Akademikin Son eseri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
babasının da ruhu sevinir, onların əli çatmayan bu yerləri nəvəsinin gördüyünə və hər yay bəlkə yüz dəfə “ax, Qaya bulağın bir kasa suyu olaydı!” – deyib qovrulduqlarının əvəzini çıxdığına görə. Susuzluğu yatan deyildi. Şahin də bulağın gözünə əyildi, “əla sudur!” deyib, kənara çəkildi. Murad bir də su içəndən sonra Şahinə: “bizim həyətimiz buralarda olmalıdır” – deyə yavaş-yavaş yuxarı addımlamağa başladı. Bunu atasının danışığına əsasən deyirdi. Qoz ağacları, yarım əsr öncə sökülmüş evin yarımçıq divarlarının yola baxan səmtindəki daşda qazılmış yazı yanılmağına imkan verməzdi. Ev özü olmasa da, pillələri qalırdı. Ayaq izləri həkk olunub bu daş hörgüyə. Üzünü söykəyib o ayaqların gücünü, ümidini qoruyan həmin izləri öpmək istərdi. – Şahin! – Eşidirəm! – Bu dağlar nəyiynən çəkir adamı? Sirri, sehri nədədir buraların? – Düşünməmişəm bu barədə... – Sən ümumiyyətlə nə barədəsə düşünürsən? Mən də düşünməmişdim, ancaq indi düşünürəm. Qazaxıstanda hər gün “Vətən!” deyib sızıldayan insanların hərəsinin xəyalında belə bir balaca kəndi, dağı-dərəsi, balaca keçmişi var... Orda qızıldan don geyindirsələr də, ömürləri boyu geriyə, öz ilk ocaqlarına, göbəkləri kəsildiyi yerə can atırlar. – Bəlkə elə göbək məsələsindədir bunun sirri... – Mənim göbəyim burda kəsilməyib. Bəs məni çəkən, qanımı qaynadan nədir? – Görüşünə getdiyimiz şair də bu dağlarda sənin hisslərini yaşayıb yəqin, onun bir sözü var: “Qanın yaddaşı tarixin və kitabların yaddaşından daha qədimdir” – deyir. Yəqin sirr elə bundadır, ona görə də gələcək müharibələr qanın işğalından başlanacaq! Murad gülümsədi: – Jurnalist fantaziyanı işə salma! Şahin bərkdən güldü: – Dünyanın ehtiyacı var mənim fantaziyama, sonra bu işlərlə siz tarixçilər məşğul olacaqsınız. Dediyim sözü unutma! Muradı elə bil ildırım vurdu: – Bəlkə bizim kəndləri elə buna görə boşaldıblar! Burda yaşayan uzun ömürlü, sağlam adamların kökünü kəsmək üçün! Yaddaşlarını itirmək üçün?! – Ay sağ ol, bu yerin sirrini görürsən? Möcüzəsini sənə göstərdi, ağıllanırsan yavaş-yavaş. Həm ictimai, həm də elmi problemdir... Dedim axı, sözümü unutma! Söz yox, bu bir zarafatdır, amma elə bil Muradın gözündən qalın bir pərdə götürüldü və indiyədək bu məsələlər barədə düşünmədiyinə heyrətləndi. Söhbətləşə-söhbətləşə rayon mərkəzinə gedən yoldan ayrılıb qayaların arasına burulmuşdular. Şahin burda da qazıntı aparacaqlarından qorxurdu, kənd camaatı belə şeyi qəbul eləməz. Əl dəymədiyindən, açılmadığından balaca türbənin qapısını mamır basmışdı. Şahin: – Bu da sənin ziyarətgahın, nə niyyətin varsa, eləyə bilərsən, – dedi. – Heç bir niyyətim yoxdur, kəndə gələndən nə eləmişəmsə, hamısı babamın vəsiyyətidir! İçəri keçməliyik! – Mən qorxuram, qardaş. Görmürsən hər yanı kol-kos basıb, Allah bilir qapını neçə ilan qoruyur. Murad onu kənara itələdi: – Sən girmə! Meşədə kitablar tapılmayandan sonra bütün ümidi bu ziyarətgaha qalmışdı. Qapını özünə doğru çəkib açdı. İçəri Şahinin dediyindən fərqli olaraq təmiz və quruydu. Qalın taxtalardan ikiqatlı dam bura yağış, qar düşməsinə imkan verməmişdi. Ortada bir sanduqə vardı, üstünü oxuya bilmədi. Ərəb əlifbasından xəbərləri olsa da, bu yazı üsulu mürəkkəbdir və hər adam baş çıxara bilməz. Şahin: – Burda yatan hər kimsə, Allah rəhmət eləsin. Bu məzarların çoxu hansısa təriqət nümayəndələrinə, müridlərə və ya savaş qəhrəmanlarına aiddir, – dedi. Baş daşının arxasında, küncdə qalın yerli