1-мавзу: Суғуртанинг моҳияти ва функциялари

Xalqaro sugurta atamalari 
Sugurta 
portfeli
Viloyat, shaxar, 
tuman doirasida 
sugurtalangan 
ob’ektlar va 
ama-ldagi 
shartnoma-lar 
sugurta port-
felini tashkil 
Sugurta bonusi 
Transport sugurtasida 
ko‘llaniladigan atama 
bo‘lib, bu orkali uzok 
yillar davomida falo-
katsiz ishlagan 
sugurta-lanuvchilarga 
sugurta badali 
xisobidan be-riladigan 
engillikdir.
Kargo sugurtasi 
Transport 
vositalarida 
tashiladigan barcha 
yuklarni transport 
vositalarisiz 
sugurta kilish 
Kasko sugurtasi 
Fakat transport 
vositalari sugurta 
kilinadi. Agar yuk 
transport vositasi 
egasiga karashli 
bo‘lsa, u xolda xar 
ikki sugurta 
vositasi xam 
ko‘llaniladi (kargo 

---

 50 
etadi. 
va kasko) 
Sugurtaning eng umumiy shartlarini ifodalovchi sugurta atamalari 
 
Tegishli atamalar 
 
Sugurtachi 
Sugurta manfaatdorligi 
Sugurtalanuvchi 
Sugurta javobgarligi 
Birgalikda sugurtalash 
Sugurta vakillari 
Kayta sugurtalash 
Sugurta guvoxnomasi (polisi) 
KLASTER 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sug’urtada zararni 
qoplash 
Sug’urtaviy 
baholash 
Sug’urta 
to’lovi 
Sug’urta 
yoshi 
Maxaliy byudjet 
Sug’urta 
boqimand
asi 
Йул 
фонди 
Sug’urta muddati 
Sug’urta 
hodisasi 
Sug’urta 
sub’ekti 
Sug’urta 
bozori 
Sug’urta 
qoplamas
i 
Sug’urtanin
g ob’ekti 
Sug’urta 
xavf-xatari 
Sug’urt
a 
rentasi
Sug’urta 
badali 
Sug’urta 
puli 
Sug’urta 
tavakkalchiligi 
Sug’urta 
dalolatnom
asi 
Sug’urtada 
zarar 

---

 51 
Sugurta fondining shakllanish
 
Sugurta fondini sarflash bilan boglik atamalar.
Tegishli bo‘lgan atamalar 
1. 
Sugurtaviy baxolash. Sugurta xavf-xatari 
2. 
Sugurta ta’minoti.
Sugurta xodisasi
3. 
Sugurta summasi. Sugurta dalolatnomasi 
4. 
Sugurta tarifi. Sugurtada zarar 
5. 
Sugurta muddati. Sugurta rentasi 
6. 
Sugurta yoshi. Sugurta koplamasi 
7. 
Sugurta bokimandasi 
8. 
Sugurta to‘lovi 
Insert usuli 
Sugurta ishini rivojlantirishda kuyidagilar zarur xisoblanadi: 
-
Sugurta tariflarining kamaytirilishi lozim. 
-
Sugurta kompaniyalarini soglomlashtirish lozim; 
1. Miyaga nima kelsa shu yoziladi. Kelgan g’oya muxokama qilinmasdan yoziladi. 
2. Orfografik va boshqa xatolarga e’tibor berilmaydi. 
3. Ajratilgan vaqt tugamaguncha yozishdan to’xtalmaydi. Yangi fikrlar kelgunda qadar 
qog’ozga chizish tavsiya etiladi.
4. Bir biriga bog’lik fikrlarni tuzishga harakat qiling. Kelayotgan fikrlarni to’xtatmang 
va ularni bir biriga bog’liqligini o’rganing. 
Nazorat savollar 
1. Sug’urta terminalogiyasi tushunchasi va uning ahamiyati:
2. Sug’urta atamalari. 
3. Xalqaro sug’urta atamalari. 

---

 52 
-
Davlat sugurta kompaniyalarining ishlash imkoniyatlarini shakllantirish lozim; 
-
Sugurta bozorini rivojlantirish lozim; 
-
Sugurta turlarini ko‘paytirish lozim. 
Moliyaning tarkibiy kismlaridan biri sugurta xisoblanib, u asosan respublikamiz 
iktisodiyotining real sektorini xolatining yuksalishini ta’minlovchi yo‘nalish bo‘lishi lozim.
Sugurta kompaniyalarining asosiy vazifalari: 
“O‘zbekinvest” 
-
Milliy eksport kiluvchilarning iktisodiy manfaatlarini chet ellarda xorijiy sheriklar 
tomonidan kabul kilingan kontrakt majburiyatlarining bajarilishiga to‘skinlik kiluvchi siyosiy, 
tijorat va tadbirkorlik tavakkalchiliklaridan sugurtaviy ximoya kilishni ta’minlash; 
-
Texnologiyalar, tovarlar va xizmatlar eksportini mablag bilan ta’minlash uchun 
kreditlar ajratuvchi O‘zbekiston Respublikasi rezedentlari bo‘lgan tijorat banklariga eksport 
kreditlarini sugurta kilishning xalkaro tamoillariga muvofik sugurta kafolatlari berish; 
-
Texnologiyalar, tovarlar va xizmatlar bozorini rivojlantirishning axvoli va 
istikbollarining kompleks marketing taxlilini tashkil etish; 
-
Milliy ishlab chikaruvchilarning eksport imkoniyatlarini taxlil kilish xamda 
texnologiyalar, tovarlar va xizmatlarning xalkaro bozorlarga kirib borish strategiyasini ishlab 
chikish; 
-
O‘zbekiston Respublikasi Tashki iktisodiy alokalar vazirligi Bilan birgalikda xalkaro 
konferensiyalar, seminarlar, takdimotlarni tashkil etish va x.k.