Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi
313
aslında ‘olasılıksal yasalar’ olduğu söylenmeye başlanmıştır.
574
Bu yaklaşım, doğa yasalarının Tanrı’nın daha geniş bir siste-
minin parçası olduğuna veya baştan müdahaleye vurgu yap-
maya gerek bırakmadan, ‘mucize’ olarak nitelendirilen Tanrı-
sal müdahalelerin nasıl gerçekleşmiş olabileceğini açıklamak
için olanaklar sunmaktadır.
OLASILIKSAL YASALAR,
İNDETERMİNİZM VE MUCİZELER
Fizikteki yasaların olasılıksal karakteri olduğu, ilk olarak
19. yüzyılın sonunda, fiziğin en temel yasalarından olan (ki-
milerince en temel yasası)
575
Entropi Yasası ile ifade edilmiştir.
Termodinamiğin ikinci yasası (olan Entropi Yasası) özellikle
Clausius’un çalışmaları sayesinde 19. yüzyılın ikinci yarısında
ortaya konuldu. ‘Entropi’ terimini ilk kullanan da odur. Bu
yasayla, enerjinin, sürekli, daha çok kullanılabilir bir form-
dan daha az kullanılabilir bir yapıya doğru değiştiği söylenir.
Kısacası, evrende düzensizlik sürekli artmaktadır ve bu tek
yönlü tersinemez bir süreçtir. Evrendeki enerjinin tüm değiş-
melere karşı sabit kaldığını söyleyen birinci yasa bir eşitlikle
belirtilmesine karşın, evrendeki enerjinin sürekli daha düzen-
siz bir hale gittiğini söyleyen (düzensizliğin artışı, entropinin
artışı veya pozitif entropi değişikliği olarak ifade edilir) ikinci
yasa eşitsizlikle belirtilir. Aslında Clausius başta, enerjinin ko-
runumu yasası gibi entropinin korunumu yasasını bulacağını
umuyordu ama sonuçta evrenin, entropinin korunmaması yasası
574 Ilya Prigogine, Keskinliklerin Sonu, çev: İbrahim Şener, İzdüşüm Yayınları, İs-
tanbul (2004), s. 11.
575 Arthur Eddington, Entropi Yasası’nın, tüm doğa yasaları içinde en önemli yere
sahip olduğunu söyler. Eddington, evren hakkındaki bir teorinin, Maxwell’in for-
mülleriyle, hatta daha önceden yapılmış bazı deneylerle uyumsuz olsa bile doğru
olma şansının bulunabileceğini ama Entropi Yasası ile çelişiyorsa hiçbir şansı-
nın olmadığını söyler. Bakınız: Arthur Eddington, The Nature of The Physical
World, Macmillan, New York, 1929, s. 74.
Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı
314
ile yönetildiğini gördü.
576
Bunu ifade eden formülde, evren-
deki entropinin ( S), değişiminin (
∆
) sürekli olarak tek yönlü
ve artış halinde olduğunun belirtilmesi için sıfırdan büyük ol-
duğu söylenir. Formül kısaca şöyledir:
∆
S
Evren
> 0
Einstein’a göre, Newton mekaniğinin en büyük başarısı ısı
hareketlerine uygulanmasıdır; bu başarı moleküllerin davranış-
larını açıklayan kinetik teoride ve mikroskobik yapılardan ha-
reketle makroskopik sistemleri açıklamayı amaçlayan istatistik-
sel mekanikte gözlemlenir.
577
En ünlü fizikçilere göre fiziğin
en temel yasası olan entropi; başarılı bilimsel bir teori olmak
için farklı bilim felsefecilerince ortaya konmuş olan gözlem
ve deneye dayanma, yanlışlanabilme, öngörü yeteneği, başa-
rılı matematiksel açıklama gibi kriterlerin hepsini de karşılar.
