A. MİRZƏcanzadə. Z.ƏHMƏdov, R. Qurbanov

 

467 

Burada   

k

p

k

f

n

n

n

 və  

x

p

k

f

s

s

s

  uyğun olaraq neft və su üçün faza 

keçiriciliyi; 

n

 və 

s

   -  uyğun olaraq neft və  suyun özlülüyü; k – 

məsaməli mühitin mütləq keçiriciliyi; m –  məcaməlik  əmsalı; 

s

s    - 

məsaməli mühitin su ilə dolma əmcalı; 

s

n

p

p

2

1

p

 - orta təzyiq;     

0

p

p

p

s

n

- kapillyar təzyiq; t – zaman; x – koordinatdır. 

 

Sərhəd şərtləri aşağıdakı şəkildə verilə bilər: 

a)

 

sıxışdırma prosesi verilmiş təzyiqlər fərqində aparıldıqda  

                                      

t

p

t

p

t

p

2

1

                              (VII.7)   

və b) sıxışdırma prosesi verilmiş sərfdə aparıidıqda 

             

2

p

p

x

f

2

p

p

x

f

k

t

k

s

s

k

n

n

s

n

, (VII.8) 

burada 

t

p

1

 və 

t

p

2

 -  modelin başlanğıc və son kəsiklərindəki 

təzyiq; 

t

p

 - verilmiş təzyiqlər fərqi; 

n

və

s

 uyğun olaraq neft və 

suyun sərfi; 

t

 -verilmiş sərfdir. 

 (VII.5) 

və (VII.6) diferensial tənliklərini, habelə  (VII.7)  və 

(VII.8) sərhəd  şərtlərini ölçüsüz kəmiyyətlərlə ifadə edək. Bu 

məqsədlə  yuxarıdakı  tənlikləri uyğun xarakter kəmiyyətlərə: 

məsaməli mühitin L uzunluğuna,  

0

p  başlanğıc təzyiqlər fərqinə və  

0

t  zamanına bölək və ya vuraq. Onda (VII.5)  və (VII.6) diferensial 

tənlikləri aşağıdakı şəklə düşər: 

                        

s

0

0

2

n

0

k

k

n

s

p

t

k

mL

p

p

2

p

p

f

0

            (VII.9) 

 

                      

s

0

0

2

s

0

k

k

s

s

p

t

k

mL

p

p

2

p

p

f

0

            (VII.10) 

burada  

---

 

468 

o

p

p

p

;       

o

k

k

k

p

p

p

;        

L

x

;         

o

t

t

. 

Sərhəd şərtlərinin ölçüsüz ifadələri 

                                  

0

2

1

2

1

p

t

p

0

p

0

p

t

p

t

p

.                         (VII.11) 

t

k

p

L

p

p

2

p

p

f

p

p

2

p

p

f

0

0

n

0

k

k

s

s

n

0

k

k

n

0

0

(VII.12) 

şəklində olacaqdır; burada 

0

  - başlanğıc sərf; 

 

Aydındır ki, (VII.9) və (VII.10) diferensial tənlikləri, (VII.11) 

və (VII.12) sərhəd  şərtləri həm laboratoriya şəraitində (modeldə),  

həm də  naturada aparılan sıxışdırma prosesini xarakterizə edir. 

Deməli, sıxışdırma prosesini xarakterizə edən (VII.9) və (VII.10) 

diferensial tənliklərinin, eləcə  də (VII.11) və (VII.12) sərhəd 

şərtlərinin modeldə  və  naturada eyni olması üçün uyğun hədlər 

qarşısındakı  əmsalların eyni olması, habelə bu ifadələrə daxil olan 

ölçüsüz kəmiyyətlərin və sabit əmsalların bərabər olması kafidir. 

 Beləliklə, modeldə  və naturada gedən sıxışdırma prosesləri 

aşağıdakı şərtlər daxilində oxşar ola bilər: 

                                     

nat

0

k

mod

0

k

p

p

p

p

0

                          (VII.13) 

                                   

nat

0

0

2

n

mod

0

0

2

n

p

kt

m

L

p

kt

m

L

                   (VII.14) 

                                   

nat

0

0

n

mod

0

0

n

k

p

L

k

p

L

                    (VII.15) 

                                             

nat

n

mod

n

f

f

                            (VII.16) 

                                             

nat

s

mod

s

f

f

                             (VII.17)     

                                            

nat

s

n

mod

s

n

                        (VII.18)          

---