dir. Lakin bu əsərlərdə respublikamızda bərpa prosesi ilə bağlı
həyata keçirilən tədbirlərə toxunulmamışdır.
“İpək yolu” ilə bağlı problembrin tədqiq edilməsində mənbə
bazası kimi Xəzər Dövlət Dəniz Gəmiçiliyi Idarəsinin İqtisadi
proqnozlaşdırma, Mühasibat, Dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi
şöbəsinin cari arxivinin materiallarından, idarə dəftərxanasının
müxtəlif illər üzrə əmrlərindən, Azəravtonəqliyyat Dövlət Kon-
semi (indiki Nəqliyyat Nazirliyi) Baş Lisenziya İdarəsinin,
Azəravtoyol Dövlət Konseminin (indiki Azəryol Serviz Depar-
tamenti) Xarici iqtisadi əlaqələr şöbəsinin, Dövlət Dəmir Yolu
Idarəsinin Xarici iqtisadi əlaqələr şöbəsinin cari arxivinin mate-
riallanndan, TRASEKA Hökumətlərarası Daimi katibliyi ekspert
qruplannın materiallanndan, İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin İnfra-
struktur və Xidmət şöbəsinin, Beynəlxalq Maliyyə İnstitutlan ilə
Əməkdaşlıq şöbəsinin, Təbiətdən İstifadə və Ekologiya Nazirli
yinin Layihə və İnvestisiya şöbəsinin, Bakı Beynəlxalq dəniz
limanının Hidrotexnik qurğular və İqtisad şöbəsinin, Yol Nəq-
liyyat Serviz Xidməti Departamentinin (indiki Azəryol Serviz
Departamenti) Xarici iqtisadi əlaqələr və Texniki şöbələrinin
sənəd və materiallanndan istifadə edilmişdir.
Problembrin araşdırılmasının digər mənbə bazasım statistik
məlumat külliyatlan (33; 34; 35; 160; 101; 15; 16; 17; 18; 190;
32) təşkil edir. Azərbaycan Respublikası Dövlət Satistika Komi-
təsinin hazırladığı statistik külliyatlaraı nəqliyyatla bağlı hissə-
sində Avrasiya nəqliyyat dəhlizinin işi haqqında çox qiymətli
faktik materiallar verilmişdir.
“İpək yolu” ilə bağlı problembrin hərtərəfli tədqiq edilməsinə
xidmət edən materilların bir qismi də dövrü mətbuat səhifəb-
rində, xüsusilə də “İpək yolu”, Tarix və onun problemləri, Dirçəliş
XXI əsr, Nəqliyyat hüququ jumalında, Azərbaycan, Xalq, Res-
publika, Azərbaycan müəllimi, Bakı, Vışka, Panorama kimi
qəzetlərdə, həmçinin külliyyatlarda və konfrans materiallannda
dərc olunmuş məqabbrdir. Bunlardan A.Əliyevin, Ə.Qasımo-
vun (60), A.Musayev və Y. Əliyevin (164), N.Vəlixanlmın (201;
202), M.Mehbalıyevin (156), F.Sadıqovun (185), A.Musayevin
(163), A.Nadirovun (170;171), Ə.Həsənovun (83), İ.Davudovun
(53), D.Vəliyevin (198), İ.Babayevin (38), B.Budaqovun (45),
G.Bayramovanın (40), V.Bayramovun (41), D.Dərgahovun (56),
E.Abdullayevin (1), V.Abdullayevin (2;3), Ə.Məmmədovun
(151), M.Əhmədovun (75), Ş.Hacıyev və M.Məmrnədovun (77),
AHacızadə və L.Cavatışirin (79), R. Həsənovun (90), S.Xəlilovun
(119;120), Q.Kəncərlinin (130; 131; 132; 133; 134; 135; 136),
EKərimlinin (137), A.Qazıyevin (142), F.Qənbərovun (143),
V.Quluzadənin (144), R.Quliyevin (145), Z.Musayevanın (165),
A.Müqdətoğlunun (168), E.Nəcəfquliyevin (175), RNurəliye-
vanın (176), F.Sadıqovun (185), Z.Səmədzadənin (187), Sem
Braunun (188), S.Aşurbəylinin (209), İ.Rüstəmovun (182),
A.Məmmədovun (243), T.Rzayevin (183), I.Şükürovun (239),
Rİmanowun, N.Avramenkonun (125), İ.Vəlizadənin (199)
məqalələrini göstərmək olar. Bu məqalələrdə “İpək yolu”nun
bərpası ilə bağlı məlumat xarakterli xeyli materiallar elmi döv-
riyyəyə gətirilmişdir.
