;
п
ф
инт
Bu yerda: V
F
vaqt birligida uskunada ishlab chiqarilgan haqaqiy mahsulot miqdori;
V
P
vaqt birligida uskunada texnik jihatdan asoslangan mahsulot ishlab chiqarish normasi.
Misol. Pasport ma’lumotlari bo’yicha dastgohda bir soatda 100 ta buyum yasash mumkin,
amalda esa shu vaqt ichida faqat 80 ta buyum tayyorlandi. U holda K
int
=0,8 (80:100), ya’ni
dastgohdan quvvat bo’yicha foydalanish 80 foizni tashkil qildi.
Uskunadan integral foydalanish koeffitsienti
uskunadan
ekstensiv va intensiv
foydalanish koeffitsientlarining ko’paytmasi orqali aniqlanib, uning vaqt va quvvat bo’yicha
band bo’lishini (foydalanilishini) kompleks xarakterlaydi.
Bizning misolimizda K
eks
= 0,71 va K
int
= 0,8 bo’lganligi tufayli, uskunadan integral
foydalanish koeffitsienti quyidagiga teng bo’ladi:
57
,
0
8
,
0
*
71
,
0
*
.
инт
экс
интегр
К
К
К
Har bir korxona o’z tasarrufidagi asosiy ishlab chiqarish fondlaridan iloji boricha unumli
foydalanishga intilishi lozim. Bunga fondlarni ish bilan ta’minlashni
yaxshilash tufayli ishlab
chiqarish va mahsulotlarni sotish hajmini oshirish, nisbiy xarajatlarni kamaytirish, foydani
oshirishdan tashqari asosiy fondlarda jamiyatning o’tmishda narsa
holiga aylangan mehnati
mujassamlanganligi ham zaruriyat tug’diradi.
Asosiy vositalardan foydalanish samaradorligiga turli omillar ta’sir qiladi. Ular qatoriga
quyidagilarni kiriish mumkin:
ishlab chiqarilgan va sotilgan mahsulot hajmi;
asosiy vositalar o’rtacha yillik summasi;
ishlab chiqarishda band bo’lgan xodimlar mehnatining samaradorligi;
asosiy asosiylarning tarkibiy tuzilishi;
asosiy vositalar alohida turlaridan foydalanish samaradorligi.
Korxona asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishni yaxshilashning asosiy
yo’nalishlari sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin:
Tashkiliy yo’nalishlar bo’yicha:
•
ishlab chiqarishni tashkil etishni va resurslar bilan ta’minlashni yaxshilash.
•
asosiy vositalarning faqat korxonaga ish
beradigan qisminigina olish;
•
smena davomida uskunalar bekor turib qolishini qisqartirish va uning oldini olish;
•
uskunalarning smenalik koeffitsientini oshirish;
•
bekor turuvchi uskunalarni qisqartirish va tugatish;
•
eskirgan va ma’naviy talabga javob bermaydigan asosiy vo-sitalarni
hisobdan chiqarish;
•
asosiy vositalarni farqlash va tarkiblashni qayta o’zgartirish;
•asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblashning muvofiq shakllarini belgilash va h.k.
Texnik yo’nalishlar bo’yicha:
•
ta’mirlash va profilaktika tadbirlarini o’z vaqtida va sifatli ravishda amalga oshirish;
•
eskirgan asosiy vositalarni yangilari bilan almashtirish;
•
avtomatlashtirilgan tizimni yaratish;
•mexanizatsiyalashni kuchaytirish va h.k.
Ekspluatatsion yo’nalishlar bo’yicha:
•uskunalarni ekspluatatsiya qiluvchi xodimlarning
malakasini oshirish;
bir smenalik va ko’p smenalik;
•
ishlab chiqarish hajmiga qarab asosiy vositalarni texnik holat va harakatini boshqarish;
•
asosiy vositalar qarovi yuzasidan mashul shaxslarni ajratish;
asosiy vositalar bo’yicha javobgarlik markazlarini belgilash va x.k.
Dostları ilə paylaş: