Anadolu university journal of art & design cilt / volume sayi / number aralik / december 2016 issn: 2146-7692

86
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
Görsel 7. Lauranne Quentric, ‘Kumaş ve kağıtla hazırlanmış kolaj kitap sayfası’
Önceden ‘çizer’ olarak adlandırdığımız ‘illüstratör’ün bundan böyle üretim yelpazesini ge-
nişlettiğini, farklı teknik denemelere giriştiğini ya da uygulama alanlarını çoğalttığını söyleye-
biliriz. Bugün, pek çok illüstratör, kişisel blog ve internet siteleri üzerinden yaptıkları işleri fark-
lı başlıklar altında bizlerle paylaşmakta, hatta satışlarını gerçekleştirmekte, ‘open studio’ (açık 
atölye) odaklı çalışma sistemi giderek yaygınlaşmaktadır.
Bu duruma bağlı olarak, neredeyse her gün, yaşamımızdan akan binlerce görüntünün pek 
çoğunda, artık; tümüyle ‘illüstratöre ait bir tarz’da, farklı ve özgün olma iddiasıyla üretilmiş 
sayısız illüstratif görselle ilişki kuruyoruz.
Güncel illüstrasyonda yaşanan ve deyim yerindeyse ‘alandan taşma‘ olarak adlandırılabilecek 
bu durum, illüstre edilmiş ürünlere olan talebin artmasıyla şekillenmekte, resimlenen nesneler 
satın alma davranışını tetikledikçe, çok sayıda farklı üretim yak-laşımı ve ürün çeşidi ortaya 
çıkmaktadır.
Sanat ve tasarım başta olmak üzere, disiplinlerarası sınırların erimesi, var olan tanımların 
değişmesi, hatta yok olması, kendi üretim aşamasında sayısız alternatifle yüzleşen illüstratörü 
de durağanlıktan kurtarmış, yeni sürece bağlı olarak değişken bir konum kazandırmıştır.
Görsel 8. Corby Tindersticks, ‘Bubble London, January 2013 etkinliğinde yer alan stand’

---

87
SANAT & TASARIM DERGİSİ
Pek çok illüstratörün kartvizitine tasarımcı ve sanatçı kimliklerinin eklenmesiyle, yerel öl-
çekte henüz çok yaygın olmasa da, ’open studio’(açık atölye) olarak adlandırılan bireysel ya da 
kolektif girişimler, çok yönlü atölyeler ortaya çıkmış, ‘kitap resimlemek’ ise sürecin yalnızca 
küçük bir parçası haline gelmiştir. Öyle ki, kimi atölyelerde el sanatlarından, farklı disiplinlerin 
uygulanışına kadar çeşitli dersler verilmekte ya da grup çalışmaları yapılmaktadır.
Görsel 9. Pierre Cornuel, ‘İllüstratif atölye dersinde öğrencilerle’

---

88
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
SONUÇ
Yukarıda sözü geçen ve örnekler üzerinden de izlenebilecek gelişmelerin, değişimlerin, il-
lüstrasyonun yolculuğuna pek çok şey kattığı ortadadır. Yaklaşık altmış yıldır yapılan yenilikçi 
çalışmalar sayesinde, ‘illüstrasyon’ sözcüğü bugün çok geniş bir alan ve sayısız görseli tanımla-
maktadır. İllüstrasyon uzun bir süredir; çocuk kitaplarından, anaokullarından, çocuk ürünleri-
ni süslemek ya da çocuk odalarının dekorasyonu v.b. için kullanılmaktan çıkıp, tasarım eğitimi-
nin gözardı edilemeyecek bir alanına, deneysel/işlevsel tasarım çalışmalarının yapı taşlarından 
birisine dönüşmüştür.
Diğer yandan, bugün neredeyse her saniye karşılaştığımız illüstrasyon örneklerini belirli iş-
lev ve başlıklar altında net çizgilerle ayırıp sınıflandırmak eskisi denli kolay olmasa da, sınırları 
genişleyen illüstratörün nitelikli ve özgün çalışma sorunu sürmektedir. Zira ‘sonsuza uzanan 
görüntüler’ dünyasında; pedagojik çerçeve esnemiş, teknoloji mükemmel biçimlere olanak tanı-
mış ve uygulama alanı ‘her yer’e dönüşmüşse de, ‘illüstrasyonun üzerinde yeraldığı ürünün far-
kedilirliğini ve satışını büyük ölçüde artırdığı’ ortaya çıkmıştır. Bu durum, satışı garantilenmek 
istenen pek çok  ürünün hızlı ve rağbet gören tarzlar taklit edilerek resimlenmeye çalışılmasını, 
dolayısıyla orijinalite ve niteliğe ilişkin pek çok sorunu da beraberinde getirmiştir.
Dijital üretim olanaklarının sunduğu çeşitlilik ise, araçların yaygınlık kazanıp artması ve 
üretimin hızlanmasıyla, ‘hayallerimizin ötesinde’ bir üretimi bizler için kolay ulaşılır kılmak-
ta, bazen zamanda, bazen phantasia dünyasında yolculuğa çıkararak heyecan  tazelemektedir. 
Bu görsellerle karşılaştığımızda hissettiğimiz; ‘nostalji, sevimli olanı satın almaya eğilim, ma-
sumiyetimizi/çocukluğumuzu yeniden yaşama isteği, gülümseme, v.b.’ gibi tümüyle psikolojik 
nedenler, onlara gösterdiğimiz ve giderek artan rağbeti büyük ölçüde açıklamaktadır. Bunu da; 
‘hiçliğin içindeki mitosları inşa edip sağlamlaştırma’ ya da ‘yokluğa karşı yanılsamayla cevap 
verme çabası’nın bir uzantısı gibi değerlendirmek istayabilecek tartışmalara karşın eğilimin hız 
kesmeden yayıldığı, çeşitlendiği görülmektedir (Cioran, 2012: 26, 132).
Diğer yandan, Thierry Groensteen’in araştırmalarında ‘büyümeyi reddeden koleksiyoner’ 
adını verdiği; önceleri oyun parklarını, video ve bilgisayar oyunlarını talan eden alıcı kitlesi, 
illüstrasyonun ’çocuk işi’ olduğu inancının çökmesiyle genişlemeyi sürdüren ve ‘kitap dışındaki 
pazar’ı da beslemektedir. (Groensteen, 2008) Bu kitle, tasarım satın alarak sanatla olan ilişkisini 
farklı biçimde inşa eden, kullanım nesnelerine uyarlanan sanata ve özgün ürünlere meraklı, 
buna maddi gücü yeten, sosyal sorunlara ve çevreye duyarlı bir profil çizmektedir. Aynı zaman-
da; Neocraft, hand made revolution, DIY gibi yükselen popüler akımların illüstrasyonla yolu 
kesişen el üretiminin de destekleyicisi ve tüketicisi olduğu söylenebilir.
Ne var ki, kurulan ya da kurulmak istenen ilişkinin samimiyeti ve küresel ölçekte iletişim ha-
linde olan bir dünyada yükselen bu talep ve satınalma davranışı karşısında illüstratörün üretim 
süreci, yukarıda da dile getirildiği gibi ‘düşündürücü’dür. Zira, birbirinden haberdar çok sayıda 
sanatçının işlerinde giderek artan benzeşmelere tanık olunmakta, kimi illüstratörler ait oldukla-
rı coğrafyanın, etnik kökenlerin ve kültürün izlerini işlerine yansıtarak küçük farklar yaratsa da, 

---