6-Yunan Rönesansı

3 

 

tepesinde  suratını  da  tamamen  kaplayan  bir  miğfer  vardı.    Dayanıklı  metal  malzemeden  

üretilmişti   ve   savaşçının   önünü   görebilmesi   için   ince   aralıkları   vardı;   başka   her   tarafı  

kapalıydı,  hatta  iyi  kalite  olanları  enseyi  de  kaplayacak  şekilde  yapılmıştı.    Savaşçı  elinde  

kalkanı  ve  tüm  kılığı  üzerinde  iken,  herhalde  duymak  da  zor  oluyordu.    Nefes  almanın  da  

çok   keyifli   olmadığını   düşünmek   gerek,   ama   burun   genellikle   ortada   kalıyordu.      İşte  

kafasındaki   ağır   miğferle   bir   adam   düşünün,   –   bir   düşüneyim,   bugünkü   Amerikan  

futbolcularının   kocaman   miğferlerini   düşündürebiliriz   diyebiliriz,   ama   ben   o   kadar  

yaşlıyım   ki,   gençliğimde   yüz   koruması   olmayan   deri   miğferlerle   oynadığımızı  

hatırlıyorum.      Bunlar   ne   kadar   ağırlıktaydı?      Neyse,   eğer   modern   futbolcuların  

miğferlerini  düşünürseniz,  hani  yüz  korumalarıyla,  işte  bunu  kafanızda  tunçtan  yapılmış  

olarak  görmeye  ya  da  hissetmeye  çalışın.  

 

İşte   böyle,   gördüğünüz   gibi.   Sonra   baldırlarınızda   koruyucu   zırh,   boynunuzda   göğüs  

plakası  olduğunu  hatırlıyorsunuz.    Beliniz  ve  baldır  koruyucuları  arasında  çok  hassas  bir  

bölge  bulunduğunu  düşünün  ve  burayı  koruyan  bir  zırh  bulunmaz.    İşte  kalkan  burası  için  

aslında.    Kalkanınız  bu  bölgeyi  korumaya  yarıyor.    Kalkanı  o  kadar  yukarıda  tutmalısınız  ki  

miğferinize   kadar   sizi   koruyabilsin,   ama   daha   aşağıya   kadar   da   inip   aşağı   bölgeleri   de  

koruyabilsin.      Her   şey   yolunda   giderse,   düşman   vücudunuza   erişemesin,   ama   devamlı  

hatırlamanız   gerekiyor   ki,   vücudunuzun   iki   bölgesi   neredeyse   savunmasız   ortada  

kalmakta   ve   ayrıca   üst   taraftan   birisi   saldıracak   olursa,   boğazınız   da   açıkta   kalabilecek  

durumda   bulunmaktadır.      Aşağıdan   saldırılarda   da   kalkanın   altından   vücudun  

savunmasız  bölgelerine  ulaşmak  mümkün  olacaktır.    Eğer  saldırganlar  başarılı  olmuşsa,  

genellikle  bu  iki  alandan  vücuda  erişebilmiş  ve  savaşçıyı  yaralayabilmiş  demektir.  

 

Bu  korunmayla  ilgili  sorunla  bağlantılı  olarak  anlaşılması  gereken  diğer  bir  şey  de,  eski  

görüşleri   koruyanlar   ve   benim   de   aralarında   bulunduğum   geleneksel   yorumları  

savunanlar  arasındaki  tartışmalardır.    Eğer  savaşçıyı,  sol  ayağı  azıcık  sağ  ayağının  önünde  

bir   şekilde   duruyor   olarak   düşünürseniz,   birazdan   görebilirsiniz   ki,   elindeki   mızrağı  

rahatlıkla   koruyabilecek   durumdadır,   kalkanına   sarılmış,   sol   tarafını   kendi   kalkanıyla  

gayet  güzel  koruyabilecek  durumdadır,  ama  sağ  tarafı  tamamen  açıkta  kalmaktadır.    Bu  

aslında   çok   önemli   bir   nokta,   neden   diye   sorabilirsiniz.      Özellikle   etrafındaki   diğer  

savaşçılardan   uzakta,   tek   başına   bir   yerlerde   durduğunu   düşünürseniz,   bu   nitelikte   bir  

kalkanı  elinde  tutmaktadır.    Şimdi  sizlere  anlatacağım  ve  size  göstereceğim  gibi,  phalanks  

oluşumunun  en  mühim  özelliği  aslında  bundan  ortaya  çıkmaktadır.  

 

 

3.  Bölüm:    Phalanks  

 

Ve,   bu   açık   kalan   bölge   konusunda   ne   yapıyorlardı   sizce?      Bence   bu   sorunun   cevabı  

geleneksel   bakış   açısında   yatıyor,   ayrıca   bu   savaşçıların,   hiç   bir   zaman   tek   başında  

durması   beklenmiyordu.      Bir   hoplit   sadece   phalanks   içerisinde   var   olabilirdi.      Ve  

phalanks   oluşumunda   herkesin   birbirine   çok   yakın   durmak   zorunda   olduğu  

anlaşılmalıdır.    Yani,  ideal  durumda,  birinin  kalkanının  sağ  kısmı,  sağ  yanındaki  savaşçının  

kalkanının   sol   tarafıyla   birleşmekteydi   ve   böylece   savaşçılar   kendilerini   tam   olarak  

---

4 

 

koruyamasalar  da  bir  bütün  olarak  korunabilmekteydi.    Bu  durumda  bazılarının  öleceği  

kabullenilmişti,   yani   bazılarının   düşeceği   tahmin   ediliyordu.      Bu   konuyu   birazdan   ele  

alacağız,   ama   herkesin   bir   birim   oluşturduğunu   düşünürseniz,   topluca   bir   koruma  

sisteminin   de   ortaya   çıktığını   görürsünüz,   ama   sadece   bahsettiğim   gibi   bir   oluşum  

içerisinde…  

 

Şimdi   saldırı   özelliklerinden   bahsedeyim   biraz.      Savaşa   gitmenin   en   önemli   inceliği  

aslında   ölümden   kurtulmak   değil,   öbürlerini   öldürebilmektir.      Bunu   nasıl  

gerçekleştirirsiniz?   Bir   hoplit   iki   savaş   aletine   sahiptir   ve   bunlar   arasında   herhalde   en  

önemli   olanı   elindeki   mızrağıdır.      Hiçbir   zaman   fırlatmadığı   mızrağı…      Sıkı   sıkı   sarıldığı,  

silahın  en  önemli  etkin  kısmı  olan  tunçtan  bir  uca  sahip  mızrak.      Bu  mızraklar  1,5  ila  2,5  

metre   kadar   uzunlukta   olurdu.      Tunç   dediysem,   aslında   demir   demek   istedim,   ama  

bazen   tunç   da   olabiliyordu   bunlar.      Öbür   ucu   da   tunçtandı   ve   bu   tarafı   da   mızrağın  

öldürücü  bir  silah  olarak  kullanılabiliyordu.    İnsanın  duyarlı  bir  yerine  bir  ucu  tunç  olan  

bir   sopayla   vurursanız   onu   öldürebilirsiniz.      Ahşap   olduğu   için   savaş   sırasında  

kırılabileceği   düşünüldüğünde,   phalanks   savaşının   kargaşası   sırasında,   en   azından   bir  

tarafı  kırılan  mızrağın  hala  silah  görevi  görebileceğinden  emin  olabilirsiniz.  

 

Anlamadığım  bir  şey  var  ama,  –  elimizde  ne  yazık  ki  antik  dönemde  hoplit  savaşlarının  

nasıl   olduğunu   bize   gösterecek   film   klipler   yok,   dolayısıyla   savaşların   nasıl   olduğunu  

ancak  düşleyebiliriz.    Birçok  insan  bunu  deniyor,  ama  hayal  edilenler  dahi  çok  yardımcı  

olacak  nitelikte  değil,  çünkü  gerçekten  tam  nasıl  savaştıklarını,  ne  yaptıklarını  bilmemize  

olanak  yok.      Ancak,  bazı  taraflarını  diğerlerinden  daha  fazla  kolaylıkla  akla  getirebiliriz.    

Şunu   diyebilirim   ki,   teoride,   bir   mızrakla   yukarıdan   veya   aşağıdan   saldırmak   mümkün,  

ama   savaşçılar   bunu   phalanks   oluşumundayken   nasıl   aşağıdan   uygun   bir   biçimde  

yapabiliyordu,   bu   tam   açık   değil.      Dolayısıyla   biraz   yukarıdan   saldırı   hakkında  

konuşacağım,  -­‐-­‐  bu  benim  için  çok  daha  anlaşılır  doğruyu  söylemek  gerekirse.    Bakalım  

bu   nasıl   oluyordu   size   bir   fikir   verebilecek   miyim?      Şöyle   duran   bir   hoplit,   düşman  

orduyla   karşı   karşıya   geldiğinde,   bu   şekilde   saldırırdı.      Ayrıca   savaş   esnasında   başka  

şeyler  de  yapabilirdi.  

 

Savaşçının  kalkanı,  ne  kadar  korunma  amacıyla  kullanılıyor  olsa  da,  saldırı  aracı  olarak  da  

kullanılıyordu.    Düşmana  hızla  girebilir,  eğer  daha  kuvvetli  veya  daha  hazırlıklı  veya  daha  

dengeliyse,   kalkan   ile   karşısındakinin   kalkanını   uçurabilirdi.      Önündeki   düşmanı   yere  

serip,  phalanks  düzeninde  bir  boşluk  açabilirdi.    Karşısındakini  devirebilirdi.    Dolayısıyla  

düşünün  ki  kalkanla  düşmana  girişmek  aslında  bir  şans  yaratabiliyordu,  bundan  sonra  da  

kalkan,  hem  karşısındakini  bastırmaya  yarayabiliyordu,  hem  de  darbelerle  savaşmaya…    

Böylece   nasıl   bir   hoplitin   savaş   sırasında   davrandığını,   savaştığını   anlayabiliriz.         Öbür  

silah  hep  yan  tarafında  taşıdığı  kısa  kılıçtı.    Savaşçı  bunu  tahminen  daha  iyi  bir  silah  olan  

mızrağı   kullandığından   çok   sıklıkla   kullanamıyordu.      Mızrak   kırıldığı   zaman,   yani   artık  

savaşçının  işine  yarayamayacağı  zaman,  kısa  kılıca  davranabilir,  Romalıların  kısa  kılıçları  

gibi  çifte  taraflı  olmadığından  ve  dolayısıyla  kesici  nitelikte  olmadığından,  bunu  düşmana  

saplama  amacıyla  kullanabilirdi.    Savaşçılar  phalanks  kılıçlarını  ancak  düşmana  saplama  

amacıyla  kullanabilirdi.  

---