Fanidan savollar va javoblar moliya moliya

51. Moliya strategiyasining ijtimoiy yo’naltirilganligi. Ijtimoiy himoyaning ustuvorligi Moliya strategiyasining ijtimoiy yo‘naltirilganligi xalq farovonligini oshirishga yuboriladigan moliya resurslarini ko'paytirish imkoniyatlarini qidirib topishda namoyon bo'libgina qolmay, balki iqtisodiy siyosatning bosh maqsadiga butunlay yangicha yondoshuvda ham namoyon bo‘ladi va endilikda aholi turmush darajasi va ishlab chiqarishning o’sishini moliyaviy resurslaridan samarali foydalanish yo'nalishlarini belgilaydi.
52. Moliyaviy rejalashtirish; bashoratlash (prognozlashtirish); dasturlashtirish; moliyaviy tartibga solish; moliyaviy nazorat; moliyaviy qonunlarni (qonunchilikni) qabul qilish; moliyaviy resurslarni jalb qilish. “Rejalashtirish” tushunchasining ma’no va mazmunini yanada umumiyroq bo’lgan va xo’jalik yurituvchi sub’yektlar faoliyatini muvofiqlashtirishning ob’yektiv zarurligi va imkoniyatini anglatuvchi “rejalilik” orqali aniqlash mumkin. Haqiqatdan ham rejalashtirish amaliyotda reja-lilikni amalga oshirishni, ya’ni balanslilik (muvozanatlilik) va mutanosiblikka erishish bo’yicha ongli fao-liyatni bildiradi. Shu ma’noda, moliyaviy resurslarning balansliligini (muvozanatini) va prorportsionalliligini (mutanosibligini) ta’minlashga qaratilgan faoliyatga moliyaviy rejalashtirish deyiladi. Bunda balanslilik (muvozanatlilik) davlatning ixti-yorida bo’lgan moliyaviy resurslar va xo’jalik yurituvchi sub’yektlarning ixtiyorida qolgan daromadlar o’rtasidagi optimal nisbatni bildiradi
53. Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, taraqqiyot qonuniyatlari, tovar- pul munosabatlarining qamrab olish sohasi va ijtimoiy takror ishlab chiqarishdagi roli nimalar bilan belgilanadi? «Moliya» arabcha so'z bo‘lib, o ‘zbek tilida «pul m ablag‘lari» m a’nosini anglatadi. Bu s o ’z ona tilim izda quyidagi ko‘rinishlarda ishlatiladi:
• maqsadli pul fondlarini hosil qilish, jam lash, taqsim lash va ishlatish yuzasidan paydo bo‘ladigan iqtisodiy munosabatlar majrnui; pul mablag'larini shakllantirish, taqsim lash, ulam i sarf qilish tizim i (m asalan, m oliya yili, m oliya kapitali, m oliya tizim i);
• biror shaxs, oila, jam oa, m uassasa, tashkilot yoki davlat tasarrufidagi pul m ablag‘lari (m asalan, korxona m oliyasi);
• shunday (m oliya) ishlar(i) bilan shug‘uUanuvchi davlat organi (so ‘zlashuv tilid a)1. Arab tilidagi «m ol», ya ’ni «boylik, m ulk; pul jam g‘armasi», shuningdek, «m oliyat», ya ’ni «pul m ablag‘lari; soliq» so ‘zlari ham m oliyaga daxldordir2.
Moliya fani resurslarning o‘zini emas, balki resurslarni shakllantirish, taqsimlash va foydalanish asosida vujudga keladigan ijtimoiy munosabatlarni o‘rganadi. Bu fan moliyaviy munosabatlarning taraqqiyot qonunlarini tadqiq etadi. Moliya bazis kategoriyasi hisoblansa-da, ko‘p jihatdan u hukumat tomonidan amalga oshiriladigan (yurgiziladigan, hayotga tatbiq etiladigan) moliyaviy siyosatga ham bog‘liq bo'ladi. Moliya — bu, eng awalo, taqsimlash kategoriyasi. Uning yordamida MDni ikkilamchi taqsimlanishi yoki qayta taqsimlanishi amalga oshiriladi. Moliyaviy munosabatlarning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati «Davlat kimning hisobidan moliyaviy resurslarni oladi va kimlarning manfaatlari uchun bu mablag‘lardan foydalanadi?» degan savolning tadqiq qilinishi orqali namoyon bo‘ladi. Taqsimlash jarayonlari faqatgina moliya orqali emas, balki boshqa iqtisodiy kategoriyalar, jumladan baho, kredit, soliq va h.k.lar orqali ham amalga oshiriladi. Tovar qiymatining pulda ifodalanishiga baho deyiladi