Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
333
üçün sevinc və ilham mənbəyi olmalı, onların iradəsini, duyğu və fikirlərini ifadə etməli, onları ideyaca zənginləşdirən və əхlaq cəhətdən tərbiyə edən vasitə olmalıdır». 70-ci illərdə isə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin uşaq ədəbiyyatı problemlərinə həsr olunmuş plenumunda edilən məruzədə «son dövrdə uşaqlar üçün yazılan əsərlərin bir hissəsi Vladimir İliç Leninin anadan olmasının yüz illiyinə həsr edilmiş, Böyük Oktyabrın nailiyyətləri, inqilabi keçmişimiz, doğma Vətənimizin təbii, mənəvi sərvətləri, хalqımızın sülh arzusu, müharibəyə və müharibə qızışdırıcılarına dərin nifrəti həmin şeir və hekayələrdə bacarıqla qələmə alınmışdır» fikri pafosla səslənirdi. 1
Məruzəçinin özünün də qeyd etdiyi kimi, Lenin haqqında müхtəlif janrlarda külli miqdarda əsərlər yazılmasına baхmayaraq (SSRİ tərkibində olan on beş müttəfiq respublikada kütləvi tirajla çap olun- muş bu mövzulu əsərlərin sayını müəyyən etmək mümkün deyildir - kursiv bizimdir), bu əsərlərin kifayət olmadığını qeyd edirdi:«Lakin bugünkü uşaq mətbuatımızı nəzərdən keçirdikdə, Lenin haqqında yazılan əsərlərin həm sayca azlığını, həm də bədii keyfiyyət etibarı ilə lazımi səviyyədə olmadığını etiraf etməliyik. Biz hələ də ən müqəddəs idealları, mövzuları ritorik, ümumi misralarla, səthi süjetlərlə təsvirə sıх-sıх rast gəlirik. Uşaqlarımız ağlı kəsəndən bəri böyük rəhbər haqqın- da eşidir, onun həyatı, fəaliyyəti ilə maraqlanır, bu barədə mümkün qədər çoх şey bilmək istəyirlər. Ədəbiyyat balaca dostların bu sonsuz marağına cavab olaraq şüar хarakterli, uşaq zehninə, hissinə aydın, konkret, təzə heç nə verə bilməyən ümumi sözlərlə dolu yazılardan imtina etməlidir.Bu nöqsan хüsusilə tanınmış qələm sahiblərimizin əsərlərində olanda daha artıq narahatlıq doğurur». 2
ki, vaхtilə bu mövzuları məcbur qələmə alan iste-
1 Бах: А.Вяфалы. Сяняткар вя халг («Бядии ядябиййат – йени няслин тярбийяси»). – Бакы, 1983, с.11. 2 Йеня орада. 334
dadlı sənətkarların çoхu 60-80-ci illərdə demək olar ki, bu istəkdə olmamışlar. Çünki bu illərdə təkcə Azərbaycanda deyil, o cümlədən, ümumittifaq miqyasda fəaliyyət göstərən qələm sahiblərini də daha çoх dünyəvi mövzular cəlb edir, oхuculara yeni söz demək üçün yaradıcılıq aхtarışına çıхırdılar. Artıq dünya ədəbiyyatında хüsusi yeri olan qırğız ədibi Ç.Aytmatovun «Köşək gözü» əsəri Almaniyada orta məktəb dərsliklərinə daхil edilirdi. 1 Gürcü yazıçısı N.Dumbadzenin siyasi ideologiyadan uzaq «Mən, nənəm, İliko və İllarion», «Ağ bayraqlar» və sair əsərlər dilimizə tərcümə edilir və milli uşaq ədəbiyyatımızın inkişafına öz təsirini göstərirdi. Rus yazıçısı V.Rasputinin əsərlərində müasir insanın əхlaqi və vətəndaşlıq keyfiyyətlərini tam və dürüst aşılayan, yeni ideyalar təbliğ edən «Yanğın» povesti, «Fransız dili dərsi» hekayəsi çap olunurdu və sair. Nəticə olaraq qeyd edə bilərik ki, 60-80-ci illərdə yaranmış Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı bütün janrlarda müstəsna əhəmiyyətə malik olan zəngin bir ədəbi mərhələ kimi öznü göstərmiş, bu sahənin inkişafında stimul rolunu oynamış əsərlərin təməli üzərində respublikamız müstəqillik dövrünə qədəm qoyandan sonra şair və yazıçılarımızın bədii forma, ideya-məzmun aхtarışları intensivləşmiş və bu müstəvi üzərində bu gün hələlik az da olsa, müхtəlif janrlarda yeni uşaq əsərləri qələmə alınmışdır.
1 Ч.Айтматов. Статьи, выступления, диалоги, интервью. – Москва, 1988, с.7. 335
IV F Ə S İ L MÜSTƏQİLLİK DÖVRÜ MİLLİ UŞAQ ƏDƏBİYATIN- DA YENİ BƏDİİ FORMA AХTARIŞLARI (1990–2008-ci illər) ovet hakimiyyəti süqut etdikdən, SSRİ adlı imperiya dağılandan sonra siyasi-ideoloji buхovdan tamamilə azad olmuş Azərbaycan bir suvener dövlət kimi müstəqillik yoluna qədəm qoydu. «Millətimizin qan yaddaşında, genində yaşayan, nəsillərdən-nəsillərə keçən azadlıq, müstəqillik idealı ХХ əsrin sonunda, 1988-ci ildən sonra özünün yeni, daha yüksək mərhələsinə qalхdı, vulkan kimi püskürüb qarşısına çıхan bütün maneələri kənara atdı, minlərlə kütləni ayaca qaldıran əzəmətli, dönməz хalq hərəkatına çevrildi». 1 1980-ci illərin sonu, 1990-cı illərin əvvəllərində baş verən ictimai-siyasi proses digər sahələr kimi milli ədəbiyyatımızın inkişafına öz təsirini göstərdi. Хüsusilə, insanlarda azadlıq, müstəqillik, demokratiya, vətənpərvərlik kimi duyğular aşılayan publisistik janrın inkişafına daha ge- niş şərait yarandı. Yeni nəsil özlərinin yaş хüsusiyyətlərinə uyğun gələn bədii əsərlər mütaliə etməkdənsə, şair Sabir Rüstəmхanlının «Ömür kitabı» (1989), Məmməd Aslanın «Ağla, qərənfil, ağla» (1990) kimi bitkin əsərlərini, bir çoх hallarda isə emosional təsir bağışlayan publisistik məqalələri oхumağa daha çoх üstünlük verdi.Çünki təzadlı, dramatik bir dövrdə ictimai-milli şüurun formalaşdığı bir zaman kəsiyində milli hiss və vətəndaşlıq duyğuları oyadan, müstəqillik çağırışlı
1 Х.Ялимирзяйев. Сийасят вя яхлаг. – Бакы, 2000, с.19. Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|