Tədqiq olunan problem infrastruktur sahələrinin yenidən
qurulması, ölkə iqtisadiyyatınm inkişafi, xalqın sosial-mədəni həyat
şəraiti ilə bağlı aktual problemlərdən biri olduğu üçün sosial,
iqtisadi, siyasi və mədəni həyatdakı dəyişikliklərlə six vəhdətdə
araşdınlmış, tədqiqat işində tarix elminin obyektivlik, tarixilik,
elmilik, məntiqi əsaslandırma, müqayisəli təhlil kimi əsas metod-
larından istifadə olunmuşdur.
Monoqrafiyada ilk dəfə olaraq “İpək yolu”nun bərpası prob-
lemi kompleks şəkildə tədqiq edilərək “Yeni Ipək yolu”nun
yaranmasını tələb edən obyektiv zərurət, tarixi şərtlər elmi cəhət-
dən araşdırılmış, Avropa Birliyinin Ьэфа prosesindəki rolu,
həyata keçirdiyi texniki və investisiya layihələri, onların həyata
keçirilməsi dinamikası öyrənilmiş, “Tarixi İpək yolu”nun Ьэфа-
sında görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin böyük xidmətləri
hərtərəfli tədqiq edilmiş, “Yeni İpək yolu”nun yaradılması ilə
Azərbaycanın Cənubi Qafqazda Qərblə Şərqi birləşdirən mühüm
geosiyasi, strateji zonaya - tranzit mərkəzinə, regionun lider
dövlətinə çevrilməsi elmi baxımdan əsaslandınlmışdır. Əsərdə
eyni zamanda Ьэфа prosesinin respublika nəqliyyat və kommu-
nikasiya sistemlərinin dünya standartlanna uyğun yenidən qurul-
masmda, ölkə iqtisadiyyatmın inkişafında, kəsirsiz büdcə siyasə-
tinin formalaşdınlmasında mühüm rolu tədqiq edilmiş, “Yeni
İpək yolu”nun yaranmasının gömrük sisteminin və rabitənin
yenidən qurulmasında, inkişafında böyük rolu müəyyənləşdiril-
miş, həmçinin bərpa prosesinin Azərbaycanın sosial inkişafına
müsbət təsiri, xüsusilə işsizlik probleminin həllində, infrastruk
tur sahələri üçün kadr potensialının formalaşdınlmasındakı əhə-
miyyəti aydınlaşdırılmışdır. Monoqrafiyada о cümbdən “Yeni
İpək yolu”nun ətraf mühitə təsiri məsələsi öyrənilmiş, bu sahədə
həlli zəruri olan problemlərə aydınlıq gətirilmiş, Şərq-Qərb elmi
və mədəni dəyərlərinin sintezində, elm və mədəniyyətlərin inki-
şafında “Yeni İpək yolu”nun əsaslı rolu elmi baxımdan tədqiq
edilmiş, Ermənistanın ölkəmizin iqtisadiyyatına, mədəniyyətinə,
ekologiyasına vurduğu konkret ziyanm miqyası müəyyənləşdi-
rilmiş və onun dünya ictimaiyyətinə çatdmlması istiqamətində
addımlar atılmışdır.
Tədqiq edilən problem təkcə Azərbaycan tarixşünaslığının
deyil, bütövlükdə çox mühüm iqtisadi, siyasi, sosial, elmi və
mədəni xarakterli problem olduğundan onun araşdırılması həm
də böyük praktik əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, monoqrafiyada
qeyd olunmuş faktiki material, əldə olunmuş elmi nəticələr
Azərbaycanm müasir dövr mülki tarixinin, həmçinin iqtisadi
inkişafla bağlı müasir dövrün digər problemlərinə həsr olunmuş
əsərlərin yazılmasmda faydalı ola bilər. Bundan başqa, bu
əsərdən ali və orta ixtisas məktəblərində ixtisaslar üzrə iqtisad
və nəqliyyat yönümlü mühazirə kurslannm hazırlanmasında və
orta məktəblərdə “Yeni
Ipək
yolu” ilə bağlı mövzulann tədri-
sində metodik vəsait kimi istifadə edilə bilər. Monoqrafiyada
əldə olunmuş elmi nəticələr eyni zamanda nəqliyyat qurucu-
luğunun praktik məsələlərinin həlli üçün də faydalı ola bilər.
Yüklə Dostları ilə paylaş: |