Estetika nafosatshunoslik

ESTETIKA

Nafosatshunoslik

REJA
1. ,,ESTETIKA” fanining ob’ekti va falsafiy
mohiyati.
4. Estetika fanining zamonaviy muommolari.
2.Go’zallik va uning muqobillari.
.
3.Kulgililikning estetik mohiyati
ESTETIK TAFAKKUR TARIXIDAN
EZGU G’OYA EZGU SO’Z EZGU AMAL
ZARDUSHT
OLAMNI AQL BOSHQARADI
ANAKSAGOR
INSON ICHKI JIHATDAN HAM, TASHQI JIHATDAN HAM MOHIYATAN GO’ZAL BO’LMOG’I ZARUR
A.P.CHEXOV
Nafosatshunoslik yohud estetika eng qadimgi fanlardan biri. Uning tarixi ikki yarmicha ming yillik vaqtni o’z ichiga oladi. Biroq u o’zining hozirgi nomini XVIII asrda olgan. Ungacha bu fanning asosiy muammosi bo’lmish go’zallik va san’at haqidagi mulohazalar har xil san’at turlariga bag’ishlangan risolalarda, falsafa hamda ilohiyot borasidagi asarlarda o’z aksini topgan edi. "Estetika" atamasini birinchi bo’lib buyuk olmon faylasufi Aleksandr Baumgarten (1714-1762) ilmiy muomalaga kiritgan. Bunda u boshqa bir ulug’ olmon faylasufi Laybnits (1646-1716) ta’limotidan kelib chiqhan holda munosabat bildirgan edi. Laybnits inson ma’naviy olamini uch sohaga aql, ixtiyor, hissiyotga bo’ladi va ularning har birini alohida falsafiy jihatdan o’rganish lozimligini ta’kidlaydi. Baumgartengacha aqlni o’rganadigan fan mantiq ixtiyorni o’rganuvchi fan esa axloqshunoslik (etika) ni falsafada ko’pdan buyon o’z o’rni bor edi. Biroq hissiyotni o’rganadigan fan falsafiy maqomdagi nomiga ega emasdi. Baumgartenning bu boradagi xizmati shundaki, u "his qilish", "sezish", "his etiladigan" singari ma’nolarni anglatuvchi yunoncha "oyestetikos" so’zidan "estetika" (olmoncha "estetika" "eshtetik") iborasini olib, ana shu bo’shliqni to’ldirdi.

Leybnits inson ma’naviy olamini uch sohaga bo’ladi

• O’rganadigan fan-mantiq

Aql-idrok olami

• O’rganuvchi fan esa- axloqshunoshlik.

Iroda-ixtiyor olami

• Biroq his-tuyg’uni o’rganadigan fan falsafiy maqomda o’z nomiga emasdi.

His-tuyg’u olami

GO’ZALLIK Go’zallik ikki omil asosida yuzaga keladi

Inson tafakkuri va mehnatining mahsuli natijasida yaratiladigan go’zallik
aql
ruh
hissiyot
Inson tafakkuridan tashqarida , insonga bog’liq bo’lmagan holda yuzaga keladigan go’zallik
makon
zamon
KULGULILIK
Keng ma’nodagi hazil(yumor) tuyg’usi
Juda murakkab aqliy tuyg’u
Shaxsning butun borlig’I namoyon bo’ladi
Insonning his- tuyg’usi orzu-umidlari va xarakteri aks etadi

Estetik dunyoqarashga salbiy ta’sir ko’rsatadigan omillar

Globallashuv jarayonlari
Ommaviy madaniyat
Axborot xurujlari
Kosmopolitizm
Kiberterrorizm
TUGADI