Fiskal institut

15-topshiriq.
Asosiy ishlab chiqarish fondi va fond qaytimini o‘zgarishini mahsulot hajmiga ta’sirini zanjirli o‘rin almashtirish usuli yordamida hisoblang va tahlil etib xulosa yozing.

№	Ko‘rsatkichlar	Shartli belgi	O‘tgan yili (u)	Hisobot yili (x)	Farqi (+, -)	O‘zgarishi, foizda
1	Mahsulot hajmi (m.so‘m)	M	2000650	2320445	319795	15.98%
2	Asosiy ishlab chiqarish fondlarining o‘rtacha qiymati	A	1058770	1114500	55730	15.79%
3	Fond qaytimi	F	1.89	2.08	0.19	10.18%

t/r	Ko‘rsatkichlar	O‘tgan yil	Hisobot yili	Farqi, +,- ∆	O‘sishi, %
1	Mahsulot (ish, xizmat) lar hajmi, mln so‘m (M)	2000650	2320445	319795	15.984555
2	Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, mln so‘m (A)	1058770	1114500	55730	5.263655
3	Asosiy vositalar qaytimi (fond qaytimi), so‘m (F)	1.89	2.08	0.19	10.1848069
4	Omillar ta’siri	x	x	x	x
4.1	Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymatining o‘zgarishini ta’siri, mln so‘m (∆ At)	1086635		55730	x
4.2	Asosiy vositalar qaytimi o‘zgarishining ta’siri, mln so‘m (∆ Ft)	1.985824277		0.19245194	x

Xulosa:
Bu ma'lumotlarga asosan hisobot yili (x) bilan o'tgan yil (u) o'rtasidagi farqlarni ko'rish orqali hisoblash mumkin.
1. Mahsulot hajmi (M) uchun: Farq = (2320445 - 2000650) = 319795
Farqning foizdagi qiymati: (319795 / 2000650) * 100% = 15.98%
2. Asosiy ishlab chiqarish fondlarining o'rtacha qiymati (A) uchun: Farq = (1114500 - 1058770) = 55730
Farqning foizdagi qiymati: (55730 / 1058770) * 100% = 5.26%
3. Fond qaytimi (F) uchun: Farq = (2.08 - 1.89) = 0.19
Farqning foizdagi qiymati: (0.19 / 1.89) * 100% = 10.18%
Shu bilan, hisobot yili (x) bilan o'tgan yil (u) o'rtasidagi farqlar quyidagicha bo'ladi:
1. Mahsulot hajmi (M): 15.98% o'shadi.
2. Asosiy ishlab chiqarish fondlarining o'rtacha qiymati (A): 5.26% o'shadi.
3. Fond qaytimi (F): 10.18% o'shadi.

16-topshiriq.
Quyidagi jadvalda mahsulot hajmi ta’sir etuvchi omillarni logarifim usuli yordamida omillar ta’sirini hisoblang va tahlil etib xulosa yozing.

Mahsulot hajmi o‘zgarishiga ishchilar soni, o‘rtacha ishlangan kun hamda bir kunga to‘g‘ri keladigan mahsulot hajmining ta’sirini tahlili

Ko‘rsatkichlar	O‘tgan yil (0)	Haqiqatda (1)	Farqi (+; -)
Ishchilar soni, kishi (X)	56	45	-11
Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha ishlangan ish kuni (Y)	297	277	-20
O‘rtacha ishlangan bir ish kuniga to‘g‘ri keladigan mahsulot hajmi, ming so‘m (Z)	17560	17980	420
Mahsulot hajmi, ming so‘m (Q)	292057920	224120700	-67937220

Q = X * Y * Z
Omillar ta’sirini tekshirish: ∆Q_umum = ∆Qx + ∆Qy + ∆Qz
Xulosa:
Jadval ma'lumotlariga asosan, omillar ta'sirini hisoblash uchun logarifm usulidan foydalanamiz. Logarifm usulida omillar ta'siri quyidagicha hisoblanadi:
∆Qumum = ∆Qx + ∆Qy + ∆Qz
∆Qx = X * log₁₀(Q) - X * log₁₀(Q₀)
∆Qy = Y * log₁₀(Q) - Y * log₁₀(Q₀)
∆Qz = Z * log₁₀(Q) - Z * log₁₀(Q₀)
Bu yerda:
- Q₀ o'zgarishlarga doir boshlang'ich qiymat (Q₀ = 292057920).
- Q o'zgarishlardan so'nggi qiymat (Q = 224120700).
- X, Y, va Z jadvaldagi ko'rsatkichlar.
Quyidagi hisoblamalar bo'yicha omillar ta'sirini topamiz:
∆Qx = 56 * log₁₀(224120700) - 56 * log₁₀(292057920) ≈ -14.6116
∆Qy = 297 * log₁₀(224120700) - 297 * log₁₀(292057920) ≈ -87.8493
∆Qz = 17560 * log₁₀(224120700) - 17560 * log₁₀(292057920) ≈ -5124.8765
∆Qumum = -14.6116 + -87.8493 + -5124.8765 ≈ -5227.3374
Natijada, mahsulot hajmi o'zgarishiga ishchilar soni, o'rtacha ishlangan kun va bir kunga to'g'ri keladigan mahsulot hajmining ta'siri -5227.3374 ga teng bo'ladi.
Jadvaldagi ma'lumotlarga ko'ra, mahsulot hajmi o'sishi bilan ishchilar soni va o'rtacha ishlangan kun kamayishi o'rtasida inobatga olingan holda, mahsulot hajmi kamayib ketganligi kuzatilishi mumkin.
17-topshiriq.
Kоrхоnа bаlаnsi аktivining tаrkibi, tuzilishi vа dinаmikаsini tаhlil eting. Kоrхоnа mоl - mulkini yil bоshigа nisbаtаn tаrkibidаgi o’zgаrish sаbаblаrini аniqlаng. Tаhlil nаtijаlаrini ikkinchi jаdvаldа аks ettiring.