Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi
283
Evrim Teorisi ve Tanrı inancının ilişkisini değerlendirirken,
Evrim Teorisi hakkında aynı düşünceyi paylaşanların Tanrı
hakkında değişik inançlara sahip olup olmadıklarını bilmeli-
yiz; fakat bundan daha sorunlusu, Evrim Teorisi hakkındaki
kabullerin, Tanrı inancını nasıl etkilediğini veya etkileyip eki-
lemediğini bulmaktır ki bu gerçekten zordur. Çünkü kişilerin
Tanrı’nın varlığına veya yokluğuna dair inançları sırf canlı-
ların dünyasından gelen verilerle değil, aynı zamanda psiko-
lojik yapı, varoluşsal sorunlar, sosyo-politik yaklaşım, şahsi
tecrübe gibi birçok unsur ile de alakalıdır. Bunun örneklerin-
den birini Karl Marx ve Friedrich Engels ikilisinde gözlem-
leyebiliriz. Onlar, Darwin’in Evrim Teorisi’ni daha duyma-
dan önce materyalist-ateist bir inancı benimsemişlerdi. Marx
1841 yılında yazdığı doktora tezinde ilkçağın en ünlü mater-
yalistleri Demokritos ve Epikuros’u incelemişti. Daha bu ese-
rinde materyalist yaklaşımını ortaya koyuyordu.
534
Darwin’in
Evrim Teorisi’ni Marx ve Engels beğeniyle karşıladı
535
, hatta
Engels, Marx’ın sosyal dünyadaki teorisinin canlılar dünya-
sındaki karşılığının Darwin’in Evrim Teorisi olduğunu söyle-
di.
536
Sonuç olarak Engels ve Marx, kendilerinin sosyo-politik
dünyada, Hegel’in felsefesine materyalist bir doğrultu vererek
öngördükleri evrimsel sürecin, canlılar dünyasında da geçerli
olduğunu söyleyen bir teoriyi severek kabul ettiler. Bu teorinin,
sadece maddi dünyanın içinde kalarak canlıların oluşumunu
tarif etmede yararlı olacağını düşündüler. Fakat onlar, bu te-
ori sebebi ile materyalist-ateist olmadılar; onlar materyalist-
ateist yaklaşımları açısından bu teoriyi faydalı buldukları ve
felsefelerindeki temel ‘evrim’ kavramının, canlılar dünyasında
534 Karl Marx, Demokritos ile Epikuros’un Doğa Felsefeleri, çev: Hüseyin Demir-
han, Sol Yayınları, Ankara (2000), s. 9-76.
535 Karl Marx-Friedrich Engels, Din Üzerine, çev: Kaya Güvenç, Sol Yayınları, Anka-
ra (2002), s. 127, 151, 175, 233.
536 Micheal Ruse, Can A Darwinian Be A Christian, s. 174-175.
Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı
284
karşılığını gördükleri için bu teoriyi benimsediler. Sonuç ola-
rak Marx ve Engels, Evrim Teorisi’nden ateizme geçmediler.
NIETZSCHE’DEN, DAWKINS’DEN DOBZHANSKY’E
KADAR EVRİM TEORİSİ’NE
İNANANLARDA FARKLAR
Aynı sonucu Friedrich Nietzsche’nin yaklaşımında da göz-
lemlemekteyiz. Nietzsche bir yandan felsefesine aykırı bul-
duğu doğal seleksiyon kavramını eleştirirken,
537
diğer yan-
dan insanların hayvanlardan türediğine dair atıflarıyla Evrim
Teorisi’ni kabul ettiğini göstermiştir.
