Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1
Yüklə 45,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Almay ınca payını, Çəkilmə bir yana sən... Nəğmədən sonra kosaya pay verirlər . Oyunçular kosanı o biri evə aparırlar
- SÖZLÜK SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil ƏSL DOST
- SÖZLÜK SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1.
- EYNƏK 56 Mirmehdi Seyidzadə
Ev yiyəsi yerindən gec dursa, oyunçular bir ağızdan oxuyurlar: Ay kosakosa gəlmisən, Gəlmisən meydana sən, Almay ınca payını, Çəkilmə bir yana sən... Nəğmədən sonra kosaya pay verirlər . Oyunçular kosanı o biri evə aparırlar . Beləbelə bütün ev ləri gəzir, yığdıqları şeyləri düzəltdikləri evə gətirir , şənlik keçirirlər. ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Novruz bayramı ilə əlaqədar bildiyiniz adətləri sadalayın. 2. Siz də bayram axşamlarında tonqal qalayırsınızmı? Tonqalın üstündən tullanan zaman de yi lən sözləri səsləndirin. Bilmirsinizsə, öyrənin. 3. Bilirsinizmi, “Qulaq falı”na hansı çərşənbədə çıxırlar? Bu adətin mənası barədə mə lu ma tınız varmı? Soruşub öyrənin, çox maraqlıdır! 4. Novruz bayramında bayram xonçası necə bəzənir? Novruz xonçası ilə bağlı düzgün ca vabı tapıb səsləndirin. a) Xonça bayram şirniyyatı, səməni, bayram şamları, qozfındıq, meyvə, boyanmış yumurta ilə bəzənir. b) Xonçaya böyük bir qabda bayram plovu qoyulur. c) Xonçaya [s] səsi ilə başlanan yeddi növ əşya qoyulur. d) Xonça ancaq şəkərbura, paxlava və qoğaldan ibarət olmalıdır. 5. Novruz adətlərindən ən çox xoşunuza gələni hansıdır? Məsələn, heç “yumurta döyüşdür mək”də udmusunuzmu? Bu barədə danışın. ÇOXBİLMİŞ ÖYRƏDİR Sevimli dostlar, siz rus dilində elə sözlər bilirsiniz ki, onlar birbirinə əks mənalar ifadə edir. Be lə sözlər Azərbaycan dilində də var. Məsələn: qara–ağ , hündür – alçaq , uzun–gödək , şirin–acı , ağlamaq–gülmək , almaq–vermək ... Rus dilində olduğu kimi, Azərbaycan dilində də belə sözlər əksmənalı sözlər, yəni antonimlər ad lanır. 6. Bayram axşamı “papaq atmaq” adətinə necə baxırsınız? Bu adəti yaşatmaq lazımdır, yoxsa yox? Papağınıza qoyulan paydan razı qalmısınızmı? Fikirlərinizi yoldaşlarınızla bölüşün. 7. Novruz bayramı başqa hansı ölkələrdə bayram edilir? Araşdırma aparın, təqdimat hazırlayın. 8. Azərbaycanda yaşayan digər xalqların nümayəndələri də yazın gəlişini bayram edirmi? Bu xalqların bayramları barədə məlumatınız varmı? Bildiklərinizi danışın. 9. Mətnin sonrakı hissələrində göy rəngdə verilmiş sözlərin birbirinə münasibətini mü əy yən ləşdirin. a) yaxınmənalı sözlərdir b) əksmənalı sözlərdir c) omonim sözlərdir 54 zirək – ловкий tərsinə – наоборот kürk – тулуп çömçə – паловник zınqırov – колокольчик unlamaq – посыпать мукой öküz – бык nübar– первый плод düyün – здесь: веселье motal papaq – большой косматой папах pay vermək – вручить, дать подарок arşın – аршин kəfənsiz – без савана SÖZLÜK_SÖZ_EHTİYATI__Çap_üçün_deyil__ƏSL_DOST'>SÖZLÜK SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil ƏSL DOST Sənan və Andrey dostdurlar. Onlar dördüncü sinifdə oxu yurlar. Dostlar* hər gün gö rü şür , məktəbə birlikdə gedirlər. Dost lar dərslərinə də çox vaxt birlik də . Bu gün də Sənan küçədə Andre yi gözlədi*. Lakin Andrey gəl mə di. Sə nan məktəbə getdi. Dostunu məktəbdə axtardı. O, məktəbdə də yox idi. Sə nan çox narahat oldu. Dərsdən sonra bir başa Andreygilə