F u s m o n o V, R. I s o m o V, B. X o ‘ j a y e V matematikadan



Yüklə 8,88 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə23/246
tarix26.10.2023
ölçüsü8,88 Mb.
#131672
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   246
Usmanov F. Matematikadan qo\'llanma

Y e c h i l i s h i . b6 ■
 b%
 ■
b° = b6+i+0 = b '\
2) 243 sonini asosi 3 ga teng daraja ko'rsatkichi k o ‘rinishida 
yozing.
Yechilishi. 243 = 3 • 81 = 3 • 3 • 27 = 3 • 3 • 3 • 9 =3 • 3 • 3 • 3 • 3= 35.
3) 
abn+A: a3-. 
B o'linm ani daraja k o ‘rsatkichi ko'rinishida yozing.
Y e c h i l i s h i . o6"+4: 
a3n
= <
26,,+4

a3"*4.
.
2-5
22
- 9 - 5
21 
4)
2510
ifodaning qiymatini hisoblang.
2 - 5 22- 9 - 5 21 _ 2 - 5 . 5 2l- 9 - 5 21 
Y e c h i l i s h i .
2510
52
i
( 2 - 5 - 9 )
5 20
= 521'20- (10 — 9) = 5 • 1=5.
28-79-265
ifodaning qiym atini hisoblang.
\

-
7 ll)- 210-136- 212 
28-79-(2-13)5 
28-79-25 • 135
210
+
12
. ylO. 
136
28+5-79-135


13

7
10
9
• 136 
5
= 2
9

7 • 13 = 46592.
6
) Hisoblang:
1 0 -4
43


3
3 -
Y e c h i l i s h i .
\6
HI
10
1
+| —
1
27
3
2
1
27
— + 

10
10
3
2
11
( - L - А Л  Ш = __L Ш
127 
81/ 11 
81 11
891
2-§. B irh a d la r va k o 'p h a d la r
2.1. 
Birhadlar. T a ’ ri f. Faqat ко ‘paytirish va darajaga ко ‘tarish
amallarini o 'z ichiga olgan ifoda birhad deyiladi.
M a s a l a n , 2a; 4a3; | a2b}c.
Xususan birhad bitta son yoki bitta harfdan iborat b o iish i ham 
mumkin. M asalan, 
-2; 2,7; - a 2; b. 
Birhad oldida sonli k o ‘paytuvchi 
yozilgan b o ‘lib, har bir o'zgaruvchi bitta d araja shaklida ifoda 
qilingan bo'lsa, birhadning bunday shakli 
birhadningstandart shakli
deyiladi.
M asalan, 
5a2; -0,5aft3; 

p 4q2.
S tandart shakldagi birhadning sonli ko'paytuvchisi 
birhadning
koeffitsiyenti 
deyiladi.
3
x 2y  
ning koeffitsiyenti 3 ga, 
a2 
ning koeffitsiyenti 1 ga, ->>5ning 
koeffitsiyenti 
- 1
ga teng.
Birhadlarni ko'paytirish uchun ularning koeffitsiyentlarini o 'z a ­
ro ko'paytirish, bir xil harflarning daraja ko'rsatkichlarini qo'shish 
va faqat bitta ko'paytuvchida bo'lgan harflarni o 'z ko'rsatkichlari 
bilan ko'paytm aga yozish kerak.
M i s o l l a r . 1) 0,5ab2c3 ■
(-6 a2bc4) = -3 a 3b3e1;
2

3
x 2y ■
2xy3 ■
^ x 3z =x 6y 4z.
Ikki yoki bir nechta aynan bir xil bir h ad lar ko'paytm asini 
ko'rsatkichli darajaning xossasidan foydalanib hisoblash qulay:
( 5 a W ) 4 = 54- (a3)4 - (b2)4 ■
(c3)4 = 625a1 W
2.
44


2.2. Ko‘phadlar. 
T a ’ r i f .
Bir nechta birhadlarning algebraik
yig ‘indisi ко ‘phad deyiladi. 
M asalan, * 
a2b + 4a6 - 2b 
ko'phaddir.
K o 'phad ning faqat koeffitsiyenti bilan farq qiladigan hadlari 
o'xshash hadlar 
deyiladi. K o ‘phadda o'xshash hadlar yig‘indisini 
shu yig‘indiga teng b o ig a n birhadga alm ashtirish 
о ‘xshash hadlarni
ixchamlash 
deyiladi.

Yüklə 8,88 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   246




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə