1 Willem F. van Eekelen
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
70 tutduğu azadlıq,təhlükəsizlik,və ədalət zonasını qurmaq üçün zəruri yollar tapmaq lazımdır. Azadlıq zonası təkcə insanların azad yerdəyişməsini təmin etmək yox, həm də köklü hüquqlarını təmin etmək və ayrımçılığın bütün formalarına qarşı mübarizə aparmaqdır. Eynilə, özəl həyata hörmət və şəxsi məlumatların qorunması da təmi- nat altına alınmalıdır. Təhlükəsizlik zonasına cinayətə qarşı, xüsusilə də terrorçuluğa qarşı mübarizə, insan alveri, uşaqlara qarşı cinayət, narkotik və silah qaçaqmalçılığı,korrupsiya və dələduzluğa qarşı mübarizə daxildir. Cinayətə və Narkotikə qarşı Xüsusi Əməliy- yat yerinə yetirilir. Europol, üzv ölkələri arasında artan əməkdaşlığa yardım edən mühüm orqan kimi,xüsusilə də əməliyyat səviyyəsində, mərkəzi rol oynayır
məhkəmə orqanları arasında əməkdaşlığı təşviq edir. Mülki məsələlərdə,Avropa vətəndaşlarını əhatə edən mühiti sadələşdirmək istəyir. Kriminal məsələlərdə cina- yət axtarışı əməkdaşlığını gücləndirir,kriminal aktlar,prosedurlar və cərimələr üçün minimum ümumi qaydalar müəyyən edərək ümumi ədalət düşüncəsi yaradır. Sər- həd boyu mübahisələrin spesifik halına da böyük diqqət yetirilir. Şenqen İcra Kon- vensiyası Vahid Bazar-ı yaratdı və onu “daxili sərhədləri olmayan və Müqavilənin maddələrinə uyğun olaraq malların, insanların, xidmətlərin və pulun sərbəst yerdə- yişməsi təmin edilir” kimi müəyyən edti. Və o,vahid xarici sərhəd də yaratdı və Şenqen ölkələrinə immiqrasiya vahid qaydalar toplusu ilə həyata keçirilir. Böyük Britaniya və İrlandiyadan fərqli olaraq, AB-nin bütün üzvləri Şengen Sazişlərinə Daxilolma Protokolları imzalamışlar 36 və AB üzvü olmayan Norveç və İslandiya əməkdaşlıq sazişləri imzalamışlar. Azadlıq,təhlükəsizlik və ədalət konsepsiyaları ilə məşğul olmaq üçün AB Fəa- liyyət Planı 37 qəbul edildi və sonrakı addımlarla bağlı yanaşmalar müəyyən edildi. Prioritet məqsədləri müəyyən etməklə bu konsepsiyalar praktiki məna daşıdı və AB fəaliyyətlərini inkişaf etdirmək üçün uyğun olaraq Avropa Ədalət Məhkəməsi və Avropa Parlamenti tərəfindən ciddi məhkəmə və demokratik nəzarəti təmin edən razılaşdırılmış çərçivə ilə təmin etdi. Nəzərə alınan kriteriyalar aşağıdakılar idi: Amsterdam müqaviləsi ilə müəyyən edilən istiqamətlər; həmrəylik, operativ effek- tivlik, müqavillə tərəfindən qoyulan məhdudiyyətlər:üzv ölkələr öz daxili təhlükə- sizlikləri üçün yeganə məsuliyyət daşıyırlar; zaman və mümkün olan resurslara re- al yanaşma. Başqa müxtəlif səbəblər üzündən AB birləşdirici həllər tapmalıdır: sı-
