Azərbaycan paris sülh konfransinda

həyatda  yanlış  yola  salar  və  anlaşılmazlıqlar  yaradar,  ölkənin  Rusiya  hissəsi  üçün 
səciyyəvi  olan  keçmiş  və  indiki  anarxiyaya,  sağçılığa  və  solçuluğa  rəvac  verər,  bir 
sözlə,  aradan  qaldırılması  hələ  uzun  illər  tələb  edən  məşum  nəticələrə  gətirib 
çıxarardı.
AZƏRBAYCANLILARIN TƏLƏBİ
Biz  öz  müqəddəs  işimizdə  Sülh  konfransının  və  Antanta  dövlətlərinin 
mənəvi yardımına güvənirik.
1. Qafqazın,  xüsusən  də  Azərbaycanın  fiziki,  iqtisadi  və  siyasi  inkişaf yolu 
Rusiyanın  bizə  yad  olan  və  yuxarıda  haqqında  söz  açdığımız  anarxiya  ilə 
səciyyələnən  sosial və  siyasi  həyatından tamamilə  ayrılmışdır.  Biz bu  mövqeyimizin 
müdafiə olunmasını istəyirik.
2. Biz Qafqazda artıq de-fakto mövcud olan dövlətlərin tanınması məsələsini 
müdafiə edirik.  Onlardan biri də müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyətidir.
Biz  bu  memoranduma belə  bir  inamla  yekun vururuq  ki,  xalqımızın  maddi 
qüdrəti  və  mənəvi  keyfiyyətləri,  onun  əxlaqi  sərvətləri,  əməyə  və  təhsilə  olan 
məhəbbəti,  qayda-qanuna  və  dövlət  prinsiplərinə  hörməti,  Azərbaycanın  müstəqil 
Cümhuriyyət şəklində bundan sonrakı suveren mövcudluğuna ən yaxşı zəmanətdir.
Buna  görə  də  Azərbaycan  Cümhuriyyətinin  Sülh  Nümayəndə  heyəti  Sülh 
konfransınm qarşısında aşağıdakı tələblərin qoyulmasını təvəqqe edir:
I
Sülh  konfransı  Qafqaz  Azərbaycanının  keçmiş  Rusiya  imperiyasından 
ayrılmasını  bəyənsin.  Azərbaycan  sərhədləri  memoranduma  əlavə  olunan  xəritədə 
göstərilən  və  Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti  adlanan  tam  müstəqil  dövlət  kimi 
tanınsın.
II
Azərbaycan  Cümhuriyyətinin  Sülh  Nümayəndə  heyətinin  üzvləri  Sülh 
konfransınm və onun komissiyalarının işinə cəlb olunsun.
III
Azərbaycan  Cümhuriyyəti  başqa  dövlətlər  kimi  yüksək  himayəsi  altında 
olmaq istədiyi Millətlər Liqasının üzvləri sırasına qəbul edilsin.
İngilis dilindən çevirəni:  VİLAYƏT QULİYEV

---

AZERBAIJAN AT PARIS PEACE 
CONFERENCE
(1919-1920)
Baku - 2008

---

Compiled, preface and translation from English by Vilayat  Guliyev
I  
would like  to  express  my gratitude  to  Prof.  Samed Seyidov,  Candidate  o f 
Philological Sciences A s if Rustemli,  Ulfat Ibrahimov,  Farah  Gozalova  and Mehman 
Aliyev fo r their assistance kindly provided in preparingpublication o f  this book.
V.G.
This  book  contains  texts  in  English  and  French  along  with  translation  into 
Azerbaijani  of  one  of the  important  political-historical  documents-  “Claims  of the 
Delegation  of the  Caucasian  Azerbaijan”,  presented  to  the  participants  of the  Paris 
Peace  Conference  (1919-1920)  by  Azerbaijani  delegation  under  the  Chairman  of 
Parliament of Azerbaijan Mr.  A.Topchibashev.

---

DELEGATION OF THE REPUBLIC  OF AZERBAIJAN TO THE PARIS 
PEACE  CONFERENCE
The  existence  and  fate  of the  Republic  of Azerbaijan  -  the  first  democratic 
republic  established in the  Muslim East after the  collapse  of the  Russian empire  had 
not depended solely on the historic choice of the people.  At the time it had depended 
on  the  plans  and  intentions  of the  leading  countries  and  on the  wishes  and  wills  of 
politicians drafting a new world map.
The  people  had  made  their  choice  and  had  demonstrated  will  and 
resoluteness  for  independence.  Azerbaijani  citizens  had  commenced  the  building  of 
an independent and democratic state, yet recovery from the imperialist yoke had come 
to  them  at  harsh  price  causing  hardships  and  martyr  bloodshed.  However,  belated 
recognition  of  historic  choice  of  the  people  by  the  international  community  had 
exposed new threats.  From the early days  of its existence Azerbaijani  state  had faced 
the  threat  of becoming  a  colonised by  Soviet  imperialism that had wished to  restore 
“united and indivisible Russia” within its former borders.
The  founders  of the  Republic  of Azerbaijan  had  clearly  sensed  this  threat. 
Therefore  they  had  tried  by  all  means  to  deliver  the  problems  facing  the  fledgling 
republic to the attention of the international community and to get necessary political 
and security guarantees by gaining recognition as an independent state,  the  subject of 
an international law.
This  was  especially  important  in  the  year  1918,  against  the  backdrop  of 
collapse  of Russian,  Ottoman  and  Austria-Hungary  empires  and  the  emerging  of a 
totally new global political picture.  At this historical moment there was a serious need 
to  establish intensive political  and diplomatic  relations with Europe based  on mutual 
interest and to gain Europe-wide recognition for the country and its people.
Diplomatic  delegations  from  Azerbaijan  had  traveled  to  Europe  in  the 
medieval  ages.  However,  primarily  they  had  conveyed  the  wills  of their  shahs  and 
rulers  to  the  European  monarchs  and  royal  courts  by  embarking  upon  lengthy  and 
tiresome  years  long journeys.  Whereas  for  the  first  time,  according to  the  decree  of 
the  Parliament  -  supreme  legislative  body  of  the  independent  Azerbaijan  that  had 
commenced its activity on December 7,  1918,  delegation to Paris, to Versailles Peace 
Conference  had  taken  upon  itself a  mission  to  convey  the  will  of the  people,  their 
resoluteness for independence,  as well as to gain global recognition and acceptance of 
this independence.
Only several years had passed from the time when the prominent Azerbaijani 
poet  of the XX century Mahammad Hadi wrote with deep  sorrow and regret:  “Many 
nations  had left their  signatures  on the  pages  of history,  but there  is  no  name  of my 
people  among  them”.  It  was  during  these  years  that  by  rapidly  transforming  and 
progressing,  the  people  of Azerbaijan  had  benefited  from  the  political  realities  and 
had established its  state,  and willing to take  its rightful place  on the pages  of history

---