00 film k 05 giris

USTALARA SAYGI
TRIBUTES
geleneksel Festival bölümlerinden olan “Ustalara Sayg›”,
bu y›l ‹rlandal› roman ve senaryo yazar›, yönetmen Neil
Jordan, psikolojik gerilim ustas› Polonya do¤umlu
Frans›z yönetmen Roman Polanski, yeni roman ve sine-
roman ak›mlar›n›n yarat›c›s›, Frans›z yazar ve yönetmen
Alain Robbe-Grillet ve Türkiye’den, incelikli karakter
analizlerinin ustas› Yavuz Turgul, zengin filmlerinden
seçmelerle sinemaseverlerin karfl›s›na ç›kacak.
Th›s year, “Tr›butes” compr›ses an exqu›s›te select›on of
f›lms from four master d›rectors: Ir›sh author,
scr›ptwr›ter and d›rector Ne›l Jordan; Pol›sh born
French d›rector, master of psycholog›cal thr›llers
Roman Polansk›; the lead›ng f›gure of the nouvelle
roman and c›né-roman movements Ala›n Robbe-Gr›llet,
and scr›ptwr›ter and d›rector Yavuz Turgul from Turkey.
Alain Robbe-Grillet filmlerinin gösterimi TV5 ve Frans›z Kültür Merkezi 
(‹stanbul)’un de¤erli iflbirli¤iyle gerçeklefltirilmifltir.
The presentation of Alain Robbe-Grillet’s films was made possible with the
kind cooperation of TV5 and Institut Français d’Istanbul.
86
Üç bölüme ayr›lm›fl film, taflra ‹talya’s›n›n küçük
bir kasabas›nda geçer ve yerel burjuvazinin
temsilcileri olan bir grup insan›n erotik
öykülerini anlat›r. ‹lk skeçte, müzmin bir Don Juan
olan Toni Gasparini, bir doktor arkadafl›n›n kar›s›n›
bafltan ç›karmak için, iktidars›zm›fl rolü yapar. ‹kinci
bölümde, bir bankada muhasebeci olarak çal›flan
Visigato, genç kasiyer Milena ile k›sa bir macera yaflar.
Ama despot kar›s› ile kuzeni (ki, Gaspari’nin kar›s›d›r)
ifli bir skandala dönüfltürürler. Son bölümde, ucuz
serüvenler peflinde koflan bir grup zengin kasabal›,
çok genç bir k›z›n bafltan ç›kar›labilir olmas›ndan istifade
ederler. K›z›n babas› bu bahts›z Don Juan’lar› reflit
olmayan birini bafltan ç›karmakla suçlay›nca, onlar
skandaldan kaç›nmak için nüfuzlar›n› kullan›rlar.
“Sicilya’da yapt›¤›m befl alt› filmden sonra, ‘Yeter art›k’
dedim, ‘biraz da Kuzey’e gidelim’. Kuzeye yöneldi¤imde
kendime sordum: ‘Peki ama orada nereye gidece¤im?’
Venedik bölgesi, hofl karakteriyle beni daha çok
çekiyordu. Belki en tinsel, en yumuflak ve en uygar
lehçeye sahip oldu¤u için; belki de bu bölge insanlar›n›n
o çok özgün, kaprisli, ç›lg›n ve keyifli yap›lar› yüzünden.
Filmim traji-komik durumlar› yans›tt›¤› için, baz›
iliflkilerdeki fars ve hicvi birlikte yo¤uruyor. Bu iliflkilerin
en temel özelliklerinden biri de ikiyüzlülük.”
– Pietro Germi
The f›lm three-part f›lm ›s set ›n a small town ›n
prov›nc›al Italy and tells the erot›c stor›es of a
group of people who are representat›ves of the
local bourgeo›s›e.
In the first sketch, Toni Gasparini,
an inveterate Don Juan, simulates impotency to seduce
the wife of a doctor friend. In the second episode,
Visigato, a book-keeper in a bank, lives a brief but
intense affair with Milena, the cashier of a bar. But his
despotic wife and his cousine Ippolita, who happens to
be Gasparini’s wife, make a scandal out of it. In the last
part, a group of rich citizens takes advantage of the
availability of a young farmer girl. When her father
accuses them for seducing a minor, they use their
influential contacts to avoid the scandal. “After 5 or 6
films I made in Sicily, I said ‘that’s enough, let’s go to
North’. Making my way to North I asked myself ‘where
I will go there?’ Venice area attracted me more than the
other regions for its pleasant character, which is
perhaps indebted to its dialect, one of the most
spiritual, smoothest and civilised, or perhaps as a result
of its inhabitants’ temper, so original, so whimsical,
so crazy, so amusing. My film being a tragicomic
representation, it moulds the farce and the satire of
certain relations, of which one of the fundamental
features is the hypocrisy.” 
