın  4  göygüsi!
Tülü  quşun  yavrısı!
Türkistanın  dirəgi!
5  Am it  soyının  aslanı,  Qaraçuğun  qaplanı!
Q onur atın  6  ayası,
Xan  Uruzun  babası,
Xanım  Qazan,  ünüm  a n la ,7  sözüm  dinlə:
Alan  sabah  durmışsan,  ağ orm ana  8  girm işsən.
Ağ  qovağın  budağından  yırğayuban  keçmişsən.
9 Can bacuğın  əgm işsən,
Oq  cığırın  qurm ışsan,
10 Adın  gərdək qomışsan.
-'*a§*i  71

---