Ular orasida yirtqich, qon so‘ruvchi parazitlari bor. Lichinkalari suvda,
tuproqda yoki chiriyotgan organik qoldiqlarda rivojlanadi.
Ikki qanotlilar 3 ta kenja turkumga boclinadi: 1. Uzun mo'ylovlilar
(
Nematocera
); 2. Kalta mocylovli to ‘g ‘ri
chokli ikki qanotlilar
(Brachy-
cera-Orthorrhapha
); 3. Kalta mo'yiovli doira chokli ikki qanotlilar
(Brachycera - Cyclorrhapha).
U zu n m o^ylovlilar (N em atocera) k e n ja tu rk u m i
vakillarining
mo‘ylovlari uzun va ko‘p bo‘g‘imli, qorin boMimi ingichka bo‘ladi.
Lichinkalari oyoqsiz, lekin ularning boshlari rivojlangan bo‘lib, og'iz
organlari kemiruvchi tipda tuzilgan. G'umbaklari harakatchan boMadi.
Bu kenja turkumga qon so6ruvchi chivinlar, iskabtoparlar, moshkalar,
g'urra
yasarlar, uzunoyoqlar, zaxkashlar va boshqa oilalar kiradi. Qon
so‘ruvchi ikki qanotlilar - gnuslar deb ataladi. Gnuslar vaqtinchalik
parazitlar hisoblanadi.
Q on so‘ru v ch i ch iv in lar (C ulicidae) oilasi
vakillarining ogfiiz
organlari sanchib-so^ruvchi
tipda tuzilgan, mocylovlari ingichka, 15
bo‘g‘imli, erkak individlari tukli, ko‘zlari yo‘q. Erkaklari gul nektari
bilan oziqlanadi, urg'ochilari esa qon so‘radi. Chivinlar tuxumlarini
tinch oqadigan hovuz va ko6lmak suvlarga,
binolarning suv bosgan
yertoUaiariga, nam va zax tuproqlarga, hatto suvli bochkalarga qo‘yadi.
Lichinkalari atmosfera havosi bilan nafas oladi. Bir mavsumda
chivinlaming
4-6
nasli rivojlanishi mumkin.
Chivinlaming hid bilish organi yaxshi rivojlangan. Ular ter hidini
va nafas olganda chiqadigan CO
2
gazi konsentratsiyasining o ‘zgarishini
yaxshi sezadi. Chivinlar juda serharakat hasharotlar. Ular qon so‘rish
uchun bir necha km masofaga ham uchib borishi mumkin. Tajribada
chivinlar 18 km masofaga uchib borishi kuzatilgan.
Kunduzlari chivinlar daraxtlaming kavagi, yertoMalar va o‘tlar
orasida
yashirinib yotadi, Kun botgandan keyin faol harakat qilib, qon
so‘rishga o ‘tadi.
Chivinlaming bir qancha oilasi bo'lib, tibbiyotda ahamiyatga ega
bo‘lgani Culicidae oilasidir. Bu oila 2800 tumi o ez ichiga oladi,
bulaming ko‘pchiligi obligat gematofaglardir.
Mamlakatimiz hududida
Dostları ilə paylaş: