Fizika -1 (Mexanika, molekulyar, elektrik) Mexaniki hərəkət. Maddi nöqtə. Yol

P P
^Р1 ^Р2 ^Р3


0 В С V
Şəkil 13.4 Şəkil 13.5
Şəkil 13.4-dən görünür ki, temperatur artdıqca, doymuş buxarın təzyiqi artır və böhran qiymətinə çatır.
Şəkil 13.5-də gümbəz şəkilli əyri diaqramı üç hissəyə bölür.

Burada (M-Q)-maye və qaz, M-maye və Q-qaz halını göstərir. Buxarlanma, kondensasiya, kristallaşma və ərimə birinci növ faza keçidləri adlanır. Bu zaman ya istilik udulur, ya da istilik ayrılır. İkinci növ faza keçidləri zamanı nə istilik ayrılması və nə də udulması baş vermir. 2-ci faza keçidlərində istilik tutumu sıçrayışla dəyişir. İndi də böhran

kəmiyyətlərini təyin edək. Bir mol qaz üçün Van-der-Vaals tənliyi

^ P  ^{à } V  b  RT

13.6




 _{V 2} 
şəklində yazılır. Bu tənliyi ^V –həcmə görə həll etsək


_{V 3 }  ^RT

• 
  ^b ^V
  

²  ^a V  ^ab  0
13.7


_ P _ p p
alarıq. Tutaq ki, tənliyin kökləri həqiqi və V₁ ,V₂ ,V₃ –ə bərabərdir. Onda,
V V₁ V V₂ V V₃   0 13.8
yazmaq olar. Böhran temperaturunda V₁  V₂  V₃  V_б olduğun-dan, yuxarıdakını belə yazmaq olar:

V V_á   0
3

və ya
13.9

V ³  3V V ²  3V ² V V ³  0
13.10

á á á
şəklində olar.
(13.7) düsturunu böhran parametirləri üçün yazaq:
₃ ^ RT_á ^{ 2} à ab

V ^
P

• 
  b^ V
  

 V   0
P P
13.11

 á  á á
(13.10) və (13.11) tənlikləri eyni bir halı xarakterizə etdiklərindən eyniyyət təşkil etməlidirlər. Onda bu tənliklərdə uyğun əmsallar bərabər olmalıdır. Deməli,

V
3V  ^RTb  b^

b 
b _

b


3V ²  ^{a }
P_{b }

13.12

_{V 3 } ab ^



b
^Pá 
Bu tənlikləri birlikdə həll etsək,

V_b  3b; P_b
 a
27b²
; T_b
 8  a
27bR
13.13

Beləliklə, olunur.
V_b , P_b
^{və T}_b ^{kəmiyyətləri bilavasitə Van-der-Vaalsın} a ^və b ^{düzəlişləri ilə ifadə}