36 İndiki zamanda Şenqen Zonası 25 ölkədən ibarətdir və onların 23 –ü AB ölkələridir və 2- i AB üzvü olmayan ölkədir: İslandiya və Norveç. 37 Azadlıq, təhlükəsizlik və ədalət zonası yaratmaq üçün Amsterdam Müqaviləsini maddələrini necə yaxşı həyata keçirmək üçün 3 Dekabr 1998 Şura və Komissiya Fəaliyyət Planı.Official journal C19,23,23.01.1999 71 ğınacaq və immiqrasiya, mülki və cinayət məsələlərində hüquqi əməkdaşlıq; Euro- polun əməliyyat imkanlarının artırılması; bir üzv ölkənin hüquq mühavizə orqanla- rının digər ölkəyə müdaxiləsi;üzv ölkələrin hakimiyyətləri arasında qarşılıqlı yar- dım, qərarların qarşılıqlı tanınması və hökmlərin icra edilməsi və üzv ölkələr ara- sında extradisiyanın təmin olunması; çirkli pulların dövriyyəsinə qarşı fəaliyyətlə- rin gücləndirilməsi;cinayət hüququnun ahəngləşdirilməsi. Bütün bu zaman ərzində, debatların daimi mövzusu o olmuşdur ki, daxili sər- hədlərdə nəzarətin aradan qaldırılması xarici sərhədlərdə onun gücləndirilməsi ilə kompensasiya edilmədir. İnsanların Şenqenland deyilən ərazidə təhlükəsizlik prob- lemləri yaradarq sərbəst hərəkət etmələrinin qarşısını almaq üçün, filtr funksiyaları- nı aradan qaldırmaq üçün sərhəd nəzarəti tərəfindən irəli sürülən bir neçə kompen- sasiya tədbirləri razılaşdırılmalıdır. AB-nin genişlənməsi üçün xarici sərhədlərin nəzarəti önəmlidir, təkcə ona görə yox ki, AB-nin xarici sərhədlərinin əlaqəli və effektiv olaraq ümumi idarə edilməsi AB ölkələrinin və onun vətəndaşlarının daxili təhlükəsizliyi üçün lazımdır, həm də ona görə ki, bu terrorçuluğa və mütəşəkkil cinayətə qarşı mübarizədə və xüsusilə də qeyri-qanuni immiqrasiya şəbəkələrinə və insan alverinə qarşı mübarizədə va- cibdir. Şenqen acquis 38 üzərində qurulmuş bütün qanuni sənədlər və operativ təcrübə, Amsterdam Müqaviləsi və ona aid Protokol ilə AB-nin institutlaşmış çərçivəsinə inteqrasiya olunmuşdur. Şenqen acquis aktlar və görülən tədbirlərdən təşkil olunur. AB ərazisində insanlarım sərbəst yerdəyişməsini kompensasiya etmək üçün atılmış əsas addımlar aşağıdakılardır:ümumi sərhədlərdə yoxlamların aradan qaldırılması və onun xarici sərhədlərdə ciddi nəzarətlə əvəz edilməsi 39 ; hava limanlarında və portlarda Şenqen zonası daxilində səyahət edənlərin, Şenqen üzvü olmayan ölkələr- dən gələn və ya o ölkələrə səyahət edən yolçulardan ayrılması;xarici sərhədləri keçməyi tənzimləyən qaydaların ümumi adı, giriş şərtlərini və qısa müddətli vizala- rı ahəngləşdirən qaydalar; sərhəd müşahidələrini aparan idarələr arasında koordi- nasiya( əlaqə adamları, təlimatların ahəngləşdirilməsi və işçilərin təlimi); qanunsuz immiqrasiyaya qarşı mübarizədə nəqliyyat vasitələrinin rolunun müəyyən edilməsi; bir ölkədən başqa ölkəyə səfər edən AB üzvü olmayan bütün ölkələrin vətəndaşları
38 “Şenqen acquis və onun Birliyə inteqrasiyası”, http://europa.eu.int/scadplus/ leg/en/lvb/133020.htm 39 Hüdud və ya sərhəd nəzarəti və ya hüdud və sərhəd yoxlamaları arasında fərq vardır. Hüdud nəzarəti sistemlidir və ölkəyə kim daxil olursa,o immiqrasiya nəzarəti xidmətindən keçməlidir. Hüdud yoxlamaları qeyri-müntəzəm olur və gömrük və polis məqsədləri üçün edilir (məsələn, anti-terror tədbirləri). Bir çox Şenqen ölkələri, məsələn, Fransada 20 km-lik ərazidə mobil patrullar qanunsuz fəaliyyətdə şübhələndikləri fərdləri və maşınları saxlayır. Lakin,sərhəddə sistemli statik nəzarət yoxdur.
Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|