538
Fakat genel olarak
Nietzsche’yi okuduğumuzda, onun Evrim Teorisi olmasa da
ateist olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Çünkü Nietzsche ‘ta-
sarım delili’ni muhatap olarak almaz; o, rasyonel olarak ku-
rulmuş bir ontolojiyi yıkmaya çalışıp sonra ahlak felsefesini
ortaya koymaz. O, doğrudan ahlak felsefesini ortaya koyar
ve sonra Tanrı’nın varlığını dışlayan ontolojisini ahlaksal gö-
rüşü çerçevesinde ifade eder. Bu Kant’ın ahlaka dayalı onto-
lojisinde, ahlaktan yola çıkarak Tanrı’ya yer vermesinin tam
tersidir; yani ahlaka dair görüşlerden yola çıkarak Tanrı’yı
inkâr etmek Nietzsche’nin izlediği yoldur. Zaten Kant’tan bu
kadar nefret etmesinin sebebi de burada aranmalıdır: kendi
yolunun tam tersini Kant’ın benimsemiş olmasında. Bu yüz-
den Nietzsche’yi ‘Evrim Teorisi’ne inanan-ateist’ olarak değer-
lendirmek doğru olsa da onu ‘Evrim Teorisi yüzünden ateist’
olarak değerlendirmek tamamen hatalıdır. O varoluşsal yakla-
şımı ve ahlak felsefesi yüzünden ateisttir, Marx ve Engels’in
sosyo-politik yaklaşımları sebebiyle ateizmi savunmaları gibi
537 Friedrich Nietzsche, Güç İstenci, çev: Sedat Umran, Birey Yayınları, İstanbul
(2002), s. 337-339.
538 Friedrich Nietzsche, Deccal, çev: Oruç Aruoba, Hil Yayınları, İstanbul (2001), s.
25; Friedrich Nietzsche, Güç İstenci, s. 338.
Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi
285
tüm bu düşünürler, Evrim Teorisi’ni kabul etseler de onların
ateizmi bu teoriye bağımlı değildir.
Oysa Richard Dawkins, ‘Evrim Teorisi’ne inanan-ateist’
sınıf içinde yer almaktadır ve kitaplarının birçok yerinde ate-
izmin ancak Evrim Teorisi sayesinde rasyonel olabildiğini sa-
vunmaktadır.
539
Dawkins, Hume’un ve Darwin’den önceki ate-
istlerin ‘görünüşteki tasarımı’ izah edemediklerini, evrenin
tasarımlanmış olduğuna karşı ciddi bir alternatif sunamadık-
larını söylemekte ve “Darwin’in, Türlerin Kökeni’nin yayım-
landığı 1859 yılından önce herhangi bir tarihte bir Tanrı-ta-
nımazın var olabileceğini hayal bile edemiyorum” şeklindeki
iddialı yaklaşımını savunmaktadır.
540
Dawkins’in yaklaşımı
ateizm ile Evrim Teorisi’nin bütünleştirildiği bir yaklaşım-
dır. Bu yaklaşıma göre Evrim Teorisi olmadan da ateizm var
olabilirdi, ama bu ateizm rasyonel temellere sahip olamazdı.
Bu yaklaşıma inananlar, tesadüfî mutasyonların değişik canlı
tipleri oluşturduğunu, doğal seleksiyonun ucube canlıları yok
ettiğini ve bu tesadüfî uzun süreç sonunda oluşan canlıların
tasarımlıymış gibi gözüktüklerini savunurlar. Dawkins’in ifa-
desine göre doğal seleksiyon, aşılması imkânsız görülen dağ-
ların bayırlarının aşılmasını gerçekleştiren baskı unsurudur.
541
Doğal seleksiyon ucubeleri elediği için var olan canlıların ta-
sarımlıymış gibi gözüktüğünü savunan bu anlayış; canlıların
tasarımından ‘tasarım delili’ne giden yolu Darwinizm’in ka-
padığını savunur. Gerçekten de Tanrı’nın varlığının rasyonel
deliller ile temellendirilmesinde hiçbir delil ‘tasarım delili’
kadar etkili olmamıştır. Rasyonel temelli bir ateizmin ancak
canlıların tasarımının inkâr edilebilmesiyle savunulabileceğine
539 Richard Dawkins, The Selfish Gene, Oxford University Press, Oxford (1989), s. 1.
540 Richard Dawkins, Kör Saatçi, s. 7-9.
541 Richard Dawkins, Climbing Mount Improboble, W. W. Norton, New York
(1997), s. 198.
Dostları ilə paylaş: |