Azərbaycan miLLİ eləMLƏr akademtyasi naxçivan böLMƏSİ

19. 
Yenə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  tipli  xatirə  abidəsi  (27x24x6  sm)  üzərində  iki  sətirdə 
nəsx xətti ilə ərəb dilində həlck edilmiş kitabə.  Mətni belədir: 
«Mərhum Məhəmmədrza.  1010-cu il»
 (60,  s.  52).
1010 h.i. -02.07.1601-20.06.1602-ci il.
20. 
Came  məscidi.  Şəhərin  mərkəzində,  yüksəklikdə 
yerləşən  Came  məscidinin  şərq  tərəfdən  giriş  qapısınm  baş 
tərəfındə  qoyulmuş  kitabə.  Böyük  bir  əhəng  daşına  (157x52 
sm)  süls  elementli  nəsx  xətti  ilə  beş  sətiıdə  həkk  edilən 
kitabənin mətninin tərcüməsi bclədir:
«Ehsanlar bəxş edənə həmd olsun! Xalqları yaradana şiikür 
olsun! Amma  sonra  bu  kəlmələri yazmcıqda  məqsəd  odur  ki, 
pak  Ordubad qəsəbəsuıin
  - 
Allah  onu fitnə-fəsaddan  qorusun- 
bütiın əhalisinin,  böyiikdən kiçiyə,  kasıbdan zəifə qədər xilafət 
məkanh,  Cəmşid  cəlallı,  mələfc  qoşunlu  Şah  Abbas  Bahadır 
xanuı  xanədanına-Allah  onıın  hökmranhğım  əbəcliləşdirsin- 
nisbət  bəslədikləri  məhəbbət  və  fədakarlığın  həqiqəti  aşkar 
edildiyindən  və  zatən  şiə  olduqları  üçiin,  onlara  Azərbaycan 
vilayəti  düşmənlərin  əlinə  keçdiyi  zaman  cürbəcür  zülm  və 
sitəm  rəva  görüliib. 
(Bir  çoxları)  öldürülüb  və  əsir 
ahndıqlarına  görə,  (bu  ccımaatın)  ümumiyyətlə,  fədakarlığı, 
xüsusilə  yiiksək  Nəsiriyyə-Tusiyyə  silsiləsinin fədakarlığının 
müqabilində  şahın  miizayiqəsiz  mərhəmətinin  bir  qisməti 
onlara  bəxş  edildi.  Qeyd  olunän  vilayət  yüksək,  qalibiyyətli 
dövlətin  hcıkimiyyətinə  keçdiyi  tarixdən  adı  çəkilən  qəsəbənin 
malucəhat  və  vücuhatmı,  sənətkar  mallanndan,  bağlardan, 
əkin  yerlərindən,  dəyirmanlardan  (alınan  vergiləri),  ixracat, 
itlaqat,  niizul,  əvariz,  qonalqa  (mükəlləfiyyətlərini)  Allah 
yolunda  sədəqə  olaraq  ləğv  etdi  və  Allahm  razılığım 
qazanmaq  üçün  m aaf  etdi  və  Azərbaycan  bçniçəsildə  onu 
(Ordubadı)  müstəsna  buyurdu  ki,  onun  (Azərbcıycanın) 
xəzinəyə  verəcək itlaqatclından çıxsin.  (Padşah)  bu həcliyyəni 
onlar  üçün  da'ımi  bəxşiş  hesab  etdi. 
Bu  qaydanın 
dəyişdirilməsinə yol verilməməsini əmr etdi.  Hicri  1012-ci ilin
73

