Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
170 Uygulamada genel boşanma nedenlerinden evlilik birliğinin temelinden sarsılması aynı zamanda özel boşanma nedenlerini de kapsamına aldığından, özel boşanma nedenlerine dayalı olarak açılan davaların nadir olarak ortaya çıktığını görmekteyiz. Nitekim, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü‟nün yaptığı boşanma nedenlerine dayalı araştırmaya göre 1997-2003 yılları arasında Türkiye‟de boşanmaların ortalama % 94’ü evlilik birliğinin sarsılması sebebine dayalı olarak gerçekleşmiştir. Bu nedenle özel boşanma sebeplerinin nispileştirilmesi eğiliminin sonucu olarak Alman ve İsviçre Hukuklarında özel ve genel boşanma sebeplerinin aynı çatı altında toplanması Türk Hukukunda da hukuki işleyiş açısından çok daha uygun olacaktır. Eski Medeni Kanunu’muzda 1988 yılında kabul edilen 3444 sayılı yasayla yapılan değişikliğe kadar daha ağır kusurlu eşe evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı olarak dava açma imkânı tanınmamıştı. Anılan yasayla yapılan değişiklikten sonra kusur evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı davalar bakımından tali planda tutularak daha ağır kusurlu eşe de dava açma hakkı tanınmıştır. Bu düzenleme geçerliliğini yeni Medeni Kanunumuzda aynen korumuşsa da Yargıtay uygulamada tamamen kusurlu olan eşe dava açma hakkı tanımamaktadır. Yargıtay’a göre evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı olarak boşanmaya karar verilebilmesi davalının az da olsa kusurlu olmasına bağlıdır. Önceki Medeni Kanun zamanında doktrinde oldukça tartışmalı olan eşlerden birinin diğerinden daha fazla kusurlu olmasına karşın dava açmış olması halinde, davacının daha fazla kusurlu olduğunun def’i yoluyla mı ileri sürüleceği yoksa itiraz olarak hâkim tarafından kendiliğinden mi dikkate alınacağı tartışmasının; 3444 sayılı kanunla EMK Md. 134’de itirazın doğrudan doğruya davalıdan gelmesi gerektiği, bu anlamda esas olarak bir def’i olduğu sonucu çıkacak şekilde yapılan düzenlemenin 4271 Türk Medeni Kanunumuzca 166/II. maddede aynen korunması karşısında, artık bir anlam ifade etmediği, burada bir def’inin bulunduğu söylenebilir. Hâkim, davacı daha kusurlu olsa bile, şu ya da bu sebeple boşanmak istemeyen, sırf davayı uzatmak ya da karşı tarafı bıktırıp ondan çıkar sağlamak için 171 def’i hakkını kullanan davalının, bu hakkını kötüye kullanıldığını görürse, boşanmaya karar verebilecektir. TMK Md. 166/1, 2 uygulamasında “evlilik birliğinin sarsılmış olması” olgusu ile “ortak hayatın çekilmez oluşu” olgusunu ayırmak kolay değildir. Burada, “ortak hayatın çekilmez hale gelmesi” nin,“evlilik birliğinin temelden sarsılması”na eklenen bir şart değil, sarsılmanın “şiddet derecesi” olduğunu söylemek yerinde olacaktır. Zira, bir madalyonun iki yüzü olarak da adlandırabileceğimiz bu iki kavram birbirlerinin yerlerine de kullanılmaktadır. Şöyle ki evlilik birliğinin ne ölçüde sarsıldığını anlayabilmek için bu evlilikte ortak hayatı sürdürmenin davacıdan beklenip beklenemeyeceğine bakmak gerekirken; davacı eşten ortak hayatı sürdürmesinin beklenebilip beklenemeyeceğinin anlayabilmek için de evlilik birliğinin ne ölçüde sarsılmış olduğuna bakmak gerekecektir. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebiyle boşanma davasında, evlilik birliğinin devamının eşlerden beklenemeyecek dereceye getiren davranışlar ise bugüne kadar olan uygulama ile Yargıtay 2. Hukuk Dairesi tarafından içtihatlarla belirlenmiştir. Öğretide bir takım olayların varlığının “çekilebilirlik karinesi”ni gündeme getireceği ve evliliğin boşanmayla kural olarak sona ermeyeceği kabul edilir. Evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına esas alınabilecek olaylardan sonra eşlerin bir araya gelmiş olması halinde eşlerin önceki olayları affetmiş sayılacaklarına ilişkin Yargıtay uygulamasına şüpheyle yaklaşılabilir. Zira gösterilen barışma girişimlerine rağmen evlilik birliğinde düzelme yolunda herhangi bir aşama kat edilememişse, artık evlilik birliğinin temelinden şiddetli olarak sarsıldığının kabulü gerekir. Yargıtay HGK ve 2 HD’nin boşanma kararı verilip kesinleşmediği sürece sadakat ve/veya yardım yükümlülüğüne aykırı bütün davranışların boşanma sebebi olarak kabul edilip değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin görüşü, boşanma davalarının açıldığı tarihteki hukuki ve maddi vakıalara göre çözüleceğine ilişkin vazgeçilmez usul ilkesi ile bağdaşmamaktadır. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması konusunda ispat araçlarından en yoğun kullanılanı tanık anlatımlarıdır. Tanıkların taraflardan biriyle olan akrabalık ilişkisinin, tek başına tanık anlatımlarının hükme esas alınmasını engellemeyeceği, 172 aksine ciddi ve inandırıcı delil ve olaylar yoksa tanıkların gerçeği söylemiş olduğuna ilişkin genel kuralın uygulanacağı söylenebilir. Yargıtay’ın evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına ilişkin olarak açılan boşanma davasında, eşlerin tek tek özel yaşamlarının değil bütün olarak aile yaşamının gizliliği ve dokunulmazlığının önem ve öncelik taşıdığı düşüncesiyle davacı-davalı koca tarafından mahkemeye delil olarak sunulan, ses kayıtlarına ilişkin CD’nin, davalının “özel hayatının gizliliği” ihlal edilmek suretiyle hukuka aykırı yolla elde edildiğine ilişkin itirazı kabul etmediği kararı dikkat çekicidir. Her ne kadar Alman Medeni Kanunu(BGB)’ndan farklı olarak, TMK’nin lafzında “kesin karine” tabiri yer almasa da, TMK Md. 166/4. fıkrasındaki koşulların varlığı halinde hakimin boşanmaya karar vermek zorunda olması karşısında; ortak hayatın yeniden kurulamamasına dayalı olan bu boşanma sebebinin Türk Hukukunda uygulaması oldukça fazla olan bir kesin karine niteliğinde olduğu söylenebilir. Öte taraftan, TMK’nin 166/3 maddesi hükmünde hakimin birlikte başvuran eşlerin saiklerini araştırma gibi bir yükümlülüğü olmadığından burada da esas kesin bir karine vardır. Anlaşmalı boşanma hukuk sistemimize 1988 tarihinde 3444 sayılı yasayla 743 sayılı Medeni Kanunumuzda yapılan değişiklikle getirilmiştir. Anlaşmalı boşanmada evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedenine ilişkin boşanma davasındakinin aksine, tarafların ikrarı hâkimi bağlar. Eşlerin birlikte başvurmaları halinde, evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olduğu yönünde aksinin öngörülmesi mümkün olmayan kanuni bir karine ortaya çıkar. Ancak burada hâkimin tarafların ikrarıyla bağlı olacaklarına ilişkin kural evlilik birliğinin çekilmez hale gelip gelmediğinin tespiti bakımındandır. Hâkim çocukların durumu ile mali hükümler bakımından tarafların ikrarı ile bağlı değildir. Anlaşmalı boşanmada hâkimin evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olup olmadığı hususunda araştırma yapma yetkisi ve yükümlülüğünün olmamasına karşın, tarafların boşanma konusundaki iradelerini serbestçe ortaya koyup koymadıklarını denetleme yükümlülüğü vardır. Bu nedenle eşler bizzat davanın açıldığı mahkeme hâkimi Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|