EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

292

Bu yaklaşımı benimseyen teistler, evrende tasarımı göste-

ren delilleri sadece ‘tasarım delili’nin doğruluğunun ispatı ola-

rak görmezler, aynı zamanda ‘tasarım delili’nin ispatını Evrim 

Teorisi’nin yanlışlanması olarak gördükleri için, bu deliller ile 

Evrim Teorisi’nin yanlışlandığını da savunurlar: Örneğin gö-

zün tasarlandığını gösteren delilleri, teizmin ispatı saymanın 

ötesinde Evrim Teorisi’nin reddi olarak da kabul ederler.

554

 

Ama Tanrı’nın yarattığı bir evrim anlayışına karşı gözün ta-

sarlandığını ve tesadüf ile doğal seleksiyonun gözü oluştura-

mayacağını söylemek anlamsızdır; çünkü bu anlayışta evrim 

kabul edilse de canlıların tesadüfen değil, Tanrı’nın evrimi 

bilinçli bir şekilde kullanmasıyla oluşturuldukları savunulur. 

Fakat Tanrı’nın yarattığı bir evrim sürecini alternatif olarak 

görmeyenler, ‘tasarım delili’ne ait verileri (bir önceki bölümde 

bunların ne kadar güçlü olduğu görüldü) sadece ateizme ve 

natüralizme karşı değil, Evrim Teorisi’ne karşı da kullanılır-

lar. Ben, kitabın son bölümünde, bu hataya düşmeden tasarım 

delilini savunacağım.

TANRI’NIN VARLIĞI VE EVRİM TEORİSİ 

BİRBİRLERİNİN ÇELİŞİĞİ MİDİR?

Burada yapılan hata ‘Tanrı vardır’ önermesi ile ‘Evrim Te-

orisi doğrudur’ önermelerinin birbirlerinin tam zıttı olarak su-

nulmasıdır; böyle bir sunumda bu önermelerden herhangi biri-

nin saçmalığa indirgenmesi (reductio ad absurdum), diğerinin 

doğruluğunun delili olarak sayılır. Çünkü bu önermelerden her 

biri diğerinin değillemesi olarak ele alındığı için, değilleme-

nin değillemesi öbür önermenin doğruluğunu verecektir. Man-

tık kuralları, birbirleriyle çelişik iki önermeden biri doğruysa 

554  George Ayoub, On The Design of The Vertebrate Retina, (ed: James P.Gills, Tom 

Woodward, ‘Darwinism Under The Microscope’ içinde) Charisma House, Flo-

rida (2002), s. 151-159.

---

Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi

293

diğerinin mutlaka yanlış olduğunu söyler. Bu mantığın doğ-

ruluğunu savunanlar, Tanrı kavramının açılımının Tanrı’nın 

evreni tasarımladığı sonucuna götürdüğünü, Evrim Teorisi’nin 

savunulmasının ise evrenin tesadüfen oluştuğunun, yani tasa-

rımlanmadığının savunulmasının tek yolu olduğunu düşünmek-

tedirler. Bu mantığın doğru bir yönü olmakla beraber önemli 

bir yanlışı da vardır. Sırf maddi evren içinde kalındığında, ‘te-

sadüfen oluşum’u savunanların Evrim Teorisi’ni savunmak dı-

şında bir alternatifleri olmadığı anlaşılmaktadır. On binlerce 

kez göz ve kanat gibi organların ayrı ayrı oluşumunu tesadüf-

lerle izah etmek tamamen saçma görünecektir. Bu organların 

kompleks yapılarının ve mikro seviyedeki hücrelerinin içi-

nin tasarımının mükemmelliğinin anlaşılmadığı bir dönemde 

kendiliğinden türeme yoluyla tesadüfî oluşum savunulmuştu. 