taxtadan düzəldilmiş, küncləri hələ də rəngini qoruyub saxlayan dəmir lövhələrlə haşiyələnmiş iri bir sandıq vardı. Murad yaxınlaşıb ehtiyatla sandığın qapağını qaldırdı. Elə bilirdi min illik bir tarixin qapısını açır. Sandıq köhnə dəftər-kitabla doluydu. Çoxu nəmdən bir-birinə yapışsa da, mətnləri oxunurdu. Daş şəbəkəli nazik pəncərədən düşən işıqda kitabları tək-tək qaldırıb baxır və bir kənara yığırdı. Hamısı dinə aiddi. Sandıqda qara cildli bir dəftər görəndə çaşdı, qışqırmaqdan özünü zorla saxladı. Birinci səhifədəki yazı aydın oxunurdu. Bəli, bu babasının vəsiyyət etdiyi dəftərdi; “axır ki tapdım” – deyib öz-özünə pıçıldadı. Şahinin “nəyi axtarırdın, nəyi tapdın?” sualına cavab vermədən, başqa kitabları da gözdən keçirib, sonra hamısını səliqəylə sandığa yığdı. Qara dəftəri götürüb qapıdan çıxdı. Şahin: – Məni dəli edəcək bu oğlan! – deyib, donquldana-donquldana onun ardınca getdi. Ətrafda heç kimin olmamasına sevinirdilər. Bura hər adamın rahat girib-çıxacağı yer deyil. Gələnlər də məzarın başına dolanıb, çəpərin içindəki ağacların budaqlarına parça bağlayıb gedərdilər. Balaca ziyarətgahın qapısını açıb içəri girmək kimsənin ağlına gəlməz. Düşər-düşməzi olar! Köhnə kənddən çıxandan sonra Murad Şahini qucaqladı: – Sənə minnətdaram, babamın vəsiyyətini yerinə yetirdim! Şahin: – Aç görək, nə yazılıb orda. Gör vəsiyyətnamə deyil ki! Yəqin Quran ayələrini köçürüb. Bu atmacadan sonra Murad ayaq saxladı, ağacın altında oturub dəftəri açdı. Dəftər ərəb əlifbası ilə və o qədər də aydın olmayan bir əl xəttilə yazılmışdı. Oxuya bilmədi... “Babam “etibarlı adama oxut” demişdi. İndi etibarlı adamı hardan tapım”. Kim bilir, dəftərdə nə yazılıb, bəlkə də çox bəsit sözlərdir. Ancaq heç bir sirri, mənası olmasa belə, vəsiyyətə əməl etməliydi. Bəlkə də heç kimi axtarmadan, belə mətnləri oxumaq üçün köhnə əlifba bilgisini artırmalıydı... Qara dəftərdə onun gözlədiyinin əksinə, qeyri-adi bir şey yox idi. Birinci səhifədə aydın latın qrafikasıyla “el ağzından toplanmışdır” yazılmışdı. Doğrudan da, dəftərin əvvəlində bu yerlərin el ədəbiyyatından nümunələr yazılmışdı. Bunların çoxu Qaçaq Həsən haqqında əhvalatlardı. Muradın bunların heç birindən xəbəri yoxdu. Dəftərin yarıdan sonrası ərəb əlifbasıylaydı. *** Bakıya qayıtmaq məsələsi olmasaydı Murad böyüklərinin xatirəsini yaşadan bu yerlərdən ayrılmazdı. Bu tək özünün yaşantısı deyil, atasının, babasının xatirələri ilə, evdə aldığı tərbiyə ilə bağlıdır. Ancaq sən demə, bu cür düşünən tək o deyilmiş; kəndə, ocağa can atanların və buranın cazibəsindən ayrılmaq istəməyənlərin çoxluğu onu sevindirirdi. ...Bakıya bazar günü çıxacaqlar. Şənbə gəlincə neçə gündən bəri qu desən qulaq tutulan yerləri, daha doğrusu, bulaqların başını qalabalıq gördü. Şahindən, “bu gün nə çox adam var buralarda, xeyirdimi?” – deyə soruşdu. Şahin, “yay uzunu, şənbə, bazar günləri belə olur. İmkan tapan qayıdır, bir-iki günlüyə havasını, suyunu dəyişir”, – dedi. Rejimin möhkəm vaxtında, ara açılmamış adamlar Salyandan bəri ötə bilmirdilər. Şahinin Muğanda qoyulan xırda əngəldən şikayətlənməsi Murada qəribə gəlir. Bəs xalq düşməni kimi sürgünə göndərilənlər, Komidə, Yamal yarımadasında, Kustanayda, Qaraqandada, Çu vilayətində, Sibirdə, Maqadanda, Çukotkada vətənsizliyə məhkum edilənlər, geri gəlməyə gümanı qalmayanlar, onların övladları nə etsin? ...Bulaq üstə palaz sərib oturanlara salam verdilər. Gələnlər xorla aldılar salamı. Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|