Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Yüklə 4,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pedagojik Unsurlar ve Eğitim Yöntemleri
- Seviyeye Göre Hitap Etme
626 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî ğını korumuş, şeri’atin asli esaslarına tam bir sadakatle riayet etmiş olduğu açıkça görülmektedir. 44
Ahmed Yesevî, bütün mütevazılığı ile öğüt ve tavsiyelerini öncelikle kendine yöneltmiş olup ikaz ve irşat edilmeye evvela kendinden başladığı için sözleri etkili, nasihatleri dinlenir olmuştur. 45 Ahmet Yesevî’ye göre insanın kendini bilmesi, Hakkı bilmesi demektir: “Kendini bildi ise, Hakk’ı bildi; Allah’dan korktu ve insafa geldi.” 46
Ahmed Yesevî, eğitim faaliyetlerinde bulunduğu Yesi bölgesinde, bozkır- larda yaylak-kışlak göçebeliğine adapte olmuş, kırsal kesimin sade insanlarına seslenmiştir. Ilminin yüceliğine rağmen, halk sadeliğine inmenin sırrını yaka- layabilmiştir. Zira bu hanif dininin asil Peygamber’i ümmetine, insanlara, an- layacakları tarzda hitap etmelerini emrediyordu. Mevlana’nın tabiriyle “Arifin yetmiş iki dili olmalı” idi. Işte Ahmed Yesevî, sade hayata alışık, yaşantısı oldukça basit Türk insanına bu irfanı sayesinde ulaşmaya muvaffak olmuştu. Türkler, işittikleri anlam yüklü veciz ifadelere bazı katkıda bulunarak zen- ginleştirip bu ifadeleri, eski din ve kültürlerinden kalma kopuz ile şiirler söy- lemek suretiyle ilden ile, obadan obaya, sözlü olarak yayıyorlardı. Işte Ahmed Yesevî, Islam’ı bu sade yaşayışa sahip insanlara, ağır terimlerin ortaya çıkara- cağı kargaşadan uzak, şiirsel yolla, halkın kavrayabileceği basitlikte anlatma- ya çalışıyordu. Islam’ı anlatmada çevresinde geçerli olan metodu kullanması onun tutuculuktan uzak, geniş görüşlü bir şahsiyete sahip olduğunu göster- mektedir. 47 Bütün bunlardan anlaşılacağı üzere Yesevî, din eğitimi konusunda yeni metotları denemekten kaçınmamış ve bu konuda öncü olmuştur. Ahmed Yesevî döneminde Maveraun- Nehr (Buhara- Semerkant) bölge- lerinde yaşamış olan Ez- Zernuci (620/1223), döneminin eğitim yöntem ve uygulamalarını yansıtması bakımından önemlidir. Ez- Zernuci, yeni başlayan öğrenciler için “Bu konuda benim indimde doğrusu meşayıhımızın yaptığıdır. 44 Fuat Köprülü, Türk Edebiyatında Ilk Mutasavvıflar, Diyanet Işleri Başkanlığı Yayınları, 8. bas- kı, Ankara, 1993, s. 147. 45 Kadir Özköse, Ahmed Yesevî ve Dîvân-I Hikmet, Tasavvuf: Ilmî ve Akademik Araştırma Der- gisi, sayı: 16, 2006, S. 302. 46 Hoca Ahmed Yesevî, Divan-ı Hikmet, Ed. Tatcı M., Hoca Ahmet Yesevî Uluslararası Türk- Kazak Üniversitesi Inceleme - Araştırma Dizisi, Ankara, 2016, s. 492. 47 Ethem Cebecioglu, Hoca Ahmet Yesevî, Ankara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:34, Sayı:1, 1995, s. 92-93. Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 627
Onlar yeni başlayanlar için uzun kitapların en kısalarını seçerlerdi. Çünkü bu (kısayı seçmek), anlamaya ve zapta en yakın, bıkkınlıktan en uzaktır...” 48
Ahmet Yesevî, din eğitimine küçük yaştan başlanmasının önemini ken- disinden örnek vererek dile getirmiştir: “Beş yaşımda belimi bağlayıp ibadet ey- ledim, Nafile oruç tutup âdet eyledim, Gece g ű ndüz zikrini deyip râhat eyledim, O nedenle altmış üçte girdim yere.” 49
Peygamber (s.a.s.) Efendimiz’in: “Ilmi beşikten mezara kadar tahsil edi- niz” buyurdukları rivayet edilir. Insan hayatının hangi evresinde olursa olsun fırsat buldukça ilim öğrenmelidir. Nitekim Ebu Amr b. el Ala’ya: -”Öğren- mek insan için hangi yaşa kadar daha güzeldir” diye sorulunca ; -”Hayat de- vem ettiği müddetçe öğrenmek güzel şeydir” cevabını verir. 50 Hoca Ahmet Yesevî anlayışında da öğrenmenin yaşı yoktur. Küçük yaştan başlayarak 63 yaşına kadar her yaşın gelişim özelliklerine göre öğrenim farklılıklarını yine hikmetlerinden öğrenmekteyiz. Yesevî, günümüz ifadesiyle Hayat Boyu Eği- tim konusunda; “Erkek ve kadına, oğul-kıza ilim farz dedi, “Taleb ül-ilmi farizatun” deyip Rasûl söyledi, “Ma yecüzu bihis-salât” ilim zarûrî, Diri varsınız, ta ölüne dek okuyun, dostlar.” 51 demektedir. Pedagojik Unsurlar ve Eğitim Yöntemleri Eğitimde kalıtım, yetenek, gelişme ve olgunlaşma faktörlerine dikkat ede- rek amaçlar ve eğitim yöntemleri tespit etmek, hem eğitimin başarısını arttı- racak, hem de fert ve toplum açısından olumlu sonuçlar verecektir. 52 Bu bö-
lümde Ahmet Yesevî’nin Divanı Hikmet’inden tespit edebildiğimiz kadarıyla pedagojik unsurları, eğitim yöntemleri açısından irdelemeye çalışacağız. Seviyeye Göre Hitap Etme Ahmet Yesevî, hitap ettiği topluluğun fikir seviyesini ve ruh hâllerini ta- mamıyla göz önünde bulundurmuş ve daha çok şer’i ve ahlaki birtakım mese- leleri öğüt verici bir şekilde tebliğ ederek ilahî saadet için mutlaka onlara bağ- 48 Imam Burhaneddin Ez-Zernuci, Çev. Ali Kara, Talim’ül Müteallim, Şifa Yayınları, Istanbul, 2015, s.155. 49 Divan-ı Hikmet, Haz. Hayati Bice, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1993, s. 7. 50 Ahmet Çelebi, Çev: Ali Yardım, Islam’da Eğitim Öğretim Tarihi, Damla Yayınevi, Dördüncü Baskı, Istanbul, 2013, s.247. 51 Hoca Ahmed Yesevî, Divan-ı Hikmet, Ed. Tatcı M., Hoca Ahmet Yesevî Uluslararası Türk- Kazak Üniversitesi Inceleme - Araştırma Dizisi, Ankara, 2016, s. 331. 52 Mustafa Ergün, Mevlana’nın Eğitim Görüşleri, Malatya, 1991, s. 291. Yüklə 4,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|