Filasofiya az: filosofia qxd
Yüklə 4,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Vladimir Solovyov
(1853-1900-cü illər) ziddiyyətli təşəkkül yolu keçmişdir: gənclik illərində o, dini etiqad məsələləri ilə 185 F ә l s ә f ә downloaded from KitabYurdu.org maraqlanır, Moskva Ruhani Akademiyasında ilahiyyat və fəlsəfə fənlərindən mühazirələri dinləyirdi, sonra materialist təbiətşü- naslığa maraq göstərmiş, lakin bu marağı da ötəri olmuş və din fəlsəfəsi ilə ciddi məşğul olmağa başlamışdır. O, hind fəlsəfəsini, qnostik və orta əsrlər fəlsəfəsini dərindən öyrənmişdir. “İlahi insanlıq haqqında qiraət”, “Bütöv biliyin fəlsəfi əsasları” və “Mücərrəd başlanğıcların tənqidi” adlı əsərlərində Vl.Solovyovun maraqları, əsasən ilahiyyat və mistisizmə isti qa - mət lənmişdir. O, mühakiməyə əsaslanan idrakın tənqidi məsə lə - lərində slavyanofillərə yaxın idi, lakin onların “mədəni-tarixi tiplər” sxemini tənqid edirdi. Y.Raşkovski göstərir ki, Solovyov dini problemlərə münasibət məsələsində əvvəlcə pravoslav-slav - yanofillərin mövqeyində dayanmış, lakin 1880-ci illərdən etibarən pravoslav-katolik vəhdəti mövqeyinə keçmiş, hətta bu keçiddə katolik obertonları daha güclü olmuşdur. Onun “Həya tın dini əsasları” əsəri, xüsusən Qərb və Şərq kilsələrinin birləşdirilməsi barədə baxışları həm ilahiyyatçı və qərbpərəst dairələrdə, həm də slavyanofillər arasında ciddi etirazlara səbəb olmuşdur. İdealist filosof Vl.Solovyov dualizm və spiritualizm kimi ifratçılıqlara qarşı çıxırdı. Onun dünyagörüşündə naturfəlsəfə, tarixi fəlsəfə və sosial fəlsəfə ideyaları üstünlük təşkil edirdi. Materiyanın, təbiətin, tarixin, sosial-ədalət prinsiplərinin məhz mənəvi dəyərinin əsaslandırılması da böyük rol oynayırdı. Vl.Solovyovun “Ümumi vəhdət fəlsəfəsi” “mahiyyət”in rifah kimi başa düşülməsindən irəli gələn xeyirxahlığa bəraət ve ril - məsinə yönəlmişdir. Bu fəlsəfəyə görə, mütləq yeganə olan müs- bət mənada ümumi vəhdəti təcəssüm etdirən Allahdır. Rifah, həqiqət və gözəllik vəhdət təşkil edən mütləq dəyərlərdir. Bu vəhdətin mənası sevgidir. Vl.Solovyova görə, ümumi vəhdət dünyanın ideal quruluşudur. Bu quruluş varlığın zahirən görünən, empirik şəkildə uzlaşdırıl- mamış və bir-biri ilə münaqişədə olan ünsürlərinin və kortəbii qüvvələrin prinsip etibarilə birləşməsini, barışmasını və har- moniya təşkil etməsini nəzərdə tutur. “Müsbət ümumi vəhdət” 186 R a m i z M e h d i y e v downloaded from KitabYurdu.org dünyanın ideal və ifadə edilə bilməyən layihəsidir. İfadə edilə bilməmək boş sözlər deyil, bu, varlıqda mövcud olan bütün can- lılara və həqiqilərə yönəlmiş, onların bütün müxtəlif təzahürləri- ni ehtiva edən məfhumdur. Vl.Solovyovun fəlsəfəsi mənəviyyata müstəsna diqqət yetirməsi ilə fərqlənir. Vl. Solovyova görə, mənəviyyat hüquqdan, siyasət- dən və iqtisadiyyatdan üstündür. Yüklə 4,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|