Ancak gelişen bilimsel veriler kendiliğinden türeme ile canlı-

ların oluşumunu savunmayı tamamen imkânsız kılmıştır. So-

nuçta kendiliğinden türemeyi savunamayacak olan ateistlerin, 

Evrim Teorisi’ni savunmak veya canlıların orijinini tamamen 

bilinemezciliğe terk etme dışında bir seçenekleri yoktur. Can-

lıların orijinine bilinemezci yaklaşım ise sadece tavırsal bir 

alternatiftir; Evrim Teorisi’ne veya türlerin bağımsız yaratılı-

şına karşı bir seçenek getirme anlamında alternatif değildir. 

Sonuçta Evrim Teorisi’nin yanlışlanması, ‘Tanrısal yaratış’ dı-

şında bir alternatif bırakmadığı için Tanrı’nın varlığını ispat-

ladığı söylenebilir. Ama Evrim Teorisi’nin doğrulanmasının, 

Tanrı’nın varlığını yanlışladığını söylemek mümkün değildir. 

Çünkü birçok kişinin kabul ettiği gibi pekâlâ Tanrı’nın yarat-

tığı bir evrim de mümkündür.

Bazı teistler “Tanrı canlıları neden evrim ile yaratsın ki” 

diye sorabilir ama kanaatimizce hiçbir teist “Tanrı, istese de 

canlıları evrim yoluyla yaratamaz” diyemez ve “Tanrı canlı-

ları neden evrimle yaratmasın ki” sorusunu da aynı şekilde 

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

294

sormak pekâlâ mümkündür. Sonuçta eğer Tanrı’nın yarattığı 

bir evrim mümkün ise, o zaman “Tanrı vardır” ve “Evrim Te-

orisi doğrudur” önermeleri birbirlerinin değillemesi olamaz-

lar. Evrim Teorisi’nin yanlışlanması, Tanrı’nın varlığını ispat 

ediyor olsa bile; bu, Tanrı’nın varlığı ispat edildiğinde Evrim 

Teorisi’nin reddedilebileceğini göstermez. Fakat ‘Tanrı var-

dır’ önermesinin eğer değillemesi yapılabilirse, o zaman Ev-

rim Teorisi anlayışı alternatifsiz kalmış olur. Çünkü Tanrı’nın 

yer almadığı bir ontolojide Evrim Teorisi’ne bir alternatif üret-

mek mümkün gözükmemektedir. Sonuç olarak bir teistin, Ev-

rim Teorisi’ne hem inanması hem inanmaması hem bu teoriye 

karşı bilinemezci bir tavır içinde kalması mümkündür; Evrim 

Teorisi’ne inanan birinin ise teist veya ateist veya bilinemezci 

olması mümkündür. Evrim Teorisi’ni reddeden birinin ise ya 

teist olması ya da bilinemezci bir tavır içinde kalması gerekir. 

Bir materyalist-ateist (en yaygın ateist tipi), Evrim Teorisi’ne 

karşı olur ise bu teorinin alternatifini savunacak bir ontolo-

jiyi göstermesi mümkün gözükmemektedir. Aynı şekilde Ev-

rim Teorisi’ni reddedenin de, Richard Dawkins’in dediği gibi, 

Tanrı merkezli bir ontolojinin temellendirdiği tasarıma karşı 

gösterecek hiçbir ciddi alternatifi gözükmemektedir.

555

 Sonuç 

olarak ‘Evrim Teorisi’ni reddeden-ateist’ kategorisinde Comte 

gibi çok etkili bir ateist yer alsa da tüm kategoriler içinde en 

savunulamayacak kategori budur. 

Teistlerin dikkat etmeleri gerekli husus, Evrim Teorisi’ne 

ateistlerin adeta mahkûm olmasının, teistlerin bu teoriyi inkâr 

etmesi için yeterli sebep olmadığıdır. Asıl olan bu teorinin 

doğru olup olmadığıdır. Eğer bu teori doğru ise ve teizm, sırf 

ateizmin bu teoriye mahkûmiyetinden dolayı bu teoriyi redde-

diyorsa, o zaman teizmin bu teorinin yanlışlanmasına ihtiyacı 

555 Richard Dawkins, Universal Darwinism, ( ed: D. S. Bendall, ‘Evolution from 

Molecules to Men’ içinde) Cambridge University Press, Cambridge (1983), s. 

404.

---