---

şəbcm ayıncla yazıldı»
 (20. s.  29-37;  51, s.  105-110).
Hicri-qəməri  təqvimilə  1012-ci  ilin  şəban  ayı  miladi  ilə
04.01.-02.02.1604-cii ilə miıvajiqdir.
Kitabəni  bir  sıra  tarixçi  və  şərqşünaslar  tədqiq  etsə  də, 
onun  mükəmməl  oxunuşunu  AM EA-nın  müxbir  üzvi'ı 
M.Nemət  həyata  keçirmişdir  (20,  s.  29-37;  51,  s.  105-110;
49, s.  80-83).
t
21.  «Malik  Ibrahim»  qəbristanlığı.  Sanmtıl-boz  rəngli 
mərmərdən  hazırlanmış  başdaşı  (45x29x5  sm)  üzərində  ərəb 
dilində, süls xətti ilə həkk edilmiş kitabə.  Mətni  belədir:
«Mərhum Zeynəli»
 (60,  s.  52).
Tarixi olnıasa  ıla  oııu  ətrafdakı  oxşar  ab 'ubhrld  miiqayisə 
edərək X  VII əsrə aid  etnıək olar.
22.  Yenə  orada.  Yaşılımlıl  rəngli  daşdan  hazııianmış 
başdaşı  tipli  qəbirüstü  xatirə  abidəsi  (80x40x6  sm)  üzərində 
5 sətirdə, ərəb dilində  həkk edilmiş  kitabə.  Mətni  belədir:
«Quran 
LV-26, 
27. 
Bu 
qəbir 
mərhıım, 
gənc
Ağamirzənindir.  Hiiznlü  vəfatı  min  otuz  iiçüncü  ilch.  1033» 
(31,  s.  17).
1033 h. i. =25.10.1623-13.10.1624-cii il.
23. 
Yenə  orada.  Yaşılımtıl  rəngli  daşdan  hazırlanmış 
trapesiya  formalı  başdaşı  tipli  xatirə  abidəsi  (75x44x41x7 
sm)  üzərində  5  sətirdə,  ərəb  dilində  həkk  edihniş  kitabə. 
M ətni belədir:
«Qıırcm  LV-26,  27.  Xcıcə  Xələfin  oğlu  mərhum  Gülzad. 
1033-cü il tarixdə».
1033 h. i. =25.10.1623-13.10.1624-cii il.
24.  Yenə  orada.  Düzbucaqlı  formalı  başdaşı  üzərində 
ərəb  dilində,  süls  xətti  ilə  yazılmış  kitabənin  mətninin 
təcrüməsi  belədir:
«Mövla  Əli ibn  Əbu  Tcdib.  Min əlli clördüncü ilclə  vəfcıt...».
74

---

1054 h.i. =10.03.1644-26.02.1645-ci il.
Kitabəni ilk dəfə M.Nemət tədqiq etmişdir (49.  s:  84).
25.  Yenə  orada.  Qəbristanlığm  mərkəzindəki  binanm 
yanında,  qırmızımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış  başdaşı 
(74x36x7  sm)  i'ızərində  kitabə.  Ərəb  dilində,  süls  xətti  ilə 
həkk  edilmiş kitabənin  mətninin tərcüməsi  belədir:
«Bu  qəbir  Hac.ı  Qədiın  Ordubadinin  oğlu,  mərhum  Xacə 
Əlixanındır.  1055-ci il»
  (60, s.  56-57).
1055 h.i. =27.02.1645-16.02.1646-cı il.
26.  Yenə  orada.  Sarımtıl  rəngli  mərmərdən  hazırlanmış 
başdaşı  (40x44x7  sm)  üzərində  dörd  sətirdə  süls  xətti  ilə, 
ərəb dilində həkk  edilmiş  kitabə.  Mətni  belədir:
«Quran  LV-26,  27.  Bu  qəbir  mərhum  Əsəd  Orclubadinin 
oğlu,  mərhum,  günahları  bağışlanmış  Heydərindir.  1073-cü  il 
tarixdə»
 (60,  s.  57).
1073 lı.i. =16.08.1662-04.08.1663-cii il.
27.  Yenə  orada.  Yaşıl  rəngli  daşdan  hazırlanmış 
başdaşının  (60x47x7  sm)  bir  parçası  üzərində  qalmış  ərəbcə 
kitabə.  Başdaşmm  sınan  hissəsi  itdiyi  üçün  kitabəni  tam 
oxumaq mümkıin  olmamışdıı*.  Mətni  belədir:
«Quran  LV-26,  27.  Bu  bağça  Həsənəlinin  oğlu,  mərhum, 
günahları bağışlanmış ustad  Yusifindir
...» (60,  s.  53-54).
Paleoqrafik 
xüsusiyyəthriııə 
və 
oxşar 
abidələrlə 
miiqayisəyə əsasəıı kitahəni XVl-XVH  əsrlərə aid ctmək olar.
28. 
Yenə 
orada. 
Sarımtıl-ağ 
rəngli 
mərmərdən 
hazırlanmış  başdaşı  tipli  xatirə  abidəsi 
(40x23x4sm) 
üzərində ərəb dilində,  iki sətirdə,  həkk edilmiş  kitabə.  Mətni 
belədir:
«Mərlıum Mövlana Məhəmmədbaqir»
  (60, s.  53).
Ətrafmdakı  ahidələrlə  oxşar  cəhətləriııə  və  paleoqrafiya 
xüsusiyyətlərinə  əsasən  miiqayisə  edərək  onu  XVII  əsrə  aid
75

---