F. R. Xolboyev, D. A. Azimov, E. Sh. Shernazarov z o o g e o g r a f I y a

oeiAsn \
12-rasm. 
Palearktika zoogeografik oblasti (Darlington, 1966).
Palearktikaning ekologik sharoitlarini turli-tumanligi uning geo 
grafik joylashuvi va tarixiy shakllanishi bilan tushuntiriladi. Paleark­
tikaning tabiiy sharoiti juda xilma-xil. Faunasi o ‘zining kelib chiqi-
113

---

shiga ko‘ra, qadimgi tropik Yevrosiyo faunasiga tegishli. Fauna 
uchlamchi davming oxiri va to‘rtlamchi davrdagi, ya’ni muz bosish 
davridagi cho ilashish va iqlimiy omillaming almashinuvi kabi xil 
ma-xil ekologik sharoitlar natijasida tubdan o ‘zgarishlarga uchragan. 
Buning oqibatida fauna tarkibidagi turlar soni, birinchidan, juda ka 
maygan, ikkinchidan, unda juda ko‘p filogenetik yosh guruhlar paydo 
boigan. Bu guruhlar sovuq va issiq sharoitda yashashga moslashgan. 
Fauna tarkibida nisbatan kam sonda endemiklaming uchrashi, uning 
qadimda boshqa faunistik oblastlar bilan aloqada boiganligini tas 
diqlaydi.
Mazkur hududda tipik tropik o ‘rmonlar uchramaydi. Keng may 
donni egallaganbalandtog‘ tizmalari, choilar, dashtlar, tundra, tayga, 
nina bargli va keng bargli o ‘rmonlar landshaftning turli-tumanligini 
ta’minlaydi. Bu yerdagi to g ii hududlar iqlim hamda o ‘simliklar ola- 
mining vertikal mintaqal xususiyat namoyon qilishiga sabab boiadi.
Palearktika zoogeografik oblasti geografik va ekologik xususiyat- 
lari bilan bir-biridan farq qiluvchi juda keng maydonni egallaganligi 
hamda faunaga xos xususiyatlami oydinlashtirish maqsadida, ushbu 
oblastni turli mintaqalarga (tundra, tayga, nina bargli va keng barg­
li o‘rmon, dasht, c h o i va boshqalarga) ajratgan holda o‘rganish 
maqsadga muvofiq (4-jadval). Shu asosda, quyida Mustaqil davlatlar 
hamdo‘stligi hududidagi turli geografik mintaqalar va ulaming fauna­
siga xos ayrim umumiy xususiyatlar bayon etildi.
114

---

P
a
le
a
rk
ti
k
a
o
b
la
sti
g
a 
teg
ish
li
ay
ri
m
m
in
ta
q
a
la
r 
va
u
la
rn
in
g
fau
na
si
ga
xo
s 
b
a
’z
i 
x
u
su
si
y
a
tl
a
rn
in
g
qi
yo
si
y 
ta
v
si
fl
I