Fakat ilginç bir şekilde bu kadar kesin bir yasa olan entropi,
aslında olasılıksal bir yasadır. Isının tek yönlü akışı gibi mo-
leküllerin dağılmasına (diffusion) yönelik hareketlerde, her bir
molekülün hareketini hesap etmek imkânsızdır. Söz konusu
olan katrilyonlarca molekülden çok daha fazlasıdır; bu mole-
küllerin birbirleriyle çarpışmaları gibi etkenleri, her bir mo-
lekül için hesap etmek mümkün değildir. Fakat söz konusu
olan o kadar çok moleküldür ki, dağılmaya bağlı olasılıkçı
entropi kanunları hep güvenilir sonuç verir. Dünyadaki hava
moleküllerini ele alalım, aslında çok düşük bir olasılık olarak,
dünyadaki hava moleküllerinin Atlantik Okyanusu üzerinde
toplanması ve tüm dünyanın havasız kalması olasılığı vardır;
fakat bu olasılık imkânsız denecek kadar azdır ve korkulacak
bir şey yoktur. George Gamow tek bir odadaki hava mole-
küllerinin, odanın tek bir yarısında toplanma olasılığının bile
adeta imkânsız olduğunu şu şekilde göstermiştir: Bir odada
576 Michael Guillen, Dünyayı Değiştiren Beş Denklem, çev: Gürsel Tanrıöver, TÜ-
BİTAK Popüler Bilim Kitapları, Ankara, 2001, s. 213-215.
577 Albert Einstein, The Theory of Relativity and Other Essays, MJF Books, New
York, 1997, s. 30.
Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi
315
yaklaşık 10
27
(milyar x milyar x milyar) molekül vardır. Her
bir molekül için odanın bir yarısında bulunmanın olasılığı ½
olduğundan, tüm moleküller için bu olasılık (½)
10 27
dir; bu ise
10
3x10 26
’da 1’dir. Hava moleküllerinin saniyede 0.5 km hızla ha-
reket ettikleri ve 0.01 saniyede odadaki dağılışlarının 100 kez
karıştığını hatırlayalım. Tüm bu moleküllerin odanın bir ya-
rısında toplanması için gereken süre 10
998
.
999
.
999
.
999
.
999
.
999
.
999
.
999
.
299
saniyedir, eğer bu süreyi evrenin yaklaşık olarak toplam yaşı
olan 10
18
saniye ile mukayese edersek, neden böylesi bir ola-
sılığa imkânsız dediğimiz anlaşılabilir.
578
Gamow’un tek bir
odanın bir yarısında moleküllerin toplanmasının olasılıksal
imkânsızlığı için (matematikte 10
50
’de 1’den küçük olasılıklar
genelde imkânsız kabul edilir) verdiği örneğe bakarak, dünya-
nın tüm havasının Atlas Okyanusu üzerinde toplanmasından
bahseden örneğimin ne kadar imkânsız olduğu rahatça anlaşı-
labilir. Moleküllerin dağılımında ortaya çıkan bu tip hesaplar,
Entropi Yasası’nın olasılıksal bir yasa olmasına karşın neden
en kesin fizik yasası olarak görüldüğünü ortaya koymaktadır.
Entropi Yasası ile en temel doğa yasalarının determinist
bir nedensellikle beraber olasılıkçı bir tarzda işlediği anlaşıl-
mıştır. Buna göre, demin bahsedilen Atlantik Okyanusu üze-
rinde tüm havanın toplanması gibi olasılıklar, bilimsel yasalara
ters olduğu ve olasılığı mevcut olmadığı için değil, bu olasılık
çok çok düşük olduğu için dikkate alınmazlar. Fakat olasılı-
ğın düşüklüğü, olasılıkların rastgele gerçekleştiği düşünülerek
ifade edilir. Rastgele atılan bin zarın altı gelme olasılığı çok
düşüktür, ama zarları bilinçli bir şekilde altı olarak koyabilen
biri için düşük olasılıklar bağlayıcı değildir. Teizm, Tanrı’yı
evrenin yaratıcısı, doğa yasalarının koyucusu ve koruyucusu
olarak görür. Bu anlayışa sahip biri, doğadaki oluşumların
578 George Gamow, 1-2-3 Sonsuz, çev: C. Kapkın, Evrim Yayınevi, İstanbul, 1995, s.
212-213.
Dostları ilə paylaş: |