– Pietro Germi
UNUTULMAZ YÖNETMENLER: PIETRO GERMI
UNFORGETTABLE DIRECTORS: PIETRO GERMI
BAYLAR VE BAYANLAR
SIGNORE E SIGNORI
THE BIRDS, 
THE BEES AND THE ITALIANS
‹TALYA-FRANSA ITALY-FRANCE / 1966 / 35 mm. / Renkli Color / 118’
Yönetmen D›rector: Pietro Germi Senaryo Screenplay: Pietro
Germi, Luciano Vincenzoni, Furio Scarpelli & Age 
Görüntü Yön.
C›nematography:
Aiace Parolin 
Kurgu Ed›t›ng: Sergio Montanari
Müzik Mus›c: Carlo Rustichelli Oyuncular Cast: Virna Lisi,
Gastone Moschin, Alberto Lionello, Olga Villi, Beba Loncar, Franco
Fabrizi, Nora Ricci, Gigi Ballista 
Yap›mc›lar Producers: Robert
Haggiag & Pietro Germi 
Yap›m Product›on Co.: DEAR Film; RPA;
Les Films du Siècle 
Dünya Haklar› World Sales: DEAR Cinestudi
Kaynak Pr›nt Source: Cinecitta Holding S.p.A

---

mahzenlerine uzanan bu flehir mekânl› gerilim, Jordan’›n
daha sonra da s›k s›k el ataca¤› temalar› ilk kez
sergiliyor. 
Jordan iki y›l sonra ülkesi d›fl›nda da dikkat çekmesini
sa¤layan The Company of Wolves / Kurtlar Sofras›’n›
çevirdi. Gerçi kendisi hiç Freud okumad›¤›n› söylüyor
ama baflkalar›, “K›rm›z› Bafll›kl› K›z” masal›n›n kurtadam
efsanesiyle desteklenmifl bu yorumunda Freudvari etkiler
bulundu¤unda ›srarl›. Yönetmene göre, ad› geçen etkiler,
filme kaynakl›k eden hikâye kitab› “The Bloody
Chamber”›n sahibi, senaryoyu onunla birlikte yazan
Angela Carter’a aitti.
Ama uluslararas› platformda Neil Jordan ad›n›n bir
anlam ifade etmesini gerçekten sa¤layan film, 1986
yap›m› Mona Lisa oldu. The Company of Wolves’daki
yaln›z ve korku içindeki karakterler, ormandan ç›k›p
büyük flehre, Londra’n›n Soho semtine çekilmifllerdi
sanki. Üstelik, daha da yaln›zd›lar. Kaba saba ama iyi
kalpli bir sab›k gangsterle kaliteli ve pahal› tele-k›z›n
saplant›, ihanet ve aflk iliflkileri üzerine kurulu Mona Lisa,
Jordan’a ve filme baflar›, en iyi erkek oyuncu dal›nda da
Bob Hoskins’e çeflitli ödüller getirdi.
Sonra kalk›p Hollywood’a gitti. Tecrübenin bir meslek
hayat›na faydas› inkâr edilmez ama Neil Jordan’›n
ABD’de yapt›¤› iki komedi, baflrolünde Peter O’Toole’un
oynad›¤› High Spirits (1988) ile Robert De Niro ve Sean
Penn’i bir araya getiren We’re No Angels onun art›
hanesine bir fley katmad›. ‹rlanda’ya geri döndü,
yay›mlanm›fl ilk kitab›na ad›n› da veren hikâyesi “Night
in Tunisia” üzerine kurulu The Miracle’› yapt›. Biraz h›zl›
büyüyen iki çocu¤un hayat›ndaki bir yaz› anlatan bu
“çabuk büyüme” filminde, ilerideki filmlerinde görülecek
baz› Jordan özelliklerine de ilk kez rastlan›r.
Asl›nda, Alt›n Küre aday› olmufl Mona Lisa’ya ra¤men,
Neil Jordan’›n dünyan›n her yerinde tan›nmas›n›
sa¤layan film A¤latan Oyun’dur (1992) denebilir.
Tan›t›m›nda Jaye Davidson’›n oluflturdu¤u “sürpriz”den
baflar›yla yararlan›ld› ama, karaderili bir ‹ngiliz askerin
kaç›r›ld›¤› bir ‹RA fliddet olay›yla bafllay›p yeralt›
dünyas›n›n vahfletiyle noktalanan filmin candamar›n›, iki
yaln›z insan ile yürek burkan bir aflk hikâyesi oluflturur.
Mona Lisa gibi The Crying Game de birinci s›n›f bir
gerilim olsa da filmden esas ak›lda kalan s›rad›fl› aflk
iliflkisidir.
‹lk ve yegâne Oscar’›n› senaryo dal›nda ald›¤›
The Crying Game’in ard›ndan yönetmeni, yeniden bir
Amerikan yap›m›nda görüyoruz. Senaryoda gene bir
yazarla birlikte çal›fl›yor ama, bu seferki filmi, Anne
Rice’›n kendi içinde efsane olmufl kitab› “Vampire
Chronicles”dan uyarlanan Interview with the Vampire /
Vampirle Görüflme (1994); dolay›s›yla beklentiler çok
daha yüksek. Neyse ki Jordan, Hollywood’dan bu sefer
hayal k›r›kl›¤› yaratarak dönmedi. Yazar Ann Rice önce
Tom Cruise’a itiraz etti, sonra gazete ilan› yoluyla özür
diledi. Sonuç, hiç de¤ilse seyirciler aç›s›ndan,
memnuniyet uyand›r›c›yd›. Interview with the Vampire’›n
USTALARA SAYGI
TRIBUTES
NEIL JORDAN
Sevin Okyay
Kimi seyirciler onu daha çok siyasi filmleriyle hat›rl›yor
olabilir. Oysa Neil Jordan, ülkesi ‹rlanda’n›n hiç bitmeyen
siyasi sorunlar›n› s›k s›k ele alan bir yönetmen olsa da,
sonuçta bize as›l sundu¤u unutulmaz insan iliflkileri,
yürek parçalay›c› yaln›zl›klard›r. The Crying Game /
A¤latan Oyun, elbette ‹RA’dan da söz eder, ancak esas
olarak ak›lda kalanlar, Stephen Rea karakterinin trajik
aflk›, ayn› hareket içinde bulundu¤u insanlarla
iletiflimsizli¤idir; buna karfl›l›k kendisine olabildi¤ince
uzak iki kifliyle kurdu¤u insani iliflkilerdir. Festival’deki
di¤er üç filmi ise, yaln›zl›k ile tuhaf birliktelikler aras›nda
gidip gelen, karanl›k ruhlar› cüretkârca ziyaret eden
filmler. Hepsi, “Bu bir Neil Jordan filmidir!” tan›t›m›na
lay›k.
25 fiubat 1950’de, ‹rlanda’da, Sligo County’de do¤an
Neil Jordan, ‹ngiltere’de, ‹rlanda’da, ABD’de yönetmen,
senarist, yap›mc›, yap›m yönetmeni olarak çal›flt›.
Ö¤renimini Dublin’de yapt›, Ulusal Film Okulu’na
girmeye paras› yetmeyince ‹rlanda Tarihi ve ‹ngilizce
çal›flt›. Ad›n› duyurmas› ilk kez edebiyat vas›tas›yla oldu.
Yerel yazarlar›n kitaplar›n› basmas› için ‹rlanda Yazarlar
Kooperatifi’ni kuran Jordan, kendi k›sa hikâyelerini de bir
kitapta toplad›; 1976’da Guardian gazetesinin kurmaca
edebiyat ödülünü kazand›. Bunun ard›ndan da üç roman
yay›mlad›: “The Past” (1979), “The Dream of a Beast”
(1983) ve “Sunrise with Sea Monster / Nightlines (ABD). 
Film sanayiine, senarist s›fat›yla ad›m att›. Tiyatroya
çoktan bulaflm›flt› zaten ama, nas›l bir fley olaca¤›n›
merak ederek bir senaryo yazd›. Baflkalar›n›n
senaryolar›n› okuyarak bu ifle kendini haz›rlamad›, bir
hikâye düflündü, k⤛da döktü. ‹rlanda’da insanlar›
öldürerek dolaflan iki çocuk üzerineydi, ad›
“Travellers”d›. Joe Comerford’un bu senaryodan yapt›¤›
16 mm’lik filmden hiç memnun kalmam›flt›, kendi filmini
yapmaya karar verdi. O s›ralar, John Boorman’la tan›flt›,
Excalibur’un senaryosuna yarat›c› dan›flman olarak
katk›da bulundu. Yönetmenli¤e girifl için gerekli
hamleleri yapm›flt› art›k. Bir aralar, bir rock grubunda
saksofon bile çald›.
‹lk filmi Angel’da da (1982) bir saksofoncu var: Daha
sonraki filmlerinin hemen hemen hepsinde oynayacak
olan favori oyuncusu Stephen Rea. Danny (Rea), tan›k
oldu¤u cinayetlerin ard›ndan suçlular›n pefline düfler ve
çok geçmeden onlar kadar ac›mas›z bir hal al›r. Kuzey
‹rlanda’n›n fliddeti içinde, insan zihninin karanl›k
88

---