Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
173 tarafından dinlenmelidir. Buna bağlı olarak akıl hastalarının anlaşmalı olarak boşanmalarına karar verilemez. Hâkimin çocukların durumu ve mali hükümler bakımından ortaya çıkan protokolü yerinde görmemesi halinde protokol üzerinde gereken değişiklikleri yapması mümkündür. Protokolün kabul edilebilirliği noktasında uluslar arası ve ulusal mevzuatta belirlendiği üzere çocuğun dinlenilme hakkı önem taşımaktadır. Ancak anlaşmalı boşanmaya karar verilebilmesi için tarafların hâkimin yapmış olduğu protokole ilişkin değişiklerin eşlerce de kabul edilmiş olması gerekir. Çocukların durumuna özellikle de velayete ilişkin hususlarla iştirak nafakası ile ilgili konular girer. Mali sonuçlara ise maddi, manevi tazminat ile yoksulluk nafakası girer. Bu kalemler dışındaki hususlar hâkim tarafından yerinde görülmese bile boşanmaya karar verilebilir. Zira protokol hükümlerinin uygun görülmesine ilişkin zorunluluk sadece çocukların durumu ve mali sonuçlarla sınırlıdır. Ayrıca tarafların bu kalemler dışındaki hususlar bakımından herhangi bir belirleme yapmaları mümkündür. Anlaşmalı boşanmada saikin önemli olup olmadığına ilişkin olarak Yargıtay’ın eski tarihli kararlarıyla yeni tarihli kararları arasında bir birlik yoktur. Ancak Yargıtay’ca verilmiş olan son tarihli kararlar saikin önemli olduğu yönündedir. Uygulamada ortaya çıkan anlaşmalı boşanma davalarının büyük bir çoğunluğu kadının dul maaşı alması ya da kocanın yurt dışına gitmesi amacına dayalı olarak ortaya çıkmaktadır. Hakim saik araştırması yapmayacaktır. Ancak eğer taraflar dilekçelerinde veya duruşmadaki sözlü beyanlarında yetim aylığı alabilmek veya alacaklılardan mal kaçırmak gibi amaç ve niyetlerle boşanmak istediklerini beyan etmişler ve bu beyanları tutanağa geçirilmişse hakim boşanma talebinin reddine karar vermeli, kanuna karşı hile teşkil edecek bir işleme göz yummamalıdır. Yargıtay uygulamasına göre anlaşmalı boşanmaya ilişkin şartların yerine gelmemesi halinde dava reddedilmemeli, davaya kaldığı yerden evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı boşanma davası olarak devam edilerek, bu yöndeki taraf deliller toplanmalıdır. 174 Ortak hayatın yeniden kurulamamasına dayalı olarak boşanmaya karar verilebilmesi için, daha öncesinde herhangi bir nedene dayalı olarak açılan boşanma davasının herhangi bir nedenle retle sonuçlanması, buna ilişkin kararın kesinleşmesinden itibaren üç yılın geçmesi ve bu süre içerisinde eşlerin evlilik birliğinin kendilerine yüklediği yükümlülükleri yerine getirmekten ve hakları kullanmaktan kaçınma sonucunu doğuracak bir biçimde bir araya gelmemiş olmaları gerekir. Üç yıllık süre hakkın varlık şartı yani dava şartı olduğu için hâkim bunu re’sen göz önünde bulundurur. Eşlerin üç yıllık süre boyunca kesintisiz olarak bir araya gelmemiş olmaları gerekmektedir. Burada hâkimin boşanma kararı verebilmesi için eşlerin kusur durumlarını araştırması gerekmemektedir. Zira, nasıl eşlerin boşanma konusunda anlaşmaları evlilik birliğinin temelinden sarsıldığına ilişkin kesin bir karine teşkil ediyorsa, eşlerin üç yılı fiili olarak ayrı geçirmeleri de evlilik birliğinin temelinden sarsıldığına ilişkin kesin bir karine teşkil eder. Benzer şekilde redle sonuçlanan boşanma davasında, eşlerden birinin diğerine göre daha az, daha fazla kusurlu olması veya tamamen kusursuz olmasının da açılacak dava bakımından bir özelliği bulunmayacaktır. Ancak hakim, ortak hayatın yeniden kurulamamasına dayalı boşanma davasında boşanmanın eki niteliğindeki maddi ve manevi tazminat hakları ile nafakaya ilişkin talepler bakımından kusura ilişkin olguları araştırarak olumlu ya da olumsuz bir karar vermelidir. Belirtelim ki aynı dilekçede fiili ayrığa ve evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına aynı anda dayanılması mümkündür. Ancak bu durumda her iki neden bakımından araştırma yapılarak ayrı ayrı hüküm kurulmalıdır. Anlaşmalı veya ortak hayatın yeniden kurulamamasına dayalı boşanma davalarında dava sürecinde henüz karar kesinleşmeden davacının ölmesi halinde, davacı mirasçılarının davalının ağır kusurlu olduğunun tespitini isteme ve bu yolla davalının davacıya mirasçı olmasını engelleme imkânları bulunmalıdır. Zira, ölüm 175 nedeniyle zaten son bulmuş bir evliliğin ardından davacı mirasçılarına tanınan ve kusurlu eşin tespitine yönelik bu hakkın boşanma sebepleri arasında herhangi bir ayrım gözetilmeksizin uygulanabilmesi gerekir. Ortak hayatın yeniden kurulamamasına ilişkin davaya esas alınacak retle sonuçlanan boşanma davasının feragatle sonuçlanması durumunda da bu şartın yerine geldiğinin kabulü gerekir. Zira, feragat nedeniyle davanın reddine şeklinde karar verildiğinde, bu karar esasa ilişkin bir red kararı olacağından, üç yıllık sürenin feragat tarihinden itibaren başlatılmasında hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır. Boşanma davalarında dava malzemesinin taraflarca getirilmesi ilkesinin sınırlı bir şekilde uygulandığı söylenebilir. Zira her ne kadar TMK Md. 184/bent 1 hükmü ile aile mahkemesi hakimi, boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe bunları ispatlanmış sayamayacak ise de; TMK Md. 166/4 hükmünün varlığı bizi boşanma davasının ne tam olarak kendiliğinden araştırma ilkesi ne de tam olarak taraflarca getirilme ilkesinin mutlak olarak uygulandığı bir dava olduğu sonucuna götürür. Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|