1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
155 yaşamadı. Öz torpaqlarını atıb xaric ölkələrə qaçanları erməni adlandırmağa adamın dili gəlmir. - Bəlkə, Edik humanist olduğundan o, heç kimin qanını tökmək istəməyibdir. – deyə rus ziyalısı illər boyu öz həyətin- də saxladığı ermənini müdafiə etməyə çalışdı. – Necə olsa da o, ailəsi ilə birlikdə uzun müddət azərbaycanlılarla qonşu olubdur. - Biz hamımız türklərlə yanyanaşı yaşamışıq, lakin buna baxmayaraq azadlıq müharibəsində iştirak etmək üçün hamılıqla silaha sarıldıq. – deyə zabit iradə ilə dilləndi. Erməni zabiti rus ziyalısı ilə söhbət etdiyindən, yaşlı ermə- nilər Roberti əhatəyə alıb erməni dilində iradlarını bildirir- dilər. Robert bir qədər aralıda olsa da o, qocaların iradlarını dinləməsinə baxmayaraq, eyni vaxtda tarixçi ilə zabitin danışıqlarına qulaq asırdı. Vəziyyəti sabitləşdirməyə çalışan Sergey aludəliklə dedi: - Yoldaş zabit, insan xarakteri cürbəvür olur. Kim cəsarətli, fədakar, mərd, qormaz və qətiyyətli, kim isə ehtiyatlı, təhlükə- dən çəkinən, qan axıtmaq istəməyən, humanist fikirli olur. - Humanizm fikirləri, bizdən uzaq olan bir prinsipdir. Ona görə ki, biz əsrlər boyu bizə pislik edən bir millətə qarşı müharibə aparırdıq və damarlarında erməni qanı axan hər bir kəs həmin müharibədə iştirak etməyə məcbur idi. Lakin Edik qorxaqlıq göstərərək, həmyerlilərini pis vəziyyətdə qoyub xaricə qaçdı.
156 - Mənə elə gəlir o, təbiətən qorxaq deyil, sadəcə, humanist prinsiplərini üstün tutaraq, qan axıtmaqdan boyun qaçırmışdı. Bundan sonra zabitin dodaqlarında acı təbəssüm sezildi və o, qaşlarını qaldıraraq ciddi halda dedi: - Mən Ediki hələ uşaqlıqdan tanıdığım üçün qətiyyətlə deyə bilərəm ki, o, anadan gəlmə başkəsən olubdur. O, tülkü kimi hiyləgər olduğundan daim özündən güclü adamlara yaltaqlanmış, lakin zəif, kimsəsiz insanları zəlil günə salmaq- dan həzz alardı. Humanizm prinsipləri onun xarakterinə uyğun gəlmir. Edik, ölən qohumlarını dəfn edən zaman, onla- rın qəbri üzərində birdən-birə beş türkün başını kəsir, halbuki biz həmin əsirləri türklərdə olan əsirlikdə olan öz soydaşları- mız ilə dəyişə bilərdik. Humanist olan kəs belə bir hərəkətə əl atardı? Edik silahlı türklərin yox, əliyalın insanların qanını axıtmaqda mahir usta saılırdı. O, bunu ona görə edirdi ki, öldürdürdüyü insanların malı-mülkünə sahib çıxsın. Lakin buna baxmayaraq dələduz kimi özünü tanıtdıran Edik, öz həmyerlilərindən də oğurluq edərək, aradan çıxıbdır. Hörmətli pedaqoq, - o, əli ilə qocaları göstərərək – bilmək istəyirsən, bu yaşlı insanlar nəyə görə belə bir şəkildə hiddətləniblər? Kəndin ərazisində türk qəbristanlığı vardı. Başda Edik olmaqla, bir neçə sakin, o cümlədən, şikayətə gələn bu qocalar qəbir üstü mərmər daşları söküb evlərinə gətirmişdilər. O birilərinə nisbətən həmin dələduzun rayondan kənarda kommersiya ilə məşğul olan çoxlu dost-tanışları vardı
157 və o, gəlib camaata deyir ki, mərmərləri satmaq üçün sərfəli müştəri tapıbdır. Camaat da çörək pulu əldə etmək üçün öz mallarını Edikə tapşırırlar. O, da dələduzluğunu nümayiş etdirmək üçün mərmərləri İrəvanda və Gürcüstanda sataraq, naməlum istiqamətdə yoxa çıxır. Hətta atası minaya düşüb öləndən sonra da o, qorxaq kimi gəlib dəfndə iştirak etmə- mişdi.
Öz aramızda qalsın, deyilənə görə Alberti elə yerli camaat, oğlundan qisas almaq üçün bilərəkdən öldürərək, mina ərazisində partlatmışdılar. Eşitdiyi sözlərdən dəhşətə gələn rus ziyalısıın dili-ağzı qurumuşdu. O, inana bilmirdi ki, tanışı barəsində belə bir tük ürpədici ifadələr söyləyirlər. Həmin an Sergey öz-özünə düşünməyə başladı: Bu həqiqətdir, yoxsa Rusiyaya pənah aparmış bir insanın ünvanına söylənilən iftira? Buradakı insanlar hansı prinsiplərlə yaşayırlar? İnsan da bu dərəcədə əzazil olarmış? Ölənlərin də qəbri üstündə günahsız insanların başları kəsilərmiş? Ölənlərin də qəbri sökülərək, sonra isə həmin materiallar kommersantlara satılarmış? Deyəsən, bura- da yaşayanların hamısı ağıllarını itiriblər? onlar başa düşmür- lər ki, ölən adamın torpağa tapşırılandan sonra nəinki məzarı- na, heç qəbrinə də toxunmaq olmaz. Bunlar isə qəbirlərdən oğuladıqları baş daşıları üstündə, xəcalət hissi çəkmədən bir- birilərilə düşmənçilik aparırlar. Ölən adamların qəbrini sökən- lər özlərini necə sivil insan, necə xristian adlandıra bilərlər. Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|