getdi. Andrey ev də də yox idi. Andreyin bacısı Na taşa əhvalatı Sənana danışdı... Andrey indi xəstəxanadadır. Onun ayağı sınıb. Anası Anna xa la xəstəxanada Andreyin ya nın da qalır. Sənan evə qayıtdı. O çox kədərlənmişdi *. Dərslərinə də həvəssiz hazırlaşdı*. Anası işdən qa yıtdı. Sənan əhvalatı anasına danışdı. Anası onu sakitləşdirdi *. Sabah dərsdən sonra anası Sənanı Andreyin ya nına apardı. Andrey yataqda* idi. Onun sa rımışdılar. Andrey dostunu* görəndə çox sevindi . Dostlar xeyli söhbət etdilər. Bir neçə gündən Andrey xəstəxanadan çıxdı. Onun ayağı hələ tamam sağalmamışdı. Andrey hələ məktəbə getmirdi. Sənan hər gün dərsdən sonra dostunun yanına gedirdi. Onlar dərslərə birlikdə hazırlaşırdılar . Sənan dərslərində Andreyə kömək edirdi. Tezliklə Andreyin ayağı . Dostunun köməyi ilə Andrey dərslərindən * geri qalmadı. Müəllim* Sənandan* çox razı qaldı. O, Sənana sinif adından* təşəkkür elan etdi. Bir gün uşaqlar məktəbin qəzetində “Əsl dost” başlıqlı * məqalə oxudular. Məqaləni Andrey yazmışdı. 55 İNSAN İNSAN OLUR ƏMƏLLƏRİYLƏ birbaşa – прямо həvəssiz – неохотно sınmaq – сломаться narahat olmaq – беспокоиться “Əsl dost” başlıqlı – под заголовком “Əsl dost” geri qalmaq – отставать təşəkkür elan etmək – объявить благодарность SÖZLÜK SÖZ EHTİYATI Çap üçün deyil ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR 1. Mətni oxuyun və rus dilinə tərcümə edin. 2. Mətndəki göy boşluqların yerinə qoyduğunuz sözləri bir daha səsləndirin. 3. Mətni aşağıdakı ardıcıllıq üzrə danışmaq olarmı? Fikrinizi əsaslandırmağa çalışın. 1) Sənan və Andreyin dostluğu. 4) Sənanın narahatlığı. 2) Andreyin xəstəxanadan çıxması. 5) Andreyin dostunu görəndə sevinməsi. 3) Sənanın dərslərində dostuna köməyi. 6) Müəllimin Sənandan razı qalması. 4. Aşağıdakı suallardan hansına mətndə cavab tapa bilmədiniz? Onları səsləndirin. 1) Dostlar neçənci sinifdə oxuyurlar? 2) Andrey harada anadan olub? 3) Sənanın narahat olmasının səbəbi nə idi? 4) Andreyin ayağı niyə sınmışdı? 5) Sənan niyə hər gün Andreyin yanına gedirdi? 6) Nə üçün Andrey dərslərindən geri qalmadı? 7) Divar qəzetindəki məqaləni kim yazmışdı? 5. ”Dost” sözünə əksmənalı və yaxınmənalı sözlər hansı variantda verilib? a) yoldaş; qardaş b) düşmən; yoldaş c) sirdaş; qonşu d) tanış; qohum 6. “Əhvalat” sözünün əvəzinə mətndə hansı sözü işlətmək olar? a) macəra b) hadisə c) nağıl d) hekayə 7. Aşağıdakı suallar ətrafında danışın: 1) Sənanın hərəkətini necə qiymət lən di rir si niz? 2) Sinif yoldaşlarınız və ya dostlarınız çətin liyə düşəndə kömək edirsinizmi? 3) Sinif yoldaşlarınızdan kiminlə dostluq edirsiniz və niyə? 8. Hansı birləşmədə “ayaq” sözü əsl (birinci) mənasında işlənib? a) stolun ayağı b) Andreyin ayağı c) kəndin ayağı d) şkafın ayağı 9. “Sağalmaq” sözünün hansı sözdən düzəldiyini müəyyən edə bilərsinizmi ? a) sağ(maq) b) sağ (ölü) c) sağ (sol) d) sağlam (xəstə) EYNƏK 56 Mirmehdi Seyidzadə Qoca ətrafa baxdı, Dedi: Sağ ol, ay bala! Sən verdin eynəyimi, Elə bil ki, qaytardın Mənə göz bəbəyimi. Eynəyini siləndə Qocanın əli əsdi . Eynəyi yerə düşdü. O yazığın, elə bil, Gözlərində bir anlıq, Hər yan zülmətə döndü. Aləm oldu qaranlıq. Kitabları əlində Dərsdən gəlirdi Elşən. Qocanın eynəyini O tez götürdü yerdən. Silib dedi: Al, baba! Alıb eynəyi taxdı, İşıq gəldi gözünə. Çap üçün deyil Yüklə 45,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|