Azer-dili 4s Derslik 2017 Layout 1



Yüklə 45,65 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə20/38
tarix26.08.2018
ölçüsü45,65 Mb.
#64691
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   38

Ev yiyəsi yerindən gec dursa, oyunçular bir ağızdan oxuyurlar:
Ay kosa­kosa gəlmisən,
Gəlmisən meydana sən, 
Almay
ınca payını,
Çəkilmə bir yana sən...
Nəğmədən sonra kosaya pay 
verirlər
. Oyunçular kosanı o biri evə 
aparırlar
. Belə­belə bütün
ev ləri gəzir, yığdıqları şeyləri düzəltdikləri evə 
gətirir
, şənlik keçirirlər.
ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR
1. Novruz bayramı ilə əlaqədar bildiyiniz adətləri sadalayın.
2. Siz də bayram axşamlarında tonqal qalayırsınızmı?  Tonqalın üstündən tullanan
zaman de yi lən sözləri səsləndirin. Bilmirsinizsə, öyrənin.
3. Bilirsinizmi, “Qulaq falı”na hansı çərşənbədə çıxırlar? Bu adətin mənası barədə
mə lu ma tınız varmı? Soruşub öyrənin, çox maraqlıdır!
4. Novruz bayramında bayram xonçası necə bəzənir? Novruz xonçası ilə bağlı düzgün ca ­
vabı tapıb səsləndirin.
a) Xonça bayram şirniyyatı,  səməni, bayram şamları, qoz­fındıq, meyvə, boyanmış yumurta 
ilə bəzənir. 
b) Xonçaya böyük bir qabda bayram plovu qoyulur.
c) Xonçaya  [s] səsi ilə başlanan yeddi növ əşya qoyulur.
d) Xonça ancaq şəkərbura, paxlava və qoğaldan ibarət olmalıdır.
5. Novruz adətlərindən ən çox xoşunuza gələni hansıdır?  Məsələn, heç “yumurta döyüşdür­
mək”də udmusunuzmu? Bu barədə danışın.  
ÇOXBİLMİŞ ÖYRƏDİR
Sevimli dostlar, siz rus dilində elə sözlər bilirsiniz ki, onlar bir­birinə əks mənalar
ifadə edir.  Be lə sözlər Azərbaycan dilində də var. Məsələn: 
qara–ağ

hündür –
alçaq
,  
uzun–gödək
,  
şirin–acı
,  
ağlamaq–gülmək
,  
almaq–vermək
...
Rus dilində olduğu kimi, Azərbaycan dilində də  belə sözlər əksmənalı sözlər,
yəni antonimlər ad lanır.
6.  Bayram axşamı “papaq atmaq” adətinə necə baxırsınız?  Bu adəti yaşatmaq lazımdır, yoxsa
yox?  Papağınıza qoyulan paydan razı qalmısınızmı? Fikirlərinizi  yoldaşlarınızla bölüşün.
7. Novruz bayramı başqa hansı ölkələrdə bayram edilir? Araşdırma aparın, təqdimat hazırlayın.
8. Azərbaycanda yaşayan digər xalqların nümayəndələri də yazın gəlişini bayram edirmi? Bu
xalqların bayramları barədə məlumatınız varmı? Bildiklərinizi danışın.   
9. Mətnin sonrakı hissələrində göy rəngdə verilmiş sözlərin bir­birinə münasibətini mü əy yən ləşdirin.
a) yaxınmənalı sözlərdir       b) əksmənalı sözlərdir       c) omonim sözlərdir
54
zirək – ловкий
tərsinə – наоборот
kürk – тулуп
çömçə – паловник
zınqırov – колокольчик
unlamaq – посыпать мукой
öküz – бык
nübar–  первый плод
düyün – здесь: веселье
motal papaq – большой косматой папах
pay vermək – вручить, дать подарок
arşın – аршин
kəfənsiz – без савана
SÖZLÜK_SÖZ_EHTİYATI__Çap_üçün_deyil__ƏSL_DOST'>SÖZLÜK
SÖZ EHTİYATI
 Çap üçün deyil


ƏSL  DOST
Sənan və Andrey dostdurlar.
Onlar 
dördüncü
sinifdə oxu 
­
yurlar. Dostlar* hər gün 
gö rü şür
,
məktəbə 
birlikdə 
gedirlər. Dost­
lar 
dərslərinə 
də çox vaxt birlik ­
də                    .
Bu gün də Sənan küçədə
Andre yi gözlədi*. Lakin Andrey
gəl mə di.  Sə nan  məktəbə  getdi.
Dostunu məktəbdə axtardı. O,
məktəbdə də yox idi. Sə nan çox
narahat oldu. Dərsdən sonra bir­
başa Andreygilə getdi. Andrey
ev də də yox idi. Andreyin bacısı
Na taşa 
əhvalatı
Sənana danışdı...
Andrey indi xəstəxanadadır.
Onun ayağı sınıb. Anası  Anna
xa la xəstəxanada Andreyin ya ­
nın da  qalır.
Sənan evə qayıtdı. O çox 
kədərlənmişdi
*.  
Dərslərinə 
də 
həvəssiz
hazırlaşdı*. Anası işdən
qa yıtdı. Sənan əhvalatı anasına danışdı. Anası onu 
sakitləşdirdi
*.
Sabah 
dərsdən 
sonra anası Sənanı Andreyin ya nına apardı. Andrey yataqda* idi. Onun
sa rımışdılar. Andrey dostunu* görəndə çox 
sevindi
. Dostlar xeyli söhbət etdilər. 
Bir neçə gündən            Andrey 
xəstəxanadan
çıxdı. Onun ayağı hələ tamam sağalmamışdı.
Andrey hələ məktəbə getmirdi. Sənan hər gün dərsdən sonra dostunun yanına gedirdi. Onlar
dərslərə
birlikdə 
hazırlaşırdılar
. Sənan 
dərslərində
Andreyə kömək edirdi.
Tezliklə 
Andreyin ayağı 
. Dostunun köməyi ilə Andrey 
dərslərindən
* geri qalmadı.
Müəllim* Sənandan* çox razı qaldı. O, Sənana sinif adından* təşəkkür elan etdi. 
Bir gün uşaqlar məktəbin  
qəzetində “Əsl dost”  
başlıqlı
*  məqalə oxudular.  Məqaləni
Andrey yazmışdı.
55
İNSAN İNSAN OLUR ƏMƏLLƏRİYLƏ
birbaşa – прямо
həvəssiz – неохотно
sınmaq – сломаться
narahat olmaq – беспокоиться     
“Əsl dost” başlıqlı – под заголовком “Əsl dost”
geri qalmaq – отставать
təşəkkür elan etmək – объявить благодарность
SÖZLÜK
SÖZ EHTİYATI
 Çap üçün deyil


ÇOXBİLMİŞ DÜŞÜNDÜRÜR
1. Mətni oxuyun və rus dilinə tərcümə edin.
2. Mətndəki göy boşluqların yerinə qoyduğunuz sözləri bir daha səsləndirin.
3. Mətni aşağıdakı ardıcıllıq üzrə danışmaq olarmı? Fikrinizi əsaslandırmağa
çalışın.
1) Sənan və Andreyin dostluğu.
4) Sənanın narahatlığı. 
2) Andreyin xəstəxanadan çıxması.
5) Andreyin dostunu görəndə sevinməsi.
3) Sənanın dərslərində dostuna köməyi.    6) Müəllimin Sənandan razı qalması.
4. Aşağıdakı suallardan hansına mətndə cavab tapa bilmədiniz? Onları səsləndirin.
1) Dostlar neçənci sinifdə oxuyurlar?
2) Andrey harada anadan olub?
3) Sənanın narahat olmasının səbəbi nə idi?
4) Andreyin ayağı niyə sınmışdı?
5) Sənan niyə hər gün Andreyin yanına gedirdi?
6) Nə üçün Andrey dərslərindən geri qalmadı? 
7) Divar qəzetindəki məqaləni kim yazmışdı?
5. ”Dost”  sözünə əksmənalı və yaxınmənalı  sözlər  hansı variantda verilib? 
a) yoldaş; qardaş          b) düşmən; yoldaş          c) sirdaş; qonşu         d) tanış; qohum 
6. “Əhvalat” sözünün əvəzinə mətndə hansı sözü işlətmək olar?
a) macəra              b) hadisə                     c) nağıl                 d) hekayə 
7. Aşağıdakı suallar ətrafında danışın: 
1) Sənanın hərəkətini necə qiymət lən di rir si niz? 2) Sinif yoldaşlarınız və ya dostlarınız çətin­
liyə düşəndə kömək edirsinizmi? 3) Sinif yoldaşlarınızdan kiminlə dostluq edirsiniz və niyə? 
8. Hansı birləşmədə “ayaq” sözü əsl (birinci)  mənasında işlənib?
a) stolun ayağı           b) Andreyin ayağı           c) kəndin ayağı         d) şkafın ayağı
9. “Sağalmaq” sözünün hansı sözdən düzəldiyini müəyyən edə bilərsinizmi ?
a) sağ(maq)               b) sağ (ölü)                   c) sağ (sol)                  d) sağlam (xəstə)
EYNƏK
56
Mirmehdi Seyidzadə
Qoca ətrafa baxdı,
Dedi: Sağ ol, ay bala!
Sən verdin eynəyimi,
Elə bil ki, qaytardın
Mənə göz bəbəyimi.
Eynəyini siləndə 
Qocanın əli 
əsdi
.
Eynəyi yerə düşdü. 
O yazığın, elə bil,
Gözlərində bir anlıq,
Hər yan
zülmətə 
döndü.
Aləm
oldu 
qaranlıq.
Kitabları əlində
Dərsdən gəlirdi Elşən.
Qocanın eynəyini
O tez götürdü yerdən.
Silib dedi: Al, baba!
Alıb eynəyi taxdı,
İşıq gəldi gözünə.
 Çap üçün deyil


Yüklə 45,